1 محرم

آغاز محاصره ى پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و بنى هاشم در شعب ابى طالب (هفتم بعثت)

1 محرم

رحلت عالم بزرگ "حسن بن زين الدين" فرزند شهيد ثانى 1011 ق)
ابو منصور حسن بن زين الدين عامى، عالم فقيه، رجالى، اديب و شاعر، فرزند شهيد ثانى، و از شاگردان مقدس اردبيلى، ملا عبدالله يزدى و شهيد ثانى بود. شيخ حسن بر اثر تلاش مستمر به سرعت مدارج علمى را پيمود و به تدريس و تاليف همت گماشت. مهم ترين كتاب وى معالم الاصول است كه به نام اين كتاب، به "صاحب معالم" شهرت دارد. همچنين كتب الاجازات، معالم الدين و ملاذ المجتهدين نيز از اين فقيه بزرگ مى باشد.

1 محرم

ارتحال آيت الله "سيد ابو الحسن رفيعى قزوينى" (1297 ق)
آيت الله ميرزا ابو الحسن رفيعى قزوينى در سال 1310 ق در قزوين به دنيا آمد و دروس حوزوى را در قزوين و سپس در تهران گذراند. پس از ورود آيت الله حائرى يزدى به قم، به اين شهر عزيمت كرد و به تدريس و تاليف پرداخت ميرزاى قزوينى پس از اخذ درجه ى اجتهاد راهى قزوين گرديد و حوزه ى آن ديار را احياء كرد. وى از افراد نادرى بود كه علوم عقلى و نقلى را به خوبى فرا گرفته و مدارج عالى كمال را پيمود. علامه سيد ابو الحسن قزوينى سر انجام پس از سال ها مجاهدت، در 85 سالگى به لقاء الله پيوست و در حرم حضرت معصومه(عليها السلام) به خاك سپرده شد.

2 محرم

ورود كاروان ابا عبدالله الحسين(عليه السلام) به سرزمين كربلا
پس از آن كه والى مدينه، امام حسين(عليه السلام) را براى بيعت با يزيد تحت فشار قرار داد، آن حضرت به مكه رفت و پس از مدتى، در روز ترويه يعنى هشتم ذى حجه ى سال 60 قمرى از مكه ى معظمه به سوى عراق مهاجرت فرمود در اوايل ماه محرم سال 61 قمرى، لشكريان عبيدالله بن زياد به فرماندهى حر بن يزيد رياحى با آن حضرت مواجه شده و مانع پيش روى آن حضرت به سوى كوفه شدند. گر چه حر بن يزيد، مأموريت داشت با امام حسين(عليه السلام) برخورد شديد نمايد، و ليكن رفتار وى با امام بر رفق و مدارا بود از اين رو حرّ و لشكريانش در نماز جماعت امام حسين(عليه السلام) شركت مى كردند و به خطبه هاى دلنشين وى گوش جان مى سپردند و اين دو سپاه چند روز بدون هيچ گونه مشكلى در كنار هم بودند. اما عبيدالله بن زياد كه در جنگ با ابا عبدالله الحسين اصرار فراوان داشت، نامه اى به حر بن يزيد نوشت و وى را مأمور سخت گيرى بر امام حسين نمود; حر بن يزيد نيز طبق فرمان، راه را بر امام حسين(عليه السلام) و يارانش مسدود نمود و آنان را به سوى منطقه ى خشك و بى حاصلى به نام كربلا هدايت كرد و در آن جا آنان را در محاصره ى خويش قرار داد. قافله ى امام حسين(عليه السلام) چون به سرزمين كربلا رسيدند. آن حضرت پرسيد: اين زمين چه نام دارد؟ عرض كردند: كربلا آن حضرت تا نام كربلا را شنيد، فرمود: اللهم انى اعوذ بك من الكرب والبلاء وسپس فرمود: اين، موضع كرب و بلا و محل محنت و عنا است. فرود آييد كه اينجا منزل و محل خيمه هاى ما است و اين زمين، جاى ريختن خون ما است و در اين مكان قبرهاى ما واقع خواهد شد. جدم رسول خدا(صلى الله عليه وآله) مرا به اين امور. خبر داد به ناچار، آن حضرت و ياران و اصحابش در روز پنج شنبه دوم محرم الحرام سال 61 قمرى در آن سرزمين فرود آمدند و حر بن يزيد نيز با سپاهيانش در مقابل آن حضرت، خيمه زدند.

2 محرم

درگذشت فقيه بزرگ شيعه "ابو الحسن مسعود بن عيسى" معروف به شيخ ورام" (605 ق)
ابو الحسن مسعود بن عيسى معروف به شيخ ورام بن ابى فراس المالكى الاشترى، از اولاد مالك بن حرث اشتر نخعى ـ از اصحاب امير المؤمنين امام على(عليه السلام) ـ مى باشد شيخ ورام، جد مادرى عالم بزرگ اسلام، سيد بن طاووس و ابن ادريس حلّى است. امامو از علماء اهل سنّت فخر رازى، از شاگردان شيخ ورام به شمار مى رود و كتاب تنبيه الخاطر و نزهة الناظر در اخلاق معروف به مجموعه ى ورام نيز از اين فقيه بزرگوار شيعى است.

