چنان كه گفته شد كار نگارش اين شرح پردامنه و ارزشمند هنوز هم ادامه دارد و پيش بينى مى شود كه تمامى آن، به فضل و عنايت الهى بالغ بر 40 جلد كتاب خواهد شد. در حال حاضر 14 جلد از اين كتاب به پايان رسيده و با عنوان تفصيل الشريعه فى شرح تحرير الوسيله چاپ شده است كه ذيلا كتاب هاى چاپ شده را با عنوان اجمالى آنها معرفى مى كنيم.
4. تفصيل الشريعه فى شرح كتاب تحرير الوسيله (كتاب الاجتهاد): اين اثر نفيس اولين جلد شرح تحرير الوسيله است كه توسط استاد با نقد و بررسى عالمانه مبحث اجتهاد كتاب مذكور تفسير و توضيح شده و از دريچه استنباط و اجتهاد مستندات مربوط به آن با تعمق و ژرفنگرى تحرير گرديده است.
در آغاز اين كتاب، مقدمه اى براى چگونگى ورود به مباحث كتاب تحرير الوسيله آورده شده و پس از آن مسائل گوناگون «تقليد» توضيح گرديده و با مطرح ساختن حكم «احتياط مطلق» مباحث كتاب پايان پذيرفته است. از محتويات درخشان اين بخش بحث فتوا به تقليد از اعلم است كه از قلم استاد تراوش نموده است.
5. تفصيل الشريعه فى شرح كتاب تحرير الوسيله (كتاب الطهاره و المياه): اين كتاب از فصل «طهارة» شروع شده و ضمن توضيح مسائل مختلف مربوط به آب، با بيان صورت هاى متعدد ملاقى نجاست خاتمه يافته است. اين كتاب نيز همانند كتاب قبلى در دوران تبعيد نوشته شده است.
6 . تفصيل الشريعه فى شرح كتاب تحريرالوسيله (كتاب أحكام الوضوء و التخلّي): مؤلف محترم در اين كتاب ضمن بيان مسائل وضو و استبراء و استنجاء و وضوى جبيره، اصول و مبانى فقهى حضرت امام راحل(قدس سره) را در زمينه مسائل ياد شده مطرح ساخته و شرح تفسير نموده است.
7 . تفصيل الشريعه فى شرح كتاب تحرير الوسيله (كتاب النجاسات): اين تأليف در زمينه احكام نجاسات و كيفيت تنجس و موارد عفو در نماز به رشته تحرير درآمده است.
8 . تفصيل الشريعه فى شرح كتاب تحرير الوسيله، (كتاب الاجاره): در اين اثر مسائل مربوط به اجاره مورد بحث و تفسير قرار گرفته و خاتمه كتاب با اشاره به وقايع خونبار سال 1357 پايان يافته است.
لازم به ذكر است معظم له پيرامون مباحث اجاره كتاب مفصل ديگرى را به صورت مستقل به رشته تحرير در آورده اند كه به صورت مخطوط وجود دارد.
9 . تفصيل الشريعه في شرح كتاب تحرير الوسيله (كتاب الصلوة): همچنان كه از نام كتاب پيداست، مجموع كتاب مسائل مربوط به نماز را شرح و تفسير كرده و به مبانى فقهى و اصلى و مستندات تحرير الوسيله پرداخته است.
10 . تفصيل الشريعه في شرح كتاب تحرير الوسيله (كتاب الحدود): اين كتاب تمام مسائل مربوط به حدود الهى و تعزيزات حكومتى را شرح و تفسير كرده، مؤلف محترم تاريخ خاتمه آن را 1406 هـ ق قيد كرده است.
11 . تفصيل الشريعه فى شرح كتاب تحرير الوسيله (كتاب الحج، الجزء الثانى): اين اثر برخى از مسائل مربوط به حج را تفسير نموده و در مبحث (لو عجز عن المشي بعد انعقاد نذره...) خاتمه يافته است.
12 . تفصيل الشريعه فى كتاب تحرير الوسيله (كتاب الحج، الجزء الثانى): اين كتاب جلد دوم كتاب حج محسوب مى شود كه مؤلف محترم مسائل مربوط به نيابت و وصيت به حج و حج و مستحبى و اقسام حج و عمره، حج تمتع و ميقات عمره مفرده را به رشته تحرير آورده است.
13 . تفصيل الشريعه فى كتاب تحرير الوسيله (الكتاب الحج، الجزء الثالث): اين نوشتار جلد سوم كتاب حج محسوب مى شود كه مؤلف محترم برخى ديگر از مسائل مربوط به حج را با تعمق و ژرفنگرى خاص خودشان به رشته تحرير در آورده و از پيچيدگى ها و مشكلات مسائل مطروحه پرده برداشته اند.
