(صفحه181)
خواهر و دخترِ پسر بر او حرام مى شود. ولى اگر هر دو بالغ باشند يا هر دو نابالغ باشند يا مفعول بالغ باشد يا شك كند بالغ بوده يا شك كند دخول شده يا نه، بر او حرام نمى شود.
مسأله : اگر كسى با زنى غير از عمه و خاله خود زنا كند، احتياط واجب آن است كه با دختر او ازدواج نكند. ولى اگر زنى را عقد نمايد و با او نزديكى كند بعد با مادر او زنا كند آن زن بر او حرام نمى شود و اگر پيش از آنكه با او نزديكى كند با مادر او زنا نمايد، احتياط واجب آن است كه از آن زن جدا شود.
احكام سلام كردن
مسأله : سلام كردن به ديگران مستحب، ولى جواب آن واجب است.
مسأله : سلام كردن به كسى كه در حال خواندن نماز مى باشد، مكروه است.
مسأله : اگر كسى به نمازگزار سلام كند، بايد همانطور كه او سلام كرده جواب دهد; مثلاً اگر گفته: «سلام عليكم» در جوابِ او بگويد: «سلام عليكم»، ولى در جواب «عليكم السلام» بگويد: «سلام عليكم».
مسأله : كسى كه نماز مى خواند، جايز نيست به ديگران سلام كند.
مسأله : سلام را بايد فوراً جواب داد.
(صفحه182)
مسأله : اگر دو نفر همزمان به يكديگر سلام كنند، بر هر يك واجب است كه جواب سلام ديگرى را بدهد.
مسأله : سلام كردن به كافر مكروه است و اگر او به مسلمانى سلام كند، احتياط واجب آن است كه در جواب او بگويد: «عليك» و يا فقط بگويد: «سلام».
آداب سلام كردن
مسأله : مستحب است سواره به پياده و ايستاده به
نشسته و گروه اندك به گروه زياد و كوچك به بزرگ سلام كند.
مسأله : مستحب است در غير نماز جواب سلام را بهتر از آن بدهد، پس اگر كسى بگويد: «سلام عليكم» مستحب است در جوابش بگويد: «سلامٌ عليكم و رحمة الله».
مسأله : سلام كردن مرد به زن مكروه است، مخصوصاً به زن جوان.
احكام قرآن
مسأله : قرآن هميشه بايد پاك و تميز باشد و نجس كردن خط و ورق قرآن حرام است و اگر نجس شود بايد فوراً آن را آب بكشند.
مسأله : اگر جلد قرآن نجس شود و بى احترامى به قرآن باشد، بايد آن را آب بكشند.
(صفحه183)
لَمس كردن خطوط قرآن
مسأله : رساندن جايى از بدن به نوشته قرآن براى كسى كه وضو ندارد، حرام است.
مسأله : در لمس نوشته قرآنى فرقى بين آيات و كلمات، بلكه حروف و حتى حركات آن نيست.
مسأله : در چيزى كه قرآن بر آن نوشته شده است، بين كاغذ و زمين و ديوار و پارچه فرقى نيست.
مسأله : در نوشته قرآنى فرقى نيست كه با قلم نوشته شده باشد يا چاپ يا گچ و يا چيز ديگر.
مسأله : اگر نوشته قرآنى در قرآن هم نباشد، لمس آن حرام است. پس اگر آيه اى از قرآن در كتاب ديگرى نوشته شده باشد، بلكه اگر كلمه اى از آن در كاغذى باشد، يا نصف كلمه اى از آن از برگ قرآن يا كتاب ديگرى بريده شده باشد، باز هم لمس آن بدون وضو حرام است.
مسأله : موارد زير، لمس نوشته قرآن به حساب نمى آيد و حرام نمى باشد:
* لمس آن از پشت شيشه يا پلاستيك.
* لمس ورق قرآن و جلد آن و اطراف نوشته ها.