3 محرم

خريدارى قسمتى از ارض كربلا توسط امام حسين(عليه السلام) (اين اراضى همان مكانى است كه قبر مطهر در آن قرار دارد) (61 ق)

3 محرم

ورود سپاه "عمر بن سعد" به سرزمين كربلا (61 ق)
پس از آن كه حر بن يزيد، امام حسين(عليه السلام) و يارانش در سرزمين كربلا در محاصره ى خويش قرار داد و مانع حركت آنان گرديد، عبيد الله بن زياد عامل يزيد در كوفه، فرماندهى سپاه يزيد را بر عهده ى عمر بن گذاشت. عمر بن سعد در روز جمعه سوم محرم الحرام سال 61 قمرى به همراه چهار هزار نيروى جنگى وارد كربلا شد و فرماندهى آنان را بر عهده گرفت. عمر بن سعد پيش از واقعه ى كربلا، منصب حكومت "رى" را از عبيد الله گرفته بود و ليكن با مخالفت ابا عبدالله الحسين(عليه السلام) با يزيد و امتناع از بيعت و حركت آن حضرت به سوى كوفه، عبيد الله، حكومت "رى" را مشروط به خاتمه بخشيدن به قضيه ى امام حسين(عليه السلام) نمود. عمر بن سعد به خاطر دست يابى به حكومت منطقه ى وسيع ايالت "رى" ـ كه هرگز به آن نايل نيامد ـ فرماندهى سپاه يزيد را پذيرفت و مرتكب جنايت بزرگ غير انسانى شد. از روزى كه عمر بن سعد وارد سرزمين كربلا شد، پيوسته لشكريانى از سوى عبيد الله بن زياد براى وى فرستاده مى شد. بنابر روايتى تا ششم محرم متجاوز از 30000 نفر در سپاه عمر بن سعد گرد آمدند.

4 محرم

سخنرانى "عبيد الله بن زياد" عليه امام حسين(عليه السلام) در مسجد كوفه (61 ق)
عبيد الله بن زياد حاكم كوفه، به منظور ايجاد فاصله ميان مردم كوفه و امام حسين(عليه السلام)در سخنرانى تندى عليه مردم اين شهر، آن ها را در صورت يارى رساندن به امام حسين(عليه السلام)، تهديد به قتل و اعدام نمود. همچنين براى تنها ماندن امام حسين(عليه السلام) دستور داد تمام راه هاى ورودى و خروجى كوفه مسدود شود.

5 محرم

اعزام سپاه ابن زياد جهت ممانعت از حركت مردم كوفه براى يارى امام حسين(عليه السلام) (61 ق)

6 محرم

دعوت "حبيب بن مظاهر" از طايفه ى بنى اسد براى يارى امام حسين(عليه السلام)(61 ق)

6 محرم

وفات عالم و محدث شهير شيعه "سيد رضى" گرد آوردنده ى نهج البلاغه (406 ق)
محمد بن حسين، معروف به سيد رضى در سال 359 قمرى ديده به جهان گشود پدرش ابو احمد حسين بن موسى نام دارد، نسبش با چهار واسطه به امام موسى بن جعفر(عليه السلام) مى رسد. سيد رضى از بزرگان شيعه و داراى مقام و منزلت در دولت بنى عباس و دولت آل بويه بود و برادرش سيد مرتضى، از بزرگان علما و فقهاى شيعه در قرن پنجم هجرى قمرى و صاحب تأليفات فقهى و اصولى است، سيد رضى از همان اوايل كودكى با اشتياق فراوان به محضر درس شيخ مفيد حاضر شد و به همراه برادر، مراتب ترقى و كمال را پيمود وى علاوه بر جديت وپشتكار زياد از نبوغى ذاتى و خدادادى برخوردار بود كه پيشرفت هاى علمى و ادبى او را سرعت مى بخشيد; سيد رضى از بزرگترين صاحبان فصاحت و بلاغت بود كه از دركى صحيح و ذوقى سليم بهره داشت. او در 9 سالگى چنان مهارتى در شعر از خود نشان داد كه باعث شگفتى همگان گرديد; وى در 30 سالگى، كل قرآن را در مدت كوتاهى حفظ نمود; سيد همه ى خلفاى بنى عباس را غاصبان خلافت و ولايت و حكومت اسلامى مى دانست و با اشعار خود سعى در بيان حقايق و طرح عقايد انقلابى خود داشت; او در كنار فعاليت هاى سياسى، به تدريس و تاليف همت گماشت و شاگردانى فاضل و آثارى ماندگار از خود به جاى گذاشته است. شيخ طوسى، مفيد نيشابورى، مهيار ديلمى و ابو الحسن هاشمى و.. از شاگردان سيد رضى و معانى القرآن، تلخيص البيان عن مجازات القرآن از جمله تاليفات اوست; شريف رضى در اقدامى بى نظير، كلمات خطابه ها، نامه ها و مواعظ امام على(عليه السلام) را گرد آورى كرد و كتابى با نام "نهج البلاغه" به جامعه ى بشرى اهدا نمود، او اولين كسى است كه براى تحصيل طلاب علوم دينى مكان تهيه كرد و آن را دار العلم ناميد. سيد رضى از جمله علماى جامع شيعه است كه در زمينه هاى مختلف علمى و اسلامى، مجتهد مسلم و صاحب نظر بود و در شعر و ادبيات عربى، هماورد نداشت. سر انجام، سيد رضى اين عالم شهير اسلامى در محرم سال 406 قمرى در 47 سالگى جان به جان آفرين تسليم كرد. بدن پاك سيد را پس از تشييعى با شكوه در منزلش به امانت به خاك سپرده و بعدها به حرم امام حسين(عليه السلام) در كربلا منتقل كردند.