14 . تفصيل الشريعه فى كتاب تحرير الوسيله (كتاب الحج، الجزء الرابع).
15 . تفصيل الشريعه فى كتاب تحرير الوسيله (كتاب الحج، الجزء الخامس).
كه اين دو جلد مباحث تكميلى كتاب حج را در بردارند.
16 . تفصيل الشريعه فى كتاب تحرير الوسيله (كتاب الطلاق و الميراث).
17 . تفصيل ااشريعه فى كتاب تحرير الوسيله (كتاب النكاح).
همان طور كه از عناوين اين جلد پيداست، مباحث مربوط به نكاح، طلاق و ارث كه از بحث هاى پيچيده مسائل فقهى محسوب مى شود در آنها مورد عنايت قرار گرفته و از غوامض مشكلات آنها پرده برداشته شده است.
18 . تفصيل الشريعه فى كتاب تحرير الوسيله (كتاب القضاء و الشهادات).
مباحث مهم مربوط به مسائل قضا طبق مبحث تحرير الوسيله، در اين كتاب به صورت استدلالى ذكر شده است.
19 . احكام الحج: حاشيه علمى بر حج تحرير الوسيله است.
20 . تبيان الاصول: اين كتاب تقرير مباحث اصولى آيت الله فاضل است كه به قلم يكى از شاگردان معظم له مباحث مربوط به قطع وظن و امارات و اصول عمليه را به رشته تحرير درآورده است.
21 . الاحكام الواضحه: اين كتاب كه به عربى نگارش يافته در واقع رساله علميه محسوب مى شود و تمام مسائل مربوط به «عبادات» را به طور صريح و روشن و به صورت فتوا بيان داشته است.
22 . رساله توضيح المسائل: اين رساله بنا به تقاضاى مؤمنين در كشورهاى خارجى به زبان انگليسى و اردو و تركى آذرى و تركى استانبولى و نيز به زبان روسى ترجمه گرديده است و اين كتاب حاوى مسائل عملى مكلفين است كه بر اساس مسائل مورد نياز عمومى مردم تدوين شده است. از مباحث تقليد شروع شده و پس از بيان بسيارى از مسائل مبتلا به پايان رسيده است. اين كتاب تاكنون بيش از ششصد و چهار مرتبه به چاپ رسيده است.
23 . الحواشى على العروة الوثقى: كتاب ارزشمند عروة الوثقى مسائل عملى مكلفين است كه مرحوم آيت الله سيد محمد كاظم طباطبايى يزدى(قدس سره) به يادگار گذاشته است. آيت الله فاضل بر اساس استنباط و اجتهاد خودشان مسائل مطروحه را نقد و بررسى نموده اند. تاريخ شروع نگارش حاشيه عروة 1378 قمرى مى باشد.
24 . حاشيه بر كتاب طهارة مصباح الفقيه مرحوم محقق همدانى: مرحوم محقق همدانى(قدس سره) الشريف كه يكى از اكابر علماى سلف است، مجموع مسائل «طهارت» را مورد بحث و تحقيق قرار داده است. آيت الله فاضل با نگرشى محققانه مسائل مطرح شده را باز بينى نموده و نظر فقهيشان را مرقوم داشته اند.
25 . مناسك حج: براى انكه حجاج بيت الله الحرام و زائرين خانه خدا بتوانند اعمال عبادى خود را به صورت مطلوب و خدا پسند انجام دهند، بر اساس نظريه آيت الله فاضل مسائل مربوط به حج در يك مجموعه گردآورى و بر اساس فتواى معظم له چاپ و منتشر شده است. اين كتاب بيش از 7 مرتبه به چاپ رسيده است.
26 . مدخل التفسير: اين كتاب ارزنده مقدمه اى است بر تفسير قرآن كه در زمينه اعجاز قرآن، قرائات قرآن، اصول تفسير قرآن و عدم تحريف آن نگارش يافته است.
27 . چهره هاى درخشان در آيه تطهير: اين كتاب با شركت آيت الله اشراقى، داماد امام راحل(قدس سره) نوشته شده و مجموعه مطالب كتاب در پاسدارى از آيه تطهير و دفاع از حريم اصحاب كساء و اهل البيت(عليهم السلام) نوشته شده است. اين كتاب به زبان عربى و به نام «رؤية مبتكره» ترجمه گرديده است و نيز به زبان اردو ترجمه شده است.
28 . ائمه اطهار يا پاسداران وحى در قرآن كريم: اين كتاب كه به فارسى نوشته شده همچنان كه از نام آن پيداست، در دفاع از حريم ولايت و امامت به نگارش در آمده، لازم به تذكر است كه اين كتاب نيز با شركت آيت الله اشراقى تأليف شده است.
29 . تقيه مداراتى: اين نوشتار در زمينه مباحث مربوط به