* لمس ترجمه قرآن به هر لغتى باشد، (البته لمس اسم خداوند به هر لغتى كه باشد، براى كسى كه وضو ندارد حرام است، مانند كلمه خدا).
مسأله : كلماتى كه مشترك بين قرآن و غير قرآن است، مانند «مؤمن»، «الّذين» اگر نويسنده به قصد قرآن نوشته باشد
(صفحه184)
لمس آن بدون وضو حرام است.
مسأله : لمس خطوط قرآن بر جُنب، حرام است.
مسأله : انسان جُنب نبايد سوره هاى سجده دار قرآن را بخواند (تفصيل آن در مسأله 111 گذشت).
قَسم خوردن
مسأله : اگر كسى به يكى از اسامى خداوند عالم مانند «خدا» و «الله» قسم بخورد كه كارى را انجام دهد، يا ترك كند; مثلاً سوگند بخورد كه دو ركعت نماز بخواند، واجب است به آن عمل كند.
مسأله : اگر عمداً به سوگندى كه خورده است عمل نكند، بايد كفّاره بدهد و كفّاره آن يكى از اين سه چيز است:
* آزاد كردن يك برده.
* سير كردن ده فقير.
* پوشاندن ده فقير.
و اگر هيچكدام از اين ها را نتواند انجام دهد، بايد سه روز پى در پى روزه بگيرد.
مسأله : كسى كه قسم مى خورد، اگر حرف او راست باشد، قسم خوردن او مكروه است و اگر دروغ باشد، حرام و از گناهان بزرگ است.
(صفحه185)
مسائل متفرقه
مسأله : اگر انسان به صورت كسى سيلى يا چيز ديگرى بزند، بطورى كه صورت او سرخ شود، بايد 5/1 مثقال شرعى طلاى سكه دار به او بدهد و اگر كبود شود 3 مثقال، و اگر سياه شود 6 مثقال، و هر مثقال شرعى 18 نخود است.
مسأله : اگر جاى ديگرى از بدنِ كسى را (غير از صورت) به واسطه زدن، سرخ يا كبود يا سياه كند، بايد نصف آنچه در مسأله قبل گفته شد، بدهد.
مسأله : كشتن حيوانى كه اذيّت مى رساند و مال كسى نيست; مانند مار و عقرب، اشكال ندارد.
مسأله : اگر چيزى را به صنعتگرى بدهند كه درست كند و صاحبش نيايد آن را ببرد، چنانچه صنعتگر جستجو كند و از پيدا كردن صاحب آن نااميد شود، بايد بنابر احتياط واجب آن را به نيت صاحبش به فقير غير سيد صدقه بدهد.
مسأله : ديوارى كه مال دو نفر است; مانند ديوار مشترك بين دو منزل، هيچكدام از آنان حق ندارد بدون اجازه
(صفحه186)
شريك ديگر آن را بسازد، يا سر تيرآهن و مانند آن را بر ديوار بگذارد يا به ديوار ميخ بكوبد، ولى كارهايى كه معلوم است شريك راضى است; مانند تكيه دادن به ديوار و لباس انداختن روى آن اشكال ندارد، امّا اگر شريك او بگويد: به اين كارها راضى نيستم، انجام اينها هم جايز نيست.
مسأله : اگر ريشه درخت همسايه در مِلك [ زمين، باغ، خانه و...] انسان بيايد، صاحب ملك مى تواند از صاحب درخت بخواهد كه ريشه درخت را برگرداند يا قطع كند و در صورتى كه صاحب درخت اين كار را نكرد، خودش مى تواند از آن جلوگيرى كند و چنانچه ضررى هم از ريشه درخت به او برسد، مى تواند از صاحب درخت بگيرد.
مسأله : درخت ميوه اى كه شاخه آن از ديوار باغ بيرون آمده، اگر انسان نداند صاحبش راضى است يا نه، نمى تواند از ميوه آن بچيند و اگر ميوه آن روى زمين هم ريخته باشد نمى تواند آن را بردارد.
