(صفحه161)
زكات
زكات غلاّت
سؤال 620 :كسى زمينى را كشت كرده و با مالك قرار گذاشته است كه بعد از برداشت محصول صدى سى من گندم به او بدهد، آيا زكات به اين گندم تعلق مى گيرد؟
جواب: اگر كارگر در بذر شريك نباشد و سهميه او تنها به جهت حق العمل و اجرت كارگرى باشد زكات ندارد. ولى اگر از مؤونه سالش زياد بيايد، خمس دارد.
سؤال 621 :اگر كسى مقدارى زمين مزروعى را بدون اجاره يا مزارعه به ديگرى، رها كرده و به محل ديگر برود و برادرِ مالك آن را با زمين خودش كشت كند و محصول هر دو به حد نصاب باشد، آيا بر او زكات واجب است؟
جواب: اگر گندم را براى خودش كشت كرده و به نصاب برسد، زكات آن واجب است و اجرت المثل زمين را به برادر مديون خواهد بود. ولى اگر به قصد شراكت كشت كرده كه مقدارى از گندم مال برادر باشد، در صورتى كه سهم خودش به حد نصاب نرسد، زكات ندارد.
سؤال 622 :مالكى مقدارى زمين مزروعى خود را بصورت اجاره به ديگرى واگذار كرده و مال الاجاره از گندم آن تعيين شده، گندمى كه از بابت اجرت به دست مى آيد، اگر به تنهايى به حد نصاب برسد يا با گندم باقيمانده زمين در دست خود مالك برداشت مى شود به نصاب
(صفحه162)
برسد، آيا متعلق زكات مى شود؟
جواب: گندمى كه بابت مال الاجاره مى گيرد متعلق زكات نمى شود. اگرچه به حد نصاب برسد. بلى اگر گندمى كه از زراعت و زمين در دست خودش برداشت مى كند به تنهايى به حد نصاب برسد، زكات دارد.
سؤال 623 :اينجانب در زمين خود گندم و جو كشت كرده ام و براى بدست آوردن محصول خرجهايى كرده ام، كه از جمله آنها خريد يك تراكتور و مقدارى وسايل كشاورزى است، آيا مى توانم اينها را از حاصل كسر كنم و بعد اگر گندم به حدّ نصاب رسيد، زكات بدهم؟
جواب: بلى، تمام مخارجى كه براى بدست آوردن گندم و جو كرده ايد استثنا كنيد و اگر بدون تراكتور نمى توانيد زراعت كنيد، فقط استهلاك آن كسر مى شود و نيز اگر مقدارى از قيمت آن كاسته شود مى توانيد آن مقدار را جزء مخارج حساب كنيد، ولى بايد توجه داشته باشيد كه اگر پيش از كم كردن اينها حاصل شما به حد نصاب برسد، يعنى به 288 من، 45 مثقال كم برسد، بنابر احتياط واجب بايد زكات باقيمانده آن را بدهيد.
سؤال 624 :در برخى روايات زكات برنج را مطرح كرده اند كه حمل بر استحباب شده است، آيا با وضع فعلى كه در بعضى مناطق به صورت وسيعى برنج مى كارند، نمى توان حكم به وجوب زكات آن داد. نظر مبارك خود را بيان فرماييد.
جواب: فعلا، فتوا عدم وجوب زكات در مثل برنج است.
زكات طلا و نقره
سؤال 625 :آيا به سكّه هاى بهار آزادى زكات تعلّق مى گيرد؟
جواب: تعلّق نمى گيرد.
سؤال 626 :سكّه هايى كه مخصوص زمان تزار روسيّه بود (ده روبل طلا) تقريباً صد سال قبل از سوى همين رژيم درست شده است، الآن در كشورهاى مختلف شوروى سابق بين مردم رايج است و به قيمتهاى مختلف آن را خريد و فروش مى كنند. با اينكه بين مردم رايج
(صفحه163)
است ولى هيچ دولتى آن را به رسميّت نمى شناسد، آيا زكات به آن سكّه طلا تعلّق مى گيرد؟
جواب: به نظر اينجانب زكات طلا در صورتى واجب است كه علاوه بر ساير شرايط، سكّه دار و معامله با آن رايج باشد و رايج بودن به اين است كه با آن مانند روبل (اسكناس) معامله شود و همانطور كه در هنگام معامله گفته مى شود اين جنس را به چند روبل يا چند تومان مى فروشى، گفته شود اين جنس را به چند روبل طلا مى فروشى. و ظاهراً روبل طلاى قديم يا زمان حاضر به اين نحو معامله نمى شود، بلكه خود آن مانند اجناس خريد و فروش مى شود و قيمت آن مانند اجناس مختلف كم و زياد مى گردد. بنابراين، رايج نيست و زكات به آن تعلّق نمى گيرد.
ضمناً نقره هم همين حكم را دارد. و سكّه هاى بهار آزادى نيز كه فعلا در ايران معامله مى شود همين حكم را دارد و زكات به آن تعلق نمى گيرد.