7 محرم

ممنوعيت استفاده از نهر فرات براى كاروان امام حسين(عليه السلام) به دستور عمر بن سعد (61 ق)
پس از آن كه عبيد الله بن زياد لشكريان فراوانى براى نبرد با ابا عبدالله الحسين(عليه السلام) به كربلا گسيل داشت و آن حضرت را كاملا در محاصره ى لشكريان خود قرار داد. نامه اى به عمر بن سعد فرمانده سپاه كربلا نوشت و به او دستور داد به محض رسيدن نامه، از حسين براى يزيد بيعت بگيرد و چنان چه اين پيشنهاد را پذيرفت، بعد تصميم خود را خواهيم گرفت. در نامه ى ديگرى كه به عمر بن سعد نوشت، تأكيد كرد: ميان حسين و آب فرات را فاصله بياندازيد و اجازه ندهيد وى از آن استفاده كند. همان طورى كه آنها عثمان بن عفان را از آب منع نمودند. ابن سعد بلا فاصله عمروبن بن حجاج زبيدى را با پانصد سوار، مأموريت داد تا مانع استفاده ى امام حسين و يارانش از آب فرات گردند. اين واقعه ى ناجوانمردانه، سه روز پيش از شهادت امام حسين(عليه السلام) بود البته حضرت اباالفضل العباس(عليه السلام) از سياهى شب استفاده مى كرد و براى خيمه ها آب مى آورد و حضرت على اكبر با پنجاه نفر در شب عاشورا براى خيمه ها آب كافى آوردند. وليكن از بامداد تا شامگاه روز عاشورا هيچ گونه آبى براى امام حسين(عليه السلام) و ياران و كودكانش مهيا نشد و آنان در شدت گرما و عطش، متحمل مصائب اين روز عظيم شدند.

7 محرم

ولادت مرجع عاليقدر شيعه حضرت آيت الله العظمى "سيد محمد هادى ميلانى" (1313 ق)
آيت الله العظمى سيد محمد هادى ميلانى در نجف اشرف به دنيا آمد. او از سنين كودكى، تحصيلات دينى خود را با فراگيرى قرآن آغاز كرد و سپس نزد اساتيد حوزه ى علميه نجف به تكميل تحصيلات دينى خود پرداخت. تا آن جا كه علاوه بر تسلط بر علوم دينى، در ادبيات فارسى و عربى نيز مهارت بسيار يافت. پس از چندى به كار تاليف و تدريس پرداخت. حوزه ى درس ايشان بسيار پرجمعيّت بود و در آن شاگردانى محقق و متفكّر تربيت شدند و عده ى كثيرى از آن ها، به مراحل بالاى علمى، دست يافتند. آيت الله ميلانى، راه رسيدن به فضيلت را معرفت خدا، تقوا و كسب مكارم اخلاقى دانسته و روى آن تاكيد مى كرد; محاضرات فى فقه الاماميه در ده جلد از آثار ايشان است.

8 محرم

حفر زمين توسط امام حسين(عليه السلام) در پشت خيمه ها و خروج آب از آن به اندازه سيراب شدن همه ى ياران و پر شدن مشك ها و سپس ناپديد شدن آن چشمه(61 ق)

9 محرم

تاسوعاى حسينى(61 ق)

9 محرم

جواب رد حضرت ابو الفضل العباس(عليه السلام) به امان نامه ى شمر بن ذى الجوشن (61 ق)
شمر بن ذى الجوشن در عصر روز نهم محرم، چون ديد كه عمر بن سعد مهياى نبرد با امام حسين(عليه السلام) است، به نزديك خيام حسينى آمد و بانگ زد كه: فرزندان خواهرم كجايند؟ (منظورش حضرت عباس و سه برادرش به نام هاى عبدالله، جعفر و عثمان بود كه از فرزندان فاطمه ى ام البنين(عليها السلام) بودند. زيرا آن مجلله از قبيله ى بنى كلاب و شمر هم از همين قبيله بود) امام حسين(عليه السلام) كه صداى شمر را شنيد، به برادرانش دستور داد كه جواب شمر را بدهند، اگر چه او فاسق است و ليكن با شما قرابت و خويشى دارد. حضرت عباس به همراه سه برادرش به نزد شمر رفتند. شمر براى آنان امان نامه اى آورده بود، مشروط بر اينكه از يارى حسين(عليه السلام) دست بردارند و سپاهش را ترك گويند. حضرت عباس(عليه السلام) فرمود بريده باد دست هاى تو و لعنت باد بر امانى كه براى ما آورده اى. اى دشمن خدا ما را امر مى كنى كه دست از برادر و مولاى خويش برداريم و سر در طاعت ملعونان برآوريم. آيا ما را امان مى دهى، ولى براى پسر رسول خدا(صلى الله عليه وآله) امانى نيست؟ شمر از شنيدن اين پاسخ دندان شكن، خشمناك شد و به لشكر گاه خويش برگشت. در اين شب، امام حسين(عليه السلام)برادر خود حضرت ابا الفضل را به اردوگاه دشمن فرستاد كه آن شب را مهلت بخواهد، براى اين كه امام و يارانش به نماز و راز و نياز با خداوند بپردازند.

10 محرم

عاشوراى حسينى (61 ق)

10 محرم

شهادت امام حسين(عليه السلام) به همراه ياران وفادارش در صحراى كربلا توسط سپاه يزيد (61 ق)
امام حسين(عليه السلام) پس از حركت به سوى كوفه، با پيمان شكنى مردم آن سامان مواجه گرديد سپاهيان يزيد كه به دستور عبيد الله بن زياد و به فرماندهى عمر بن سعد وارد صحراى كربلا شده بودند، مانع از رفتن امام از آن مكان گرديدند. سر انجام در دهم محرم سال 61 هجرى دستان خود را به خون پاك فرزند رسول(صلى الله عليه وآله) آغشته ساخته و يارانش را به شهادت رساندند. امام حسين(عليه السلام) در هنگام شهادت 57 سال داشتند و يازده سال از امامت ايشان گذشته بود، امام حسين(عليه السلام) از روز نخست از مدينه با شعار امر به معروف و نهى از منكر حركت كرد. از اين ديدگاه به دست مى آمد كه، منطق امام حسين(عليه السلام) منطق اعتراض و تهاجم بر حكومت ضد اسلامى بود، منطق او اين بود كه چون جهان اسلام را منكرات و فساد و آلودگى فرا گرفته و حكومت وقت به صورت سر چشمه ى فساد در آمده است. او به حكم مسؤوليت شرعى و وظيفه ى الهى خود بايد قيام كند.