مسأله : جايزه اى را كه بانك به بعضى از كسانى كه در صندوق پس انداز پول مى گذارند مى دهد، در صورتى كه شرط نكرده باشند كه چيزى بدهد و بانك براى تشويق مردم از خودش بدهد و ضرر آن به كسى نرسد، حلال است.
مسأله : تراشيدن ريش و ماشين كردن آن اگر مثل تراشيدن باشد، بنا بر احتياط واجب حرام است و در اين حكم تمام مردم يكسان اند و حكم خدا به سبب مسخره مردم تغيير نمى كند، پس كسى هم كه تازه بالغ شده يا اگر ريش خود را
(صفحه187)
نتراشد مردم او را مسخره مى كنند، چنانچه ريش خود را بتراشد يا طورى ماشين كند كه مثل تراشيدن باشد، حرام است.
مسأله : استمنا كردن حرام است; يعنى انسان با خود كارى كند كه منى از او بيرون آيد.
مسأله : آوازى كه مخصوص مجالس لهو و بازيگرى است، غِنا و حرام مى باشد. و اگر نوحه يا روضه يا قرآن را هم با غنا بخوانند حرام است، ولى اگر آن را با صداى خوب بخوانند كه غنا نباشد اشكال ندارد.
مسأله : بازى با وسايلى كه عرفاً وسيله قمار محسوب مى شود، مثل قاب و تخته نرد حرام است، بلى وسيله اى مثل منچ و توپ كه عرفاً وسيله قمار محسوب نمى شود، بازى با آن اشكال ندارد. شطرنج و پاسور هم اگر از وسائل قمار محسوب شود، بازى با آنها مطلقاً حرام است و الاّ اشكالى ندارد.
مسأله : دست زدن و كف زدن در مجالس جشن و سخنرانى در غير از مساجد و حسينيه ها و مشاهد، اگر براى تشويق امر مشروع (جايز) باشد و همراه با حرام ديگرى نباشد، اشكال ندارد.
يادآورى
آنچه در اين كتاب آمده تمام احكام نيست، بلكه بسيارى از قسمت هاى احكام كه در درجه اوّل نياز نوجوانان و جوانان بوده، در اين رساله آورده شده است و براى توضيح بيشتر به رساله توضيح المسائل مراجعه شود.
(صفحه188)
(صفحه189)
خلاصه اى از زندگينامه حضرت آية الله العظمى حاج شيخ محمد فاضل لنكرانى(دامت بركاته)
ولادت
ايشان به سال 1310 شمسى در شهر مقدس قم ديده به جهان گشودند. پدر ايشان مرحوم آيت الله فاضل لنكرانى «قدس سره» از اساتيد و علماى بزرگ حوزه علميه قم به شمار مى آمد و مادرشان از فرزندان پاك سادات بزرگوار و معروف «مبرقع» بود.
تحصيلات
پس از تحصيلات ابتدايى در سن 13 سالگى فراگيرى دانش اسلامى را در حوزه علميه قم آغاز كردند و به جهت برخوردارى از هوش و استعداد سرشار دوره مقدّمات و سطح را در مدت 6 سال به پايان رساندند و در سن 19 سالگى در درس خارج فقه و اصول استدلالى حضرت آيت الله العظمى حاج آقا حسين بروجردى(رحمه الله) شركت نمودند و به سبب كمى سن، استعداد فراوان و فهم زياد مورد توجه طلاب و استاد بزرگوارشان قرار داشتند. دوست و هم بحث صميمى ايشان در
(صفحه190)
دوره تحصيل فرزند برومند بنيان گذار جمهورى اسلامى ايران آيت الله شهيد سيد مصطفى خمينى(رحمه الله) بودند.