پرداخت و مصرف زكات
سؤال 627 :آيا مصرف زكات در خريد ظرف براى مسجد به اين صورت كه وقف مسجد باشد و كرايه دادن آن براى كارهاى خصوصى هم جايز باشد، جايز است؟
جواب: چنانچه مال الاجاره آن نيز صرف در مصالح مسجد شود، مانعى ندارد.
سؤال 628 :آيا مى شود به عنوان زكات، به فقرا مواد غذايى داد؟
جواب: مانعى ندارد.
سؤال 629 :مالك كه بايد زكات بپردازد، آيا مى تواند بدون اذن حاكم شرع جنس مورد تعلق زكات را بفروشد و سپس به مقدار پول زكات از ثمن آن جدا كرده و بپردازد؟
جواب: جايز است.
سؤال 630 :آيا مى شود از پول زكات به مردم براى كار خير قرض داد؟
جواب: جايز نيست.
سؤال 631 :اگر انسان توانايى نداشته باشد كه زكات غلاّت را از خود آنها بدهد و نيز نتواند
(صفحه164)
پول آنها را بپردازد، آيا مى تواند جنس ديگرى مثل لباس و... پرداخت كند؟
جواب: در فرض سؤال، جنس ديگر را به عنوان قيمت يكى از غلاّت چهارگانه حساب كرده و بپردازد. ان شاء الله مجزى است.
سؤال 632 :از گذشته قبرى به عنوان امامزاده شهرت يافته، اما شجره نامه آن دقيقاً معلوم نيست، آيا تعمير آن از زكات جايز است؟
جواب: اگر مقبره مزبوره در ميان عامّه مردم محلّ، مورد احترام و تجليل است و بعنوان امامزاده مى شناسند، صرف زكات در تعمير آن بقدر حاجت مانع ندارد.
سؤال 633 :مصرف زكات اهالى روستا جهت ساختن انبار براى نگه دارى كالاهاى سهميّه متعلّق به عموم روستا ـ با توجّه به نياز مبرم مردم براى آن و نبودن بودجه غير از وجوهات ـ جايز است يا خير؟
جواب: جايز است.
سؤال 634 :شخصى كه حتى حدود 500 تومان پول ندارد. ولى از لحاظ خوراكى چندان در مضيقه نيست، آيا مى توان به او زكات داد يا خير؟
جواب: ميزان فقر عدم قدرت تأمين هزينه زندگى مطابق با شأن خودش در طول يكسال مى باشد.
سؤال 635 :شخصى كه زكات بايد بپردازد، اگر فرزند يا دامادش و يا يكى از بستگانش طلبه باشد، آيا مى تواند به صورت هديه، لوازم خانه و يا كتاب مورد نياز او را خريده و از زكات خود محاسبه كند يا خير؟
جواب: مانعى ندارد، مگر اينكه طلبه مذكور فقير نباشد.
سؤال 636 :آيا جايز است غير سيد كفارات و مظالم و صدقات خود را به سيد بدهد يا نه؟
جواب: احتياط واجب اين است كه غير سيد زكات مال و زكات فطره خود را به سيد ندهد. بلى پرداخت صدقات واجب و مستحبى و نذورات به آنان جايز است، گرچه بهتر است حتى المقدور از گرفتن صدقات هم خوددارى كنند.
(صفحه165)
زكات فطره
سؤال 637 :اگر كسى شب عيد فطر ميهمان باشد و فطره خود را با صلاحديد صاحبخانه بدهد آيا از گردن ميزبان ساقط مى شود؟
جواب: چنانچه با اجازه صاحب خانه باشد، ساقط مى شود.
سؤال 638 :آيا زكات فطره را مى توانيم مصرف تعمير و توسعه مسجد كنيم و مقدارى هم به امام جماعت مسجد كه فقير است بدهيم؟
جواب: مانعى ندارد. ولى بهتر است در صورتى كه در محل فقير باشد به جاى صرف مسجد به فقير بدهيد.
سؤال 639 :آيا از زكات فطره مى شود بلندگو و مانند آن خريد، يا بايد به مستحق برسانيم؟
جواب: بهتر آن است كه به فقرا و مساكين داده شود.
سؤال 640 :آيا امروزه طلاب را با وضعيّت شهريه كنونى مستحق زكات فطريه مى دانيد؟ در صورت عدم استحقاق اگر زكات را صرف خريد كتابهاى لازم كند، چه حكمى دارد؟
جواب: وضع طلاّب مختلف است. اگر فقير باشد گرفتن فطره براى او مانع ندارد. اگر استحقاق از نظر فقر ندارد، جايز نيست فطره بگيرد.
سؤال 641 :كسانى كه در شب عيد فطر زندانى باشند چه كسى بايد فطريه آنها را بدهد؟
جواب: اگر خود زندانيان تمكن مالى دارند بايد خودشان بدهند و اگر نداشته باشند فطريه آنها ساقط است.
سؤال 642 :آيا سه نفر مى توانند فطريه خود را به دو فقير هركدام به مقدار يك صاع و نيم بدهند يا نه؟
جواب: بلى، اشكال ندارد.