10 محرم

هلاكت "عبيدالله بن زياد" توسط سپاهيان مختار (67 ق)
در روز عاشوراى سال 67 قمرى، شش سال پس از واقعه ى كربلا، درست همان روزى كه سپاهيان يزيد به فرمان عبيد الله بن زياد فاجعه ى خونين كربلا را به وجود آورده و امام حسين(عليه السلام) و يارانش را مظلومانه به شهادت رسانده بودند، لشكريان عبدالملك بن مروان به فرماندهى عبيد الله بن زياد و لشكريان مختار بن ابى عبيده ثقفى به فرماندهى ابراهيم بن مالك اشتر در ساحل "نهر خاذر" در چهار فرسخى شهر "موصل" با هم به نبرد پرداختند و از طرفين تعداد بى شمارى كشته شدند. سر انجام لشكريان شام با از دست دادن هفتاد هزار تن، رو به هزيمت نهاد و طعم تلخ شكست را پذيرا شدند. مهم ترين حادثه ى اين نبرد، كشته شدن عبيد الله بن زياد فرمانده لشكريان شام به دست ابراهيم بن مالك اشتر بود كه با يك ضربت شمشير، از كمر به دو نيم شد و به هلاكت رسيد.

10 محرم

انفجار بمب در حرم امام رضا(عليه السلام) در عاشوراى حسينى توسط منافقين (1415 ق)
در بعد از ظهر عاشوراى سال 1415 ق برابر با 30 خرداد 1373 ش، در حالى كه مردم عزادار، در اوج برگزارى مراسم بزرگداشت قيام تاريخى امام حسين(عليه السلام) بودند، بمبى در داخل حرم مطهر و نزديك مرقد منور حضرت ثامن الحجج امام رضا(عليه السلام) منفجر شد و عاشوراى حرم رضوى در مشهد مقدس رقم خورد. در پى اين انفجار، ده ها تن از زائران و علاقمندان اهل بيت در حرم امام رضا(عليه السلام) شهيد يا مجروح شدند و خسارت زيادى به حرم مطهر وارد آمد.

11 محرم

آغاز حركت اسرا و اهل بيت امام حسين به شام (61 ق)
با پايان يافتن روز دهم محرم سال 61 قمرى و شهادت امام حسين(عليه السلام) و ياران با وفايش، يزيديان به غارت كاروان حسينى پرداختند. آنان خيمه هاى امام را سوزانده و از به يغما بردن جزئى ترين وسايل دريغ نكردند. سر انجام كاروان امام حسين(عليه السلام) اين بار به رهبرى امام سجاد(عليه السلام) و حضرت زينب كبرى در شامگاه روز يازدهم محرم به طرف كوفه حركت داده شدند و نهضت حسينى، به شكلى ديگر ادامه يافت. هر چند دشمن توانسته بود نيروهاى امام را در ظاهر شكست دهد، ولى رسوايى هاى حكومت جور بنى اميه و افشاگرى هاى امام سجاد(عليه السلام) و حضرت زينب روى امويان را در تاريخ سياه كرد و قيام امام حسين(عليه السلام) و راه پاك او را جاودانه ساخت.

12 محرم

ورود كاروان اسيران كربلا به كوفه (61 ق)
در روز دوازدهم محرم سال 61 قمرى، كاروان اسيران كربلا كه شامل زنان و كودكان شهيدان قيام كربلا بود، وارد شهر كوفه شد. سرپرستى اين كاروان را امام سجاد(عليه السلام) فرزند امام حسين(عليه السلام) و حضرت زينب(عليها السلام) خواهر آن امام، بر عهده داشتند. اين دو بزرگوار، با وجود سختى ها و ناملايمات فراوان كه از سپاهيان يزيد ديده بودند. در كوفه با شجاعت و صراحت، ستم ها و جنايات حكومت اموى را افشاء و مردم اين شهر را به خاطر يارى نكردن امام حسين(عليه السلام) و مقابله با ايشان سر زنش كردند. امام سجاد(عليه السلام) و حضرت زينب در مدت اقامت در كوفه، وظيفه و رسالت خود را مبنى بر ابلاغ و نشر پيام امام حسين(عليه السلام)در جامعه، به شايستگى انجام دادند.

12 محرم

دفن اجساد مطهر شهداى كربلا در شب دوازدهم (61 قمرى)
در روز 12 محرم سال 61 قمرى، هنگامى كه نيروهاى يزيد، كربلا را ترك كردند، مردم قبيله ى بنى اسد از روستاى غاضريه كه نزديك كربلا بودند اجساد شهداء را دفن كردند. پيكرهاى مطهر ياران وفادار امام حسين(عليه السلام) در كنار بدن پاك آن سرور به خاك سپرده شدند.