اساتيد
ايشان مدّت 11 سال در درس خارج فقه و اصول آيت الله العظمى بروجردى(رحمه الله) و 9 سال در درس حضرت آيت الله العظمى امام خمينى(رحمه الله) شركت فرموده و از اين دو منبع سرشار علوم اسلامى بهره هاى فراوان بردند.
سال ها در درس فلسفه و تفسير حضرت آية الله علامه طباطبايى(رحمه الله) حاضر شده و از اين خرمن پر بركت نيز خوشه هاى فراوان چيدند.
استعدادفراوان وتلاش پى گيرايشان در درس سبب شد تا در سن25سالگى به درجهوالاى اجتهاد نايل آيند و اين امر به تأييد استادبزرگوارشان حضرت آيت الله العظمى بروجردى(رحمه الله)رسيد.
تدريس
سالها در حوزه علميه قم دروس سطح را براى گروه بسيارى از طلاب تدريس نمودند و بيش از 25 سال است كه به تدريس خارج فقه و اصول مشغولند. برجستگى درس ايشان در حدّى است كه بيش از صدها تن از فضلاى حوزه علميّه در درس ايشان حاضر مى شوند و چندين سال است كه درس خارج فقه ايشان از صداى جمهورى اسلامى پخش مى شود و افراد بسيارى درسراسركشور وخارج كشور از آن بهره مى برند.
(صفحه191)
مبارزات سياسى عليه رژيم طاغوت
از زمانى كه حضرت امام خمينى(رحمه الله) مبارزات سياسى خود را عليه ظلم و فساد و حكومت طاغوتى پهلوى آغاز كردند، ايشان به عنوان يكى از ياران و همراهان امام خمينى بوده و قدم به قدم در صف مجاهدان و حاميان انقلاب اسلامى فعاليت داشتند و از جمله اعضاى فعّال جامعه مدرسين حوزه علميّه قم به شمار مى آمدند و اعلاميه هاى بسيارى را در راه پيشبرد انقلاب اسلامى و روشنگرى امت اسلامى و حمايت از مرجعيّت و رهبرى امام خمينى(رحمه الله) صادر فرمودند كه بارها از سوى مأموران حكومت پهلوى به بازجويى فراخوانده شده و به زندان افتادند و سرانجام به بندر لنگه تبعيد شدند و پس از چهار ماه اقامت در آنجا به شهر يزد منتقل شدند و مدت دو سال و نيم به صورت تبعيد در آنجا به سر بردند.
پس از انقلاب اسلامى نيز همواره پشتوانه اى قوى
براى بنيان گذار جمهورى اسلامى حضرت امام خمينى(قدس سره)
و پس از ايشان براى مقام معظم رهبرى حضرت آيت الله خامنه اى ـ مدظله العالى ـ بوده اند.
ايشان در اوّلين دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبرى از سوى امت اسلامى ايران به عنوان يكى از اعضاى اين مجلس انتخاب شدند و بيش از ده سال رياست عالى شوراى مديريت حوزه علميه قم را عهده دار بودند.
محبت و دوستى اهل بيت (عليهم السلام)
از دير زمان خاندان ايشان از ارادتمندان به اهل بيت
(صفحه192)
عصمت(عليهم السلام) به شمار مى رفته و هميشه مجلس عزادارى در
روزهاى جمعه و سالروز وفات معصومين(عليهم السلام) و مجلس جشن در ايام تولد آن بزرگواران در بيت پدرى ايشان برگزار بوده و اين برنامه همچنان ادامه دارد.
امامت جماعت
عشق به اهل بيت(عليهم السلام) سبب شده بود كه ايشان سالها امامت جماعت مهمترين پايگاه واعظان و مدّاحان شهر مقدس قم; يعنى «تكيه آقا سيد حسن» را عهده دار باشند و پس از رحلت حضرت آيت الله العظمى نجفى مرعشى(رحمه الله)، بنا به درخواست روحانيون و مردم شريف قم و تقاضاى سرپرستى حرم مطهر حضرت معصومه(عليها السلام) امامت جماعت آن مكان مقدّس را عهده دار شدند كه هزاران تن از علما و طلاب و زائران قبر دختر امام هفتم نماز جماعت را به امامت ايشان برگزار مى كردند.