سؤال 643 :اينجانب دو خواهر زاده و يك خواهر زن دارم كه وضع مادّى آنها چندان خوب نيست و كسى را به غير از من ندارند تا به آنها رسيدگى كنند آيا زكات فطره بر گردن آنها هست يا خير؟ و آيا من مى توانم با بستگان خودم به اينها فطريه بدهم؟
(صفحه166)
جواب: زكات فطره بر آنها واجب نيست و شما مى توانيد فطريه خودتان را به آنها بدهيد.
سؤال 644 :در يك روستايى كه 600 نفر جمعيّت دارد، مى شود زكات فطره خودشان را در زدن چاه آب و حمّام و... به مصرف برسانند. با اينكه مى توانند از جاى ديگر تأمين كنند؟ در صورت مثبت بودن جواب، آيا مى توانند پول جمع شده را بعد از چند ماه به مصرف برسانند؟
جواب: مى توانند از زكات فطره جهت امور مذكوره استفاده كنند و چنانچه استفاده متوقف بر گذشتن مدتى باشد، مانعى ندارد.
(صفحه167)
خمس
سؤال 645 :آيا وجوب خمس مانند وجوب نماز و روزه از ضروريات اسلام است و منكر آن كافر مى شود؟
جواب: بلى، اصل وجوب خمس از ضروريات اسلام است و انكار آن موجب كفر است.
مازاد بر مخارج سال
سؤال 646 :آيا به مازاد مواد غذايى و حبوباتى كه سر سال خمسى در خانه باقى مانده است خمس تعلّق مى گيرد؟ اگر تعلّق مى گيرد، بايد به قيمت خريد محاسبه شود يا به قيمت روز بازار؟
جواب: خمس دارد و بايد به قيمت فعلى بازار محاسبه شود.
سؤال 647 :اگر جنسى با كوپن يا غيره خريدارى شده و الآن سر سال قيمت آن بالا رفته، به كدام قيمت حساب مى شود؟
جواب: يا خمس عين را بپردازد و يا قيمت فعلى آن را.
سؤال 648 :اگر سكّه بهار آزادى يكسال بماند، آيا خمس به آن تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر سكّه از درآمد سال تهيه شده بايد خمس آن را بپردازد و اگر هبه و
(صفحه168)
بخشش باشد بنابر احتياط واجب بايد خمس آنرا بپردازد.
سؤال 649 :مواد لازم مانند صابون و پودر لباسشويى و حبوبات كه با بُن كارمندى به ما مى دهند اگر از مصرف سال زياد بيايد، آيا خمس دارد؟
جواب: اگر آنها را از درآمد سال خريدارى كرده ايد و اضافه آمده است بايد خمس آن را به قيمت فعلى بازار بپردازيد و اگر آنها را به شما بخشيده اند و اضافه آمده است بنابر احتياط واجب بايد خمس آن را بپردازيد.
سؤال 650 :دانشجويى كه براى تأمين هزينه تحصيلى خود مدتى سر كار مى رود، آيا خمس درآمد خود را بايد بپردازد؟
جواب: اگر تمامى درآمد خود را صرف هزينه تحصيل و زندگى كرده، خمس ندارد و اگر چيزى از آن در آخر سال اضافه بيايد، بايد خمس آن را بپردازد.
سؤال 651 :اينجانب منزلى خريدارى كردم، چون سند آن آماده نبود مبلغى از پول را به عنوان گرو نزد خود نگه داشتم تا سند آماده شود ولى سند آماده نشد و سال خمسى ام رسيد، آيا به اين مقدار خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: خير، خمس ندارد مگر اينكه به منزل مذكور احتياج نداشته باشيد.
سؤال 652 :شخصى مبلغى پول از كسى گرفته تا براى او كارى انجام دهد و سال خمسى او فرا رسيده در حالى كه مقدارى از پولها باقى مانده و هنوز در مقابل آن كار نكرده است، آيا به اين پول خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: مقدارى كه در مقابل آن كار نكرده، فعلا خمس ندارد.
سؤال 653 :مقدارى پول در يك صندوق قرض الحسنه گذاشته ام تا پس از گذشت مدتى به من وام بدهند و سال خمسى ام رسيده است، آيا به اين پول خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: خمس پس انداز لازم است.
سؤال 654 :اينجانب از مهاجرينى هستم كه داخل ايران زندگى مى كنم و خانواده اى تحت تكفّل خود دارد، اگر پولى جمع آورى كنم به اين اميد كه وقتى به كشور خود بازگشتم بتوانم
(صفحه169)
براى خود مايحتاج زندگى تأمين كنم آيا به اين پول خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: چنانچه براى تهيه مايحتاج جز اين طريق، راه ديگرى نداشته باشيد خمس ندارد.