12 محرم

شهادت حضرت "امام زين العابدين(عليه السلام)" به روايتى (95 ق)
شهادت امام سجاد(عليه السلام) در برخى نقل ها سال 92 ق و در نقلى ديگر سال 94 و در منابعى ديگر سال 95 ذكر شده است. همچنين در روز شهادت آن حضرت اختلاف وجود دارد. در برخى منابع، شهادت ايشان را در روز 18، 22 و 25 ماه محرم نيز ذكر كرده اند. زمان حضرت امام سجاد(عليه السلام) پر از اختناق و تقيه بود و كسى در برابر جاسوسان بنى اميه، مجال نفس كشيدن نداشت: با اين حال امام سجاد(عليه السلام) از ارشاد و نشر احكام اسلام فروگذارى نكرد. ايشان به هر نحو ممكن، مسائل اسلامى را بيان مى نمود و در هدايت مردم مى كوشيد از جمله آثار امام سجاد(عليه السلام) صحيفه ى سجاديه است كه مشتمل بر 54 دعا از دعاهاى آن حضرت مى باشد. مدت عمر آن امام، 57 سال و زمان امامت آن بزرگوار 24 سال بود. آن امام همام، سر انجام به دست هشام بن عبدالملك در زمان خلافت وليد بن عبدالملك مسموم شد و به شهادت رسيد پيكر مطهر امام سجاد(عليه السلام) در قبرستان بقيع و در كنار مرقد مطهر عموى گراميش حضرت امام حسن مجتبى(عليه السلام) واقع است.

13 محرم

شهادت "عبدالله بن عفيف" به دست "عبيدالله بن زياد" (61 ق)
نخستين اعتراض آشكار نسبت به جنايت عبيد الله بن زياد در شهادت امام حسين(عليه السلام)، از سوى يكى از شيعيان كوفه، به نام عبدالله بن عفيف آزادى برخاست. عبيد الله بن زياد، پس از آن كه اسيران واقعه ى كربلا را در مجلس خود با كلمات درشت و خشن، مورد اذيت و آزار قرار داد و آنان را سرزنش كرد، عبدالله بن عفيف كه از شيعيان دلير امير مؤمنان و از زاهدان و عبادت پيشه گان كوفه بود، همين كه نعره هاى نفرت انگيز عبيد الله را شنيد، به خشم آمد و پاسخ عبيدالله را داد. عبيدالله بن زياد كه انتظار چنين پيش آمدى را نداشت و خيال مى كرد كه ديگر نفس در سينه هاى دوستان اهل بيت حبس شده است، با تكبر و خود خواهى تمام دستور داد او را دستگير كرده و به نزدش ببرند. تلاش مأموران حكومتى براى دستگيرى وى به خاطر حمايت افراد قبيله عبدالله ناكام ماند اما، ماموران عبيد الله شبانگاه به سوى خانه عبدالله بن عفيف هجوم آورده و او را از خانه اش به بيرون كشيده و با ضربات شمشير به شهادت رسانيدند. جنايت كاران حكومتى، سرش را از بدن جدا كرده و بدن او را به دار آويختند. بدين گونه نخستين جرقه اى كه مى رفت كوفه را بار ديگر به حركت درآورد و جنبش عظيمى را پى افكند، به دست مزدوران پليد اموى به خاموشى گراييد. ولى شش سال بعد، شيعيان كوفه و دوستداران اهل بيت انتقام خونش را از عاملان جنايت كربلا گرفتند و آنان را به دست مختار بن ابى عبيده ثقفى به اشد مجازات رسانيدند.

13 محرم

وفات محقق شهير "شيخ محمد صالح مازندرانى" داماد علامه ى مجلسى (1080 ق)
ملا محمد صالح بن احمد سروى مازندرانى ملقب به حسام الدين، داماد علامه محمد تقى مجلسى بود همسر وى آمنه بيگم بانوى بسيار فاضل، عالم و پرهيزكار بوده و ملا صالح را در حل مسايل علمى يارى مى كرد. وى در نزد استادان بزرگوارى مانند محمد تقى مجلسى، شيخ بهايى و ملا عبدالله شوشترى كسب علم كرد. وفات اين عالم ربانى و محقق بزرگ در اصفهان روى داد و در كنار علامه مجلسى در جوار مسجد جامع اصفهان به خاك سپرده شد. حاشيه ى شرح لمعه، شرح روضه ى كافى و شرح زبدة الاصول شيخ بهايى از تأليفات ملا محمد صالح مازندرانى به شمار مى روند.

14 محرم

رحلت فقيه، اصولى و رجالى شيعه آيت الله "سيد صدر الدين عاملى اصفهانى" (1263 ق)
سيد محمد صدر الدين عاملى فرزند سيد صالح از فقهاى بزرگ و علماى قرن سيزدهم هجرى قمرى است. وى علاوه بر فقه، اصول، حديث و رجال، در ادبيات و شعر توانا بود و اشعار زيبايى سروده است. سيد صدر الدين از حوزه ى درس سيد جواد عاملى، سيد بحر العلوم و پدر زن خويش شيخ جعفر كاشف الغطاء استفاده نموده ودر سنين جوانى به مقام بالاى اجتهاد رسيد. از وى آثار ارزشمند و گران بهايى چون أسرة العترة، حاشيه ى منتهى المقال و نقد الرجال و منظومه ى رضاعية و... بر جاى مانده است.

15 محرم

ولادت عالم بزرگ شيعه "سيد بن طاووس" (589 ق)
على بن موسى بن جعفر معروف به سيد بن طاووس، نوه ى دخترى شيخ طوسى، از اعاظم شعيه ى اماميه و عالمى فقيه و جليل القدر، اديب، شاعر، خطيب، عابد، زاهد و جامع كمالات عاليه ى اخلاقى مى باشد. وى در نزد اساتيد بزرگ زمان تحصيل كرد و به مدارج بالاى علمى دست يافت. وى شاگردان فراوان و تاليفات متعددى دارد. علامه ى حلى و پدرش و نيز دو فرزند وى از جمله شاگردان بارز او و اللهوف، المزار، فرج المهموم و... از كتب آن عالم فرزانه مى باشند.