مرجعيت
پس از رحلت حضرت امام خمينى(قدس سره) بسيارى از مؤمنان در مسأله تقليد به ايشان مراجعه كردند و بعد از رحلت حضرت آيت الله العظمى اراكى(رحمه الله) نيز از سوى جامعه مدرسين حوزه علميه قم به عنوان اوّلين نفر از مراجع بزرگ تقليد به امت مسلمان معرفى شدند.
(صفحه193)
تأليفات
ايشان در كنار تدريس و تربيت طلاب علوم دينى كتابهاى بسيارى نگاشته اند كه به برخى از آثار ارزشمند ايشان اشاره مى شود:
1 ـ كتاب «تفصيل الشريعة» (عربى) كه شرحى
است استدلالى بر كتاب شريف «تحرير الوسيلة» تأليف مرحوم امام خمينى و تا كنون بيست مجلد از آن به چاپ
رسيده است.
2 ـ حاشيه بر كتاب «العروة الوثقى» (عربى).
3 ـ نهاية التقرير، تقريرات درس مرحوم آية الله العظمى بروجردى در سه جلد (عربى).
4 ـ جامع المسائل در دو جلد (فارسى).
5 ـ حدود و تعزيرات در دو جلد (فارسى).
6 ـ كتاب الطهارة (عربى).
7 ـ كتاب الخمس (عربى).
8 ـ المسائل المستحدثة (عربى).
9 ـ إيضاح الكفاية، تقريرات يك دوره تدريس كتاب كفاية الاصول در شش جلد (فارسى).
10 ـ رساله اى در خلل حج و عمره (عربى).
11 ـ الأحكام الواضحة (فتاواى عربى).
12 ـ أحكام الحج، حاشيه بر كتاب حج «تحرير الوسيلة» (عربى).
(صفحه194)
13 ـ القواعد الفقهية (عربى).
14 ـ تحريرى نو از اصول فقه شيعه ـ تقريرات دروس اصول فقه معظم له در ده جلد (فارسى).
15 ـ تبيان الاُصول ـ تقريرات دروس اصول فقه معظم له (عربى).
16 ـ معتمد الاُصول ـ تقريرات دروس اصول فقه امام خمينى به قلم معظم له در دو جلد (عربى).
17 ـ رساله اى در قاعده فراغ و تجاوز (عربى).
18 ـ تقريرات درس خارج اصول ايشان در شانزده جلد (فارسى).
19 ـ رساله توضيح المسائل (فارسى).
20 ـ مناسك حج (فارسى).
21 ـ مدخل التفسير در علوم قرآن (عربى).
22 ـ تفسير سوره حمد (عربى).
23 ـ تقيه مداراتى (فارسى).
24 ـ آيين كشور دارى از ديدگاه امام على(عليه السلام) (فارسى).
25 ـ عصمت انبيا.
26 ـ اهل البيت(عليهم السلام) يا چهره هاى درخشان در آية التطهير (به فارسى و به عربى).
28 ـ ائمه اطهار(عليهم السلام) يا پاسداران وحى در قرآن كريم (اين دو كتاب اخير را به همراهى مرحوم آية الله اشراقى نگاشته اند).
29 ـ رساله احكام براى نوجوانان (فارسى).
(صفحه195)
30 ـ استفتاءات حول الحجّ و العمرة (عربى).
31 ـ مناسك الحج (عربى).
32 ـ أحكام العمرة المفردة (فارسى).
البته حضرت آية الله العظمى فاضل تأليفات ارزنده ديگرى دارند كه هنوز به چاپ نرسيده است.
|