سؤال 655 :پولى كه انسان از درآمد سال براى حساب حج تمتّع واريز كرده و پس از چند سال مشرف مى شود، آيا خمس دارد؟
جواب: پولى كه براى حج واجب واريز مى كنند، چنانچه از درآمد همان سال باشد خمس ندارد; اما اگر متعلق خمس بوده مثل اين كه سال خمسى نداشته و از سرمايه برداشته يا بر آن پول سال گذشته است بايد خمس آن را بدهند; همچنين اگر پول را سال بعد پس بگيرند بايد خمس آن را بدهند. اما پولى را كه براى حج مستحبى يا عمره مفرده واريز كرده و سال بعد مى روند بايد خمس آن را بدهند چون مؤونه نشده است.
سؤال 656 :در حسابرسى سالانه صندوق قرض الحسنه مقدارى پول اضافه آمده است، آيا به اين مبلغ خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر پول مذكور از درآمد صندوق است خمس ندارد. ولى اگر مجهول المالك است يعنى به صورت اشتباه از مردم گرفته شده است بنابر احتياط واجب بايد با اجازه مجتهد جامع الشرايط به فقرا داده شود.
سؤال 657 :حجاجى كه مبلغى از درآمد سال خمسى خود را همراه دارند و در اثناى حج، سال خمسى آنها فرا مى رسد، آيا بايد خمس آنرا بپردازند؟
جواب: هرگاه سال خمسى برسد هرمقدار كه مصرف نشده خمس دارد. و همچنين است نسبت به آذوقه اى كه همراه برده اند.
كسب و درآمد زن
سؤال 658 :خانم اينجانب آموزگار است، آيا حقوقى كه دريافت مى كند متعلّق خمس است؟
(صفحه170)
جواب: بلى، آنچه از حقوق ايشان كه در مؤونه زندگى مصرف نشود و سال بر آن بگذرد خمس دارد.
سؤال 659 :زنى قالى بافى مى كند، آيا به درآمد او خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر در مؤونه زندگى مصرف نشود و سال بر آن بگذرد، بايد خمس آن را بپردازد.
سؤال 660 :اگر زن با سرمايه شوهر قالى بافى مى كند، آيا بايد خمس درآمد خود را بپردازد؟
جواب: بلى، آنچه از درآمد او در مؤونه صرف نشود و سال بر آن بگذرد، خمس دارد.
كسب و پول كودك غير بالغ
سؤال 661 :آيا پولى كه بچه غير بالغ از راه كسب جمع آورى كرده، متعلّق خمس است؟
جواب: بلى، بر ولىّ او لازم است خمس آن را بپردازد.
سؤال 662 :پولى كه به بچه غير بالغ بعنوان هديه و عيدى مى دهند، يا والدين او بعنوان مخارج بچه گانه و توجيبى به او مى دهند ولى او خرج نكرده است، آيا به آن خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: بلى، بر ولىّ او لازم است خمس آنها را بپردازد.
خريد و فروش و تعويض خانه
سؤال 663 :اينجانب با پول خمس داده، خانه مورد نياز خود را خريدارى كردم. اكنون بعد از گذشت دو سال مى خواهم خانه بزرگتر خريدارى كنم، آيا پس از فروش خانه اول بايد خمس قيمت آن را بپردازم؟
جواب: اصل پول خانه كه خمس آن را داده ايد، بعد از فروش خمس ندارد. و ترقى قيمت آن اگر در همان سال فروش به مصرف خانه مورد نياز برسد خمس
(صفحه171)
ندارد. ولى اگر سال بر آن بگذرد و مصرف مؤونه نشود خمس دارد.
سؤال 664 :شخصى خانه اى جديد خريده است و براى پرداخت قيمت آن، خانه سابق خود را فروخته است، آيا به پول آن خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر خانه جديد را براى سكونت خود خريده است و در خانه سابق هم سكونت داشته است، خمس ندارد.
سؤال 665 :كارمندى به شهرستان ديگر منتقل شده است، به همين جهت خانه خود را مى فروشد تا در شهر جديد خانه اى خريدارى كند، آيا به پول حاصل از فروش خانه اوّل خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: در فرض مذكور لازم نيست خمس پول فروش خانه را بدهد.
سؤال 666 :اگر كسى خانه كوچكتر خود را با خانه اى بزرگتر تعويض كند و تفاوت قيمت آن را از درآمد سال خود بپردازد، آيا خمس به آن تعلّق مى گيرد؟
جواب: در صورتى كه خانه بزرگتر مطابق شأن او باشد، خمس ندارد.
سؤال 667 :اگر كسى خانه بزرگ خود را با خانه ديگرى تعويض كرده و مقدارى پول نيز دريافت كند، آيا به اين پول خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر خانه اوّل را از درآمد سالهاى قبل خريده باشد بايد بلافاصله خمس اين پول را بپردازد. و اگر از پول مخمس خريدارى كرده پولى كه دريافت كرده جزء درآمد امسال اوست.
سؤال 668 :فرزند اينجانب قرار است جهت تحصيل چند سال به شهر ديگرى برود، آيا به خانه اى كه براى استفاده او در آن شهر خريدارى مى كنم، خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: اگر به گونه اى باشد كه عرفاً مورد نياز او و در شأن اوست، تا زمانى كه از آن استفاده مى كند خمس ندارد.