17 محرم

ولادت دانشمند برجسته "بهاء الدين عاملى" معروف به "شيخ بهايى" (953ق)
شيخ بهاء الدين محمد عاملى معروف به شيخ بهايى از شاگردان شهيد ثانى و يكى از علماى بزرگ شيعه و از افتخارات جهان اسلامى مى باشد. وى در سال 953 قمرى در بعلبك لبنان به دنيا آمد و در طول حيات پر بار خويش، مسافرت هاى زيادى به نقاط مختلف جهان داشت و از محضر اساتيدى برجسته در رشته هاى گوناگون استفاده نمود شيخ بهايى در بسيارى از علوم مانند هيئت، نجوم، رياضيات، تفسير قرآن، فقه، اصول، علم حديث، ادبيات فارسى و عربى، طب و مهندسى متبحر بود و در تمامى آن ها كتبى را به رشته ى تحرير درآورد، وى اولين كسى است كه يك دوره فقه غير استدلالى به زبان فارسى نوشت. از صفات بارز شيخ بهايى بى اعتنايى به دنيا و دورى از ريا كارى است كه با وجود داشتن مقامات بالاى علمى و مناصبى چون شيخ الاسلامى، به سوى علايق مادى گرايش پيدا نكرد از شاگردان او مى توان به ملا صدرا، ملا محمد تقى مجلسى و محقق سبزوارى اشاره نمود شيخ بهايى ده ها اثر ارزنده از خود به جاى گذاشته است كه :كشكول، اسرار البلاغه، اثنى عشريات خمس، اربعين حديثا، جامع عباسى، عين الحيوة، بحر الحساب و... از آن جمله اند. آثار علمى و مهندسى شيخ بهايى در 12 شوال 1030 قمرى پس از يك بيمارى چند روزه به سراى باقى شتافت و در مشهد مقدس به خاك سپرده شد.

18 محرم

تولد فقيه عالى مقام آيت الله "سيد احمد خوانسارى" مرجع بزرگوار شيعه (1309 ق)
آيت الله سيد احمد خوانسارى در 1309 ق در خوانسار به دنيا آمد. در 20 سالگى عازم نجف اشرف گرديد و از محضر اساتيد بزرگى همچون محقق خراسانى، سيد محمد كاظم يزدى، شريعت اصفهانى، محقق نايينى و آقا ضياء الدين عراقى كسب فيض نمود.
آيت الله خوانسارى هم زمان با تأسيس حوزه علميه اراك وارد ايران شد و به تدريس پرداخت وى سال ها در اراك و قم با مرحوم آيت الله شيخ عبدالكريم حائرى تشريك مساعى داشت و پس از تأسيس حوزه علميه قم به سرپرستى آيت الله حائرى يزدى، امام جماعت مدرسه ى فيضيه را به عهده گرفت; آيت الله خوانسارى در سال 1370 قمرى پس از درگذشت عالم وارسته حاج سيد يحيى سجادى به دستور آيت الله بروجردى به تهران عزيمت نمود. ايشان در آنجا به امامت جماعت مسجد معروف "سيد عزيز الله" مشغول شد و به تدريس علوم دينى و ارشاد مردم همت گمارد. آيت الله خوانسارى تا پايان عمر در تهران اقامت داشت و پس از فوت، در حرم حضرت معصومه(عليها السلام) به خاك سپرده شد.

18 محرم

رحلت عالم بزرگ و فقيه نامدار شيعه، آيت الله "محمد حسن مامقانى" (1323 ق)
آيت شيخ محمد حسن ما مقانى فرزند ملا عبدالله از متبحرين علماى اماميه عصر خويش بود و حوزه ى درس اين فقيه صمدانى و عابد زاهد، محل تجمع و استفاده ى علما و فضلاى بسيارى محسوب مى گرديد. او به مال دنيا بى رغبت بود و از ظالمان، چيزى را قبول نمى كرد. آيت الله مامقانى شاگرد برجسته ى شيخ مرتضى انصارى و سيد حسين كوه كمره اى مى باشد از اين عالم بزرگ تأليف هاى گران بهايى چون بشرى الاصول الى اسرار عالم الاصول، ذرايع الاحكام فى شرح شرايع الاسلام و غاية الامال به جاى مانده است. آيت الله ما مقانى در سال 1323 قمرى در نجف اشرف وفات يافت و در مقبره ى خصوصى خود دفن شد.

19 محرم

حركت كاروان اسيران كربلا از كوفه به طرف شام (61 ق)

21 محرم

رحلت عالم و فقيه بزرگ اسلام "حسن بن يوسف" معروف به "علامه حلى" (726 ق)
حسن بن يوسف بن على بن مطهر معروف به علامه حلى در 29 رمضان 648 ق در شهر حله در عراق به دنيا آمد. سال هاى آغازين حيات وى مقارن با حملات وحشيانه ى مغولان به سرزمين هاى اسلامى بود كه با تدبير چند تن از علما از جمله پدرش، حلّه از طوفان حملات مغول در امان ماند و در همان جا به رشد و نمو و تحصيلات خود ادامه داد. وى از محضر شيخ مفيد، محقق حلى، خواجه نصير الدين طوسى، سيد بن طاووس و اساتيد بزرگ ديگر استفاده كرد و در علم به درخششى عظيم دست يافت و عنوان "آيت الله" گرفت. علامه حلى با ارايه ى تصويرى صحيح از تشيع، الجايتو، حاكم مغولى ايران، معروف به سلطام محمد خدابنده را به اين مذهب مجذوب كرد و باعث نشر مذهب اهل بيت در سراسر ايران گرديد. شاگردان و آثار قلمى علامه بسيار زياد و گسترده مى باشند. فرزند نابغه اش معروف به فخر المحققين، قطب الدين رازى، على بن احمد حلى و ابن معيه از جمله شاگردان و منتهى المطلب فى تحقيق المذهب و تبصرة المتعلّمين در فقه، نهاية الوصول الى علم الاصول در اصول، نهاية المرام در كلام، جامع الاخيار در حديث، كشف المقال فى معرفة الرجال در رجال، القول الوجيز فى تفسير الكتاب العزيز در تفسير و شرح حكمة الاشراق در فلسفه و عرفان و ده ها اثر ديگر از زمره ى آثار اين عالم خستگى ناپذير مى باشند. سر انجام علامه حلى در 78 سالگى وفات يافت و در حرم مطهر امام على(عليه السلام) مدفون گشت.

