صفحه اصلي  

سوالاتی پیرامون تغییر جنسیت و آثار آن

بسم الله الرحمن الرحيم
محضر مرجع معظم شيعه آيت الله العظمي فاضل لنکراني

با عرض سلام و تحيّات الهي
احتراماً موضوع پايان نامه خود را در باب يکي از مسائل مستحدثه يعني (تغيير جنسيت و آثار آن) انتخاب نموده‌ايم اين مسأله که امروزه به شکلي مبتلابه درآمده است. برخي آن را تنها يک معضل پيچيده اجتماعي دانسته و در مقابل برخي ديگر آن را براي قشر خاصي از افراد جامعه يک ضرورت و درمان نهايي مي‌شناسند. لذا تبيين ماهيت و آثار آن تحقيق و بررسي بنيادي را مي‌طلبد مع الوصف با توجه به جديد بودن موضوع بحث و فقدان سوابق و منابع حقوقي بخش عمده‌اي از سئوالات مهم بحث به رغم رجوع و استيناس از اساتيد محترم فقه و حقوق پاسخ کامل و مناسب ندارد بر اين اساس و اعتقاد به آن که فقه پوياي شيعه بحري است که در باب هر مسأله‌اي از مستحدثات پاسخ مناسب و شايسته و راه حل بايسته‌اي در خود نهفته دارد و از آنجا که بي‌شک مراجع معظمي همچون آن مرجع عاليقدر به عنوان اساتين فقاهت و اجتهاد نقش اساسي را در استنباط و استخراج و تبيين احکام الهي داريد لذا بر خود فرض دانستيم که علم را از سر چشمه و سر منشأ آن بجوييم و سؤالات اصلي خود را در قالب اين عريضه به استحضار برسانيم با اين اميد که حکم الهي را در باب اين مسائل از طريق شما تحصيل نماييم.

ومن الله التوفيق
 

 سؤالات به شرح زيرند:

بسمه تعالي

1ـ پدري اقدام به تغيير جنسيت نموده است، آيا ولايت او بر فرزندان صغيرش با عمل از بين مي‌رود؟ در باب ازدواج بکر رشيده آيا اذن او لازم است يا خير؟
بلي. در فرض سؤال ولايت پدر ساقط مي‌شود و دختر باکره بايد بنابر احتياط با اجازة پدر بزرگ پدري ازدواج کند.
2ـ اگر شخص خنثايي به طور مصنوعي اسپرمي از او گرفته شود و با آن تخمک زني بارور شود آيا در فرض اشتباه متصدي در تلقيح اسپرم خنثا به جاي اسپرم شوهر زن مي‌توان شخص خنثا را پدر طفل دانست و آثار نسب پدر و فرزندي را بر رابطه طفل و خنثا مترتب نمود؟ در حالي که مي‌دانيم خنثا مرد نيست تا عنوان پدر بر او صادق باشد.
اگر مطمئن باشند که اسپرم از فرد خنثي گرفته شده است شرعاً آن فرد خنثي پدر کودک محسوب مي‌شود و تمام احکام پدر و فرزندي ميان آنها بر قرار است.
3ـ چنانچه در تصادف رانندگي شخصي خنثا کشته شود ميزان ديه او چقدر است؟ نيز اگر زني را خنثا بکشد آيا براي قصاص او بايد چيزي به او يا اولياي دمش پرداخت شود يا نه؟ در فرض پرداخت ميزان آن چقدر است؟
اگر خنثاي مشکلي بوده است که از طرق شرعي زن يا مرد بودن او مشخص نباشد دية او 3/4 (سه چهارم)دية مرد مسلمان مي‌باشد.
بلي. در فرض سؤال زن بايد يک چهارمِ دية مرد مسلمان را به قاتل بدهند تا بتوانند قاتل خنثاي مشکل را قصاص کنند.
4ـ آيا شخص خنثا مي‌‌تواند قضاوت نمايد و در شرع اسلام مانعي براي قضاوت چنين شخصي وجود دارد؟
خير. شرط قاضي اين است که مرد باشد. لذا خنثي که معلوم نيست مرد است يا زن نمي‌تواند قاضي يا امام جماعت شود.
5ـ مي‌دانيم که ارزش شهادت مرد در مواردي دو برابر ارزش شهادت زن است مثلاً در امور مالي مدعي مي‌تواند ادعايش را با شهادت 2 مرد و 2 زن اثبات کند در مواردي هم تنها شهادت مردان ملاک است مانند اثبات حدود، حال ارزش شهادت شخص خنثا چگونه است؟
نظر آقا در اين مورد معلوم نيست.
6ـ خنثايي مشکل به چه معناست؟
خنثاي مشکل به کسي گفته مي‌شود که هم آلت رجوليت دارد و هم آلت انوثيت. و از طرق شرعي هم نتوان او را ملحق به يک نوع دانست.
7ـ آيا مي‌توان به طور کلي گفت خنثايي که علائم ظاهري مردانه در او قوي‌تر است و متمايل به جنس مرد است در حکم مرد محسوب و احکام راجع به مردان نسبت به او مترتب است؟ و خنثايي که علائم ظاهري جنسي زنانه دارد در او ظاهر‌تر است و متمايل به جنس زن است در حکم زن محسوب و احکام راجع به زنان بر او بار مي‌شود؟
خير. در شرع مقدس علائمي براي شناخت جنس خنثي مطرح شده است که علامت‌هاي ظاهري دخالت ندارد. آن علائم درکتاب الارث بيان شده است.
8ـ آيا براي تشخيص جنسيت خنثا علائم ظاهري کفايت مي‌کند يا نه؟ تشخيص با پزشک متخصص است که با روشهاي جديد مثل آزمايش ژنتيک يا سنجش هورمونهاي زنانه و مردانه جنسيت فرد را اعلام کند؟
خير. در شرع مقدس علائمي براي شناخت جنس خنثي مطرح شده است که علامت‌هاي ظاهري دخالت ندارد. آن علائم درکتاب الارث بيان شده است.
  9ـ اگر خنثايي که متمايل به مردان و داراي آلت تناسلي است به زن اجنبيه دخول نمايد، آيا حد زنا بر او جاري مي‌شود؟ اگر همين شخص از دبر مفعول عملي قرار گيرد آيا حد لواط جاري مي‌شود؟
اگر خنثي مشکل باشد حدّ زنا جاري نمي‌شود بلکه تعزير مي‌شود.
 10ـ اگر با خنثا مشکل نزديکي شود از جلو يا عقب مجازات عمل چيست؟
نزديکي از جلو با خنثاي مشکل حد ندارد بلکه تعزير دارد. و از عقب حکم مسأله قبل را دارد.
11ـ اگر دختر شخصي اقدام به تغيير جنسيت نمايد و پس از آن پدر فوت کند آيا دختر بر مبناي جنسيت زمان تولد ارث مي‌برد يا بر مبناي وضعيت جديد که ظاهراً پسر شده است؟ در فرض آنکه دختر قصد اضرار به ساير ورثه را با اين عمل داشته باشد، حکم شما چيست؟
ظاهراً در فرض سؤال اگر تغيير جنس واقعي صورت گرفته باشد ارث پسر را مي‌برد. و فرقي نمي‌کند که قصد او از تغيير جنس چه باشد.