سؤال 669 :شخصى منزل مسكونى خود را كه چند سال قبل با پول مخمس و مبلغى قرض تهيه كرده، به علت تنگدستى مى فروشد كه هم بدهكارى خود را بپردازد و هم مبلغى از
(صفحه172)
آن را سرمايه كسب قرار دهد، آيا بايد خمس قيمت اضافى منزل را بپردازد؟
جواب: خمس قيمت اضافى در صورتى لازم است كه سال خمسى وى برسد و مصرف نشده است.
سؤال 670 :خانه اى را براى استفاده شخصى، از درآمد سال خريدارى كردم، ولى فروشنده گفته است 3 ماه بعد خانه را تخليه مى كنم. حال سال خمسى اينجانب رسيده است، ولى هنوز خانه در دست فروشنده است و من نتوانسته ام از آن استفاده كنم، آيا به اين خانه خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر مورد نياز شما بوده خمس ندارد. مگر اينكه مدت تحويل منزل به اندازه اى طولانى باشد كه عرفاً جزء مؤونه سال خمسى بحساب نيايد.
سؤال 671 :اينجانب در اداره اى بكار مشغولم، از طرف اداره مذكور خانه اى در اختيارم گذارده شده است. ولى چون خانه شخصى ندارم از درآمد سال خود خانه اى تهيه كرده ام تا پس از بازنشستگى از آن استفاده كنم، آيا به اين خانه خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: چون فعلا مورد احتياج نيست، خمس دارد.
سؤال 672 :شخصى منزل مسكونى مورد نياز خود را مى فروشد و پول آن را به عنوان تضمين قرارداد خريد خانه مى گذارد و يا نزد خود نگه مى دارد تا موقع مناسب خانه مناسب با شأن خود بخرد، آيا اين پول متعلّق خمس مى شود؟
جواب: اگر منزل خود را فروختيد، پول آن جزء درآمد سال شما واقع مى شود كه اگر تا آخر سال صرف تهيه منزل يا مؤونه ديگر شد خمس ندارد و الاّ بايد خمس آنرا بپردازيد.
خريد و فروش زمين براى خانه
سؤال 673 :شخصى زمينى براى ساختن خانه خريده و آن را فروخته تا خانه خريدارى كند، آيا پول اين زمين متعلّق خمس است؟
جواب: اگر زمين را از درآمد سال خود خريده و در همان سالِ خريد به فروش
(صفحه173)
رسانده و خانه خريده است خمس ندارد. و همين طور اگر پس از گذشت سال براى تهيه خانه مورد نياز فروخته و چنانچه با پول مخمّس خريدارى كرده، ترقّى قيمت خريد، از منافع سال فروش است كه اگر تا پايان سال صرف مؤونه نشود خمس دارد.
سؤال 674 :تهيه خانه مورد نياز براى اينجانب مقدور نيست، آيا مى توانم از درآمد امسال خود زمينى تهيه كنم و در سالهاى آينده هروقت تمكّن پيدا كردم در آن ساختمان بسازم؟
جواب: در صورتى كه تهيه خانه منحصر به همين راه باشد، مانعى ندارد.
وام، قرض، پس انداز براى خانه
سؤال 675 :شخصى براى ساختن خانه مورد نياز خود مقدارى وام گرفته است، آيا با فرارسيدن سال خمسى بايد خمس اين پول را بپردازد؟
جواب: عين پول وام خمس ندارد، هرچند سال بر آن بگذرد.
سؤال 676 :اينجانب كارمندم، جهت خريد خانه از اداره خودم مبلغى وام گرفته و به حساب بانك مسكن واريز كردم تا بتوانم در سالهاى آينده با گرفتن وام مسكن خانه اى تهيه كنم. حال با توجه به اينكه اقساط اين پول از حقوقم كسر مى گردد و بقيه حقوق نيز به زندگى من كفاف نمى دهد، آيا بايد خمس اين پول را بپردازم؟
جواب: در فرض سؤال كه براى تهيه منزل مورد نياز خود، راهى غير از اين نداريد، اين پول كه پس انداز مى شود خمس ندارد.
سؤال 677 :جهت خريد خانه مورد نياز خود مقدارى پول از دوستانم قرض گرفتم و خانه اى خريدارى كردم، سپس مقدارى از دين خود را در سال خريد خانه و مقدارى از آن را در سال بعد، از درآمد سالم پرداخت كردم، آيا به اين خانه خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال، خمس ندارد.
سؤال 678 :شخصى مبلغى پول در بانك مسكن گذاشته تا بعد از رسيدن به مبلغ معينى به او خانه بدهند، اگر بر اين پول سال بگذرد، آيا خمس دارد؟
(صفحه174)
جواب: اگر در مقابل اين پول به او خانه مى دهند و راهى جز اين ندارد، خمس به آن تعلق نمى گيرد.