22 محرم

رحلت "شيخ طوسى" عالم شهير شيعه، و مؤسس حوزه ى علميه ى نجف اشرف (460 ق)
شيخ ابو جعفر محمد بن الحسن طوسى معروف به شيخ الطائفه از ستارگان درخشان جهان اسلام در سال 385 قمرى در خراسان به دنيا آمد. در سال 408 قمرى يعنى 23 سالگى به بغداد كه مركز بزرگ علوم و فرهنگ اسلامى آن زمان بود مهاجرت نمود و تا پايان عمر در عراق ماند. وى مدت پنج سال از محضر درس شيخ مفيد مستفيض شد و 23 سال هم از خدمت سيد مرتضى شاگرد ارزشمند شيخ مفيد بهره مند گشت. شيخ طوسى پس از استادش سيد مرتضى، رياست علمى و فتوايى شيعه را بر عهده گرفت و به علت يك سلسله آشوب هاى به وجود آمده از سوى مخالفان، خانه و كتابخانه اش به تاراج رفت. شيخ كه خانه، كتاب ها و دست نوشته هاى خود را در بغداد از دست داده بود، به نجف اشرف مهاجرت كرد، او حوزه ى علمى جديدى را در آنجا به وجود آورد و پايه هاى استوار اين مركز بزرگ را بنا گذاشت به طورى كه پس از گذشت هزار سال از آن تاريخ، هنوز اصالت علمى خود را حفظ كرده و ديگر مراكز اسلامى را تغذيه ى فرهنگى مى كند. شيخ طوسى فقه را با نگارش كتاب "المبسوط" وارد مرحله ى جديد نمود، ولى دو اثر بسيار مهم ايشان با نام "تهذيب" و استبصار در كنار كتاب "كافى از كلينى و من لا يحضره الفقيه از شيخ صدوق كتب چهار گانه ى حديث شيعه را تشكيل مى دهند شمار آثار شيخ طوسى به بيش از 50 جلد مى رسد كه التبيان فى تفسير القرآن در 10 جلد، تلخيص الشافى، كتاب الابواب و... از آن جمله اند. گذشته از آثار گرانبها و ارزشمند علمى، دانشوران بزرگى در حوزه ى درسى شيخ طوسى پرورش يافتند كه شمار آنان را افزون از سيصد دانشمند مجتهد نوشته اند. شيخ طوسى سر انجام در 22 محرم سال 460 قمرى در 76 سالگى رخ در نقاب خاك كشيد و در نجف اشرف به خاك سپرده شد.

24 محرم

رحلت "حاج ملا محمد تقى استر آبادى" دانشمند بزرگ شيعه (1272 ق)
ملا محمد تقى بن محمد اسماعيل از مشاهير علماى شيعه است. وى از محمد تقى بن محمد رحيم تهرانى اصفهانى معروف به صاحب هداية المسترشدين المسترشدين اجازه ى اجتهاد گرفت و به مدت چهارده سال در محضر علماى نجف و كربلا تلمذ كرد. ملا محمد تقى استر آبادى در سال 1271 ق كه در مرزهاى استر آباد اغتشاشاتى بروز كرد، براى گزارش شرح واقعه به ناصرالدين شاه به تهران آمد اما پيش از بازگشت در همان جا درگذشت.

25 محرم

شهادت "حضرت امام زين العابدين(عليه السلام) امام چهارم شيعيان بنا به روايتى (94 يا 95 ق)
تاريخ دقيق شهادت امام سجاد(عليه السلام) مشخص نيست ولى روايت 25 محرم سال 94 هجرى سنديت بيشترى دارد. مدت عمر آن حضرت پنجاه و هفت سال و طول امامت آن بزرگوار سى و چهار سال و اندى مى باشد. آن حضرت به دست هشام بن عبدالملك در زمان خلافت وليد بن عبدالملك مسموم گرديدند و در كنار مرقد مطهر عموى بزرگوارش، حضرت امام حسن مجتبى در قبرستان بقيع به خاك سپرده شدند; حضرت امام زين العابدين(عليه السلام) پس از واقعه ى پر شور كربلا، به همراه ديگر افراد خاندان اهل بيت پس از واقعه ى پر شور كربلا، به همراه ديگر افراد خاندان اهل بيت به كوفه و شام برده مى شوند. ايشان به همراه عمه ى بزرگوار خود، حضرت زينب كبرى رسالت حسينى را با افشاى ماهيت دستگاه فاسد اموى و معرفى راه پاك ثار اله به عنوان مسير صحيح به سوى نجات، كامل مى كنند. آن امام بزرگوار پس از رسوا ساختن حكام جور در مجلس عبيد الله بن زياد و يزيد بن معاويه، به مدينه باز مى گردند و لحظه اى از زنده نگاه داشتن واقعه ى عاشورا باز نايستادند.