12ـ آيا تغيير جنسيت جايز است؟ در رويه حال شخص براي عمل مزبور بايد به دادگاه مراجعه و پس از تأييد لزوم عمل توسط پزشکي قانوني دادگاه حکم و اجازه عملي را براي پزشک صادر مي‌کند. چنانچه شخص بدون اخذ اجازه از دادگاه در خارج يا داخل کشور اقدام به اين عمل نمايد آيا مي‌توان از ترتيب آثار بر وضعيت جديد او خودداري نمود؟
از لحاظ شرعي مانعي ندارد و نياز به اجازه هم نيست و بر فرض اينکه قانون موجود اين اجازه را لازم بداند اگر کسي بدون اجازه تغيير جنسيت داد آثار جنس جديد بر او مترتب مي‌شود.
13ـ آيا زني که با عمل، تغيير جنسيت داده مي‌‌تواند زن بگيرد و اين ازدواج آيا صحيح و داراي کليه آثار مثل توارث حق نفقه و... است. آيا ما فقط حکم ازدواج صحيح را بر رابطه دو طرف با روابط جنسي آنها را مشروع مي‌دانيم؟
اگر واقعاً مرد شده باشد تمام احکام مرد را دارد. از جمله اينکه مي‌تواند ازدواج کند. و تمام احکام زوجيت بر آن مترتب مي‌شود.
14ـ آيا خنثا مشکل مي‌تواند ازدواج کند با وجود آنکه وضعيت جنسيت او کاملاً مجهول است؟ در مورد خنثاي متمايل به مرد يا زن آيا ازدواج آنها با جنسي که ظاهراً مخالف با جنس آنها است صحيح و داراي کليه آثار است يا نه؟
خير. نمي‌تواند ازدواج کند مگر اينکه از طريق شرعي ملحق به يک جنس شود که ديگر خنثاي مشکل محسوب نمي‌شود. و صرف تمايل تأثيري ندارد.
15ـ اگر زني با مردي ازدواج کند و پيش از نزديکي اقدام به تغيير جنسيت نمايد وضعيت مهريه او چگونه است؟ آيا مستحق مهريه هست و اگر هست آيا نيم آن يا تمام آن را استحقاق دارد؟ در فرض که مرد تغيير دهد وضعيت مهريه چگونه است؟
به نظر آقا استحقاق تمام مهريه را دارد و فرقي نمي‌کند که زن تغيير جنسيت دهد يا مرد.
16ـ اگر مردي تغيير جنسيت دهد وضعيت رابطه زناشويي او چه مي‌شود؟ آيا زن او بايد عده نگهدارد؟ ميزان آن چند ماه است؟
ازدواج باطل مي‌شود. و زن بايد عدة طلاق نگهدارد که مدت آن سه حيض است.
17ـ اگر پدري که چند فرزند صغير دارد اقدام به تغيير جنسيت نمايد نفقه اولاد او با چه کسي است؟ آيا کماکان به عهده پدر است؟
ديگر بر عهدة پدر نيست. و مثل زماني مي‌شود که پدر فوت کند.
18ـ چنانچه مادر طفلي که حضانت او را به عده دارد تغيير جنسيت دهد آيا حق حضانتش از بين مي‌رود يا نه؟
بلي حق حضانت وي از بين مي‌رود.
19ـ اگر زني بعد از تغيير جنسيت به مرد، زني را بکشد براي قصاص او بايد نصف ديه به او پرداخت شود، در فرض بعد از قتل و پيش از دستگيري اقدام به تغيير جنسيت نمايد آيا تفاوتي با حالت قبل خواهد داشت؟
حکم جنس جديد بر او مترتب مي‌شود و اينکه قبلاً چه جنسي داشته تأثيري در قضيه ندارد.
20ـ اگر زن و مردي که رابطه زوجيت دارند همزمان هر دو اقدام به تغيير جنسيت نمايند آيا نکاح سابق آنها باقي مي‌ماند؟
بهتر است تجديد نکاح کنيد.
21ـ اگر دختر يا خواهر متوفي پيش از تقسيم ترکه و بعد از فوت او اقدام به تغيير جنسيت نمايد، آيا حين تقسيم بايد با توجه به جنسيت جديد سهم مرد از طبقه خود را ببرند يا نه؟
ملاک جنسيت هنگام فوت مورث است نه تقسيم ارث.
22ـ مردي که تغيير جنسيت به زني داده، آيا با پسر و داماد خود محرم است؟ نيز زني که تغيير جنسيت به مرد داده، آيا با عروس و دختر خود محرم است؟ يا اگر عروس زني تغيير جنسيت به مرد بدهد، آيا با مادر شوهر سابقش محرم است؟
خير. موضوع محرميت با تغيير جنس از بين مي‌رود و افراد با هم نا محرم مي‌شوند.
23ـ اگر پسري در سن 10 سالگي مورد عمل تغيير جنسيت قرار گيرد آيا بعد تغيير او را بالغه و داراي تکاليف شرعي و قانوني مانند وجوب عبادات و داشتن مسئوليت کيفري دانست يا خير؟
بلي. تمام احکام جنس جديد بر او مترتب مي‌شود. البته تمام مسائل فوق الذکر مبني بر اين است که تغيير جنس واقعي صورت گيرد نه صوري.