سؤال 679 :معلّمى هستم كه با پدر و مادرم زندگى مى كنم و هر ماه مبلغى از حقوق خود را پس انداز مى كنم تا بتوانم براى خود مسكن تهيه كنم، آيا به اين پول خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: اگر براى تهيه منزل مورد نياز، راهى غير از اين نداريد و نتوانيد خانه را به تدريج تهيه كنيد، خمس ندارد.
سؤال 680 :اينجانب معلّم هستم. مبلغى پول كه در سال قبل خمس آن را پرداخت كرده ام به صورت على الحساب به شركت تعاونى مسكن فرهنگيان واريز كرده ام تا در آينده قطعه زمينى به اينجانب بدهند. اكنون سال خمسى ام فرا رسيده، آيا به اين پول خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال، خمس لازم نيست.
سؤال 681 :شخصى جهت منزل مورد نياز خود، قطعه زمينى خريده است و نمى تواند يكجا آنرا بسازد و ناچار است از درآمد و حقوق تدريجى خود پس انداز كند تا مصالح ساختمانى را سال بعد تهيه و بسازد. و اگر بخواهد در همين سال مصالح را خريدارى كند ضايع مى شود و چه بسا دزد ببرد. آيا اگر اين درآمد را پس انداز كند به آن خمس تعلق مى گيرد يا خير؟
جواب: در فرض سؤال كه براى تهيه منزل مورد نياز خود راهى غير از اين ندارد و خريد مصالح ساختمانى هم به ضرر تمام مى شود يا در معرض تلف شدن است، خمس به پس انداز تعلق نمى گيرد.
سؤال 682 :اينجانب خانه ندارم و فعلا اجاره نشين هستم و عائله مند و كم درآمد هستم و مختصر حقوق و درآمدم را پس انداز كرده ام. ناچار هستم چند سال پس انداز كنم تا بتوانم زمين لازم براى خانه را بخرم يا خانه كوچكى خريدارى كنم تا از اجاره نشينى نجات پيدا كنم، آيا به اين پس انداز خمس تعلق مى گيرد يا نه؟
جواب: در فرض سؤال، خمس به پس انداز تعلق نمى گيرد.
(صفحه175)
فروش يا پرداخت قسمتى از لوازم زندگى يا سرمايه كسب براى خريد خانه
سؤال 683 :اگر كسى قسمتى از سرمايه كسب يا ابزار كار خود را براى خريد خانه بفروشد، آيا بايد خمس آن را بپردازد؟
جواب: اصل سرمايه و ابزار كار اگر مخمّس بوده خمس ندارد. ولى ترقى آن در صورتى كه در سال فروش مصرف نشود، خمس دارد.
سؤال 684 :اينجانب چند سال پيش حساب خمسى داشتم، ولى به واسطه سهل انگارى چند سالى است كه حساب نكرده ام و فعلا سال خمسى ندارم. چند ماه قبل مقدارى تلمبه كشاورزى داشتم و آن را فروخته و جهت سكونت خود در قم خانه اى خريدارى كردم، آيا به اين منزل خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: اگر خمس تلمبه ها را پرداخته ايد منزل شما خمس ندارد، و اگر خمس آنها را نداده باشيد و با عين پول متعلق خمس منزل را خريده باشيد بايد تخميس كنيد، يا به حاكم شرع مراجعه كنيد، تا امر شما را اصلاح كند.
سؤال 685 :شخصى منزل مورد نياز خود را خريدارى كرده و بابت پرداخت پول آن قسمتى از اثاث منزل و طلاى همسر خود را به فروشنده داده است. آيا بايد خمس اثاث منزل و طلاى همسر را بپردازد؟
جواب: در فرض سؤال، خمس ندارد.
خانه رهنى
سؤال 686 :آنچه امروزه مرسوم است كه پولى به صاحب خانه مى دهند و در مقابل آن در خانه سكونت مى كنند و به آن رهن منزل مى گويند درچه صورت صحيح است و آيا صاحب پول بايد پس از گذشت سال خمس آن پول را بپردازد؟
جواب: مى توان از طريق بيع شرط و يا اجاره منزل به شرط قرض، اين كار را انجام داد و بيع شرط به اين صورت است كه صاحب خانه، منزل خود را به مبلغى بفروشد و با خريدار شرط كند كه مثلا اگر تا يكسال پولت را به تو پرداختم حق فسخ داشته باشم و با پرداخت پول به خريدار، بيع را فسخ كند. و شرط قرض در
(صفحه176)
ضمن اجاره به اين صورت است كه صاحب منزل، خانه خود را به مبلغ كمى به مستأجر براى مدت معين اجاره دهد و در ضمن عقد اجاره شرط كند كه مستأجر مبلغى را براى مدت مذكور به او قرض دهد. اما نسبت به خمس پول مذكور، در صورتى كه پول از درآمد سال باشد و تهيه منزل منحصر به همين راه باشد فعلا خمس ندارد.