26 محرم

محاصره ى مكه و سنگ باران كعبه از سوى سپاهيان يزيد بن معاويه (64 ق)
يزيد بن معاويه پس از شهادت ابا عبدالله الحسين(عليه السلام) و يارانش در كربلا و اسير نمودن اهل بيت و بازماندگان آنان، خود را نزد مسلمانان، بى مقدار و بى اعتبار كرد از سوى ديگر، افشا گرى هاى خاندان عصمت و طهارت و طرفداران اهل بيت، مردم را بر ضد حكومت يزيد وادار به قيام نمود. به همين جهت در سال 63 ق شورش ها و جنبش هايى بر ضد يزيد در حجاز به وجود آمد. سر انجام اهالى مكه و مدينه اقدام به مخالفت هاى علنى و درگيرى مسلحانه با سپاهيان و عاملان يزيد نمودند. در مكه، عبدالله بن زبير با پرداختن به عبادت و مخالفت با يزيد بن معاويه، مردم را به گردخود جمع كرد و به تدريج قوت يافته بود و توانست شهر مكه را از دست عامل يزيد بيرون آورد و خود بر آن استيلا يابد، سپاهيان شام به مكه هجوم آورده و آن را در محاصره خويش قرار دادند و بر اهالى آن بسيار سخت گرفتند. آنان بر بلندى هاى اطراف مكه، منجنيق ها و سنگ اندازهاى بزرگى نصب كرده و به وسيله ى آنها شهر را سنگ باران كردند. عبدالله بن زبير و بسيارى از مردم به مسجد الحرام پناه آورده تا از شدت سنگ باران دشمن در امان باشند، ولى حصين بن نمير دستور داد كه مسجد الحرام و كعبه را نيز نشانه گرفته و زير ضربات خويش قرار دهند، سپاهيان يزيد با اين اعمال ننگين خود كارى از پيش نبرده و متقابلا موجب تقويت عبدالله بن زبير و قيام او گرديدند. سر انجام يزيد در ربيع الاول همان سال به هلاكت رسيد و نيروهاى شامى به شام باز گشت نمودند و عبدالله بن زبير، زمام امور حجاز را به دست گرفت.

26 محرم

درگذشت عامل جليل القدر "ملا عبدالله تسترى" دانشمند عهد صفوى (1023 ق)
ملا عبدالله بن حسين تسترى از علماء فقها و محدثين نامى اماميه و از پرورش يافتگان حوزه ى درس مقدس اردبيلى مى باشد. وى بسيار عابد و زاهد بود; نمازهاى نافله ى شب وى هرگز ترك نمى شد و بيشتر ايام را به روزه دارى صرف مى نمود. در خوراك و پوشاك بسيار قانع بود و از لذايذ دنيوى دورى مى كرد. مجلسى اول كه از شاگردان وى مى باشد درباره مولى مى گويد: "او نسبت به من و تمامى مؤمنين به منزله ى پدرى مهربان بود و از ايشان كرامات بسيارى مشاهده گشته است" مولى بر خلاف ساير علما فقط به تدريس اشتغال داشت و شاگردان برجسته اى را به جامعه ى شيعه عرضه نمود از جمله ى اين شاگردان: علامه مجلسى اول، شيخ بهايى و ميرزا محمد نايينى مى باشند. كتاب التتميم لشرح الشيخ نورالدين على قواعد الحلى در هفت جلد و كتاب خواص القرآن و نيز جامع الفوايد از آثار اوست. مولى در 26 محرم سال 1021 يا 1023 قمرى وفات يافت و ميرداماد بر جنازه اش نماز خواند و در كربلا مدفون شد.

27 محرم

درگذشت فقيه، اصولى و رجالى بزرگ شيعه "ملا على كنى" (1306 ق)
حاج ملا على تهرانى رازى شنى، از بزرگان علماى اماميه، فقيه اصولى، رجالى، محقق و مدقق، به سال 1220 ق در روستاى كن در دو فرسخى تهران به دنيا آمد. پس از فراگيرى مقدمات به عتبات عاليات رفته و در حوزه ى درس شيخ مرتضى انصارى حاضر گرديد، تا آن كه در اثر تلاش مستمر، در لغت، فقه، اصول، حديث، رجال، تفسير و اكثر علوم متداول، متبحر گرديد. عاقبت به تهران مراجعت نمود و مرجع استفاده ى اكابر و مشغول انجام وظايف دينيه شد. وى از انديشه ى سياسى بالايى به ويژه در امر دشمن شناسى برخوردار بود و از اين بابت هم خدمات ارزنده اى نصيب مملكت اسلامى ايران نمود. وفات او در تهران واقع گرديد و در بين الحرمين در جوار حضرت عبدالعظيم حسنى در رى مدفون گرديد. الاستصحاب، الاوامر، البيع، الصلوة، الطهارة، القضاء و الشهادات از جمله آثار اوست.

29 محرم

رحلت آيت الله "سيد على حجت كوه كمره اى" از علما و فقهاى بزرگ شيعه (1360 ق)
آيت الله سيد على حجت كوه كمره اى از علما و دانشمندان بزرگ و از تلامذه ى مرحوم آيت الله حاج ميرزا حبيب الله رشتى، فاضل ايروانى و فاضل شريبانى بود وى پس از آن كه در نجف اشرف فارغ التحصيل شد. عازم ايران گرديد و مورد تجليل فوق العاده ى استاد خود، فاضل شريبانى قرار گرفت به طورى كه از طرف جمعى از طلاب و بزرگان علماء نجف تا كوفه مشايعت شد و جمعى بى شمار به او اقتداء كرده، پشت سرش نماز خواندند. پس از ورود به تبريز مورد استقبال و اقبال عموم مردم آن مكان واقع شده و مشغول همه گونه وظايف لازم و خدمات دينى گرديد. او بسيار بزرگوارانه زندگى نمود و در عظمت و شخصيت وى گذشته از مقامات شامخ و فضايل عظيم، داشتن فرزندى چون آيت الله محمد حجت كوه كمره اى يكى از مراجع سه گانه پس از ارتحال آيت الله شيخ عبدالكريم حائرى يزدى است. سر انجام آيت الله سيد على حجت در 29 محرم الحرام 1360 ق در تبريز به قم منتقل كرده و پس از تشييعى با شكوه در راهرو صحن عتيق حرم حضرت معصومه مدفون گرديد.