سؤال 687 :اينجانب خانه اى را با پول وام و قرض، رهن كردم و بعد بتدريج قرض مذكور را در مدت چند سال پرداخت كردم، آيا به آن پول خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: اگر راه تهيه منزل براى شما منحصر به همين است فعلا خمس ندارد. ولى پس از اينكه پول را از راهن گرفتيد هرمقدار از پول كه در همان سالِ دريافت، در مؤونه صرف نشد، بايد خمس آن پرداخت شود.
سؤال 688 :اينجانب چند سال از طريق وام و قرض و پس انداز مبلغى پول جمع آورى كردم و بالأخره اقساط و بدهى هاى مربوط به آن را پرداختم. اكنون اين پول را براى رهن منزل در اختيار صاحب خانه گذارده ام، آيا به اين پول خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال، كه ظاهراً براى تهيه منزل مورد نياز خود راهى غير از اين نداشته ايد، فعلا به اين پول خمس تعلق نمى گيرد.
سؤال 689 :اينجانب منزلم را كه كوچك بود دادم و منزل ديگرى كه مناسب شأنم بود گرفتم و تفاوت قيمت آن را از درآمد سالم دادم، آيا خمس دارد؟
جواب: تبديل منزل به منزل ديگر موجب تعلق خمس نمى شود.
مصالح ساختمانى
سؤال 690 :خريدن خانه بصورت يك جا براى ما مقدور نيست. اگر امسال مقدارى از لوازم آن، چون مصالح ساختمانى، آهن و... را خريدارى كنيم، تا در سال بعد خانه بسازيم، آيا بايد خمس آنها را بپردازيم؟
جواب: در صورتى كه تهيه منزل منحصر به اين راه باشد و در سال آينده
(صفحه177)
نتوانيد تهيه كنيد، خمس ندارد.
سؤال 691 :آيا مصالح ساختمانى كه شخص به علت نداشتن قدرت مالى نتوانسته است آنها را در تعمير يا نوسازى منزل خود استفاده كند و سال خمسى او فرا رسيده است، بايد خمس آنها را بپردازد؟
جواب: در فرض سؤال، اگر تعمير يا نوسازى منزل مورد نياز و در شأن او باشد، خمس ندارد.
خانه اضافى و اجاره اى
سؤال 692 :شخصى ساكن روستا است و در شهر خانه اى خريدارى كرده و يك اطاق آن را براى استفاده خود ـ براى مواقعى كه به شهر مى رود ـ اختصاص داده و بقيه را اجاره داده است، آيا به خانه مزبور خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر يك اطاق بر حسب شأن او مورد نيازش باشد به آن خمس تعلق نمى گيرد ولى خمس بقيه را بايد بپردازد.
سؤال 693 :اينجانب خانه اى دارم كه قسمتى از آن را اجاره داده و قسمت ديگر را خودم ساكنم، آيا قسمت مورد اجاره خمس دارد؟
جواب: خمس دارد، مگر اينكه جهت امرار معاش خود به مال الاجاره آن نياز داشته باشيد.
سؤال 694 :شخصى داراى خانه مسكونى است و در بين سال از درآمد خود زمينى خريدارى كرده و خانه جديدى بنا مى كند، آيا به اين خانه خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال، اگر خانه قبل براى او قابل استفاده نيست و عرفاً به خانه جديد نياز دارد و خانه جديد از شأن او زياد نيست، زمين و خانه جديد خمس ندارد. ولى خانه قبل متعلّق خمس است كه وقتى به خانه جديد منتقل شد، بايد خمس خانه قبلى را به قيمت فعلى بپردازد. مگر اينكه خانه قبلى را از پول مخمس خريدارى كرده باشد كه در صورت فروش، مازاد بر قيمت خريد جزء
(صفحه178)
درآمد سال فروش بوده و اگر تا آخر سال مصرف نشود، خمس دارد.
سؤال 695 :اينجانب داراى خانه اى هستم كه آن را اجاره داده ام، آيا پولى كه صرف تعميرات منزل مى كنم، همانند اصل خانه متعلّق خمس است؟
جواب: تعميراتى كه براى بقاى منزل مذكور لازم باشد جزء مؤونه است و خمس ندارد. ولى تعميراتى كه موجب افزايش قيمت منزل يا مال الاجاره باشد ـ مثل سنگ كارى و نوسازى و تجديد بنا ـ بايد خمس مقدارى را كه به قيمت منزل يا مال الاجاره آن از جهت تعميرات افزوده شده بپردازد.
سؤال 696 :اينجانب خانه اى براى سكونت خود تهيه كردم، پس از مدتى كه در آن سكونت داشتم به جهت دور بودن فاصله خانه تا محل كارم ناچار شدم خانه را اجاره داده و با پول آن در محلى نزديك به محل كارم خانه اى اجاره كنم، آيا به خانه من خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال خمس ندارد. بلى اگر از درآمدهاى ديگر بتوانيد مال الاجاره منزل اجاره اى را بدهيد و خانه خودتان از مؤونه بودن خارج شود و سرمايه شود بايد خمس آن را به قيمت فعلى بدهيد.
سؤال 697 :اينجانب منزل مسكونى مورد نيازم را تبديل به منزل بزرگتر در حدّ نياز و شأن خود كردم، و تفاوت آن را از درآمد سالم دادم، آيا بايد خمس منزل را بدهم؟
جواب: در فرض سؤال، خمس به آن تعلق نمى گيرد.
ماشين سوارى
سؤال 698 :آيا به ماشين سوارى خمس تعلّق مى گيرد؟ موتور سيكلت و دوچرخه چطور؟
جواب: در صورتى كه براى كسب نباشد و مورد نياز انسان باشد و از شأن او زياد نباشد، چنانچه از درآمد سال خريدارى كند خمس ندارد. و حكم موتور سيكلت و دوچرخه نيز همين است.
سؤال 699 :اينجانب مقدارى پول خمس داده شده را به عنوان پيش قسط خريد اتومبيل
(صفحه179)
سوارى مورد نياز پرداختم و ساير اقساط آن را بطور ماهيانه از درآمدم پرداخت مى كنم. آيا به اين اتومبيل خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال چنانچه اتومبيل از شأن شما زياد نباشد، خمس ندارد.
سؤال 700 :اينجانب اتومبيل سوارى خود را كه مورد نيازم بود فروختم و با پول آن اتومبيل نو و مدل جديد خريدارى كردم و بقيه پول آن را نيز از درآمد سالم پرداختم. آيا بايد خمس بپردازم؟
جواب: چنانچه اتومبيل در شأن شما بوده، خمس ندارد.
سؤال 701 :آيا به كپسول آتش نشانى و تاير زاپاس و يخ شكن كه براى اتومبيل شخصى خود خريدارى كرده ام و ممكن است در طول سال مورد استفاده قرار نگيرد خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال، چون در معرض استفاده است به آن خمس تعلق نمى گيرد.
سؤال 702 :چند سال قبل با گرفتن وام، يك اتومبيل سوارى تهيه كردم و بعد وام را پرداختم و امسال با فروش آن اتومبيل، يك ماشين مدل جديد به اقساط خريدارى كردم و مقدارى از پول ماشين اول را صرف زندگى كردم و مقدارى از آن نيز موجود مى باشد، آيا بايد خمس بپردازم؟
جواب: خمس مبلغى كه موجود است بايد بپردازد.
سؤال 703 :اينجانب مقدارى پول جهت خريد اتومبيل سوارى مورد نيازم به حساب شركت اتومبيل سازى واريز كردم و پس از دو سال به من اتومبيل دادند. آيا به اين پول خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر پول مذكور از درآمد سال شما بوده و ماشين مذكور مطابق با شأن شما بوده و طريقه تهيه آن منحصر به اين راه باشد، خمس ندارد.
سؤال 704 :شخصى از درآمد سال خود يك دستگاه اتومبيل سوارى كه مورد نياز زندگى او
(صفحه180)
بوده خريدارى كرده و در همان سال آن را بفروش رسانده و اتومبيل گرانترى خريدارى كرده و بقيه پول آن را از درآمد همان سال پرداخته است، آيا به اين اتومبيل ها خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال كه خريد و فروش اتومبيل در اثناى سال بوده، در صورتى كه اتومبيل در شأن او باشد، خمس ندارد.
ماشين براى كار
سؤال 705 :آيا به ماشينى كه مربوط به كسب و كار انسان است خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: بلى، جزء سرمايه است و خمس دارد.
سؤال 706 :ماشين مورد نياز زندگيم را تبديل به ماشين مناسب خود كردم، آيا خمس دارد؟
جواب: اگر ماشين اول خمس نداشته و تبديل كرده ايد، خمس ندارد.
سؤال 707 :اينجانب مقدارى پول كه از درآمد سال خمسى ام بوده، براى خريد يك وانت پرداخته ام و بقيه آن را نيز از درآمد سال مى پردازم. با توجه به اينكه وانت مذكور براى كسب و كار و امرار معاش من است، آيا خمس دارد؟
جواب: خمس دارد. مگر اينكه ماشين وسيله امرار معاش شما باشد و اگر خمس آن را بپردازيد يا بقيه آن نتوانيد امرار معاش كنيد، كه در اين صورت فعلا خمس ندارد.
سؤال 708 :شخصى مقدارى پول خمس داده شده به عنوان پيش قسط براى خريد تراكتور پرداخت كرده است، آيا قسطهاى بعدى آن كه پرداخت مى كند خمس دارد؟
جواب: اگر از درآمد سال پرداخت مى كند، بايد خمس قسطهاى قبلى را كه پرداخت كرده بدهد.
سؤال 709 :اينجانب مقدارى پول از خويشاوندانم براى خريد يك دستگاه اتومبيل نيسان قرض كردم تا با آن كسب و كار كنم. كيفيت پرداخت خمس آن را بيان فرماييد.
جواب: در فرض سؤال بايد هرمقدار از قرض را كه پرداخت كرده ايد خمس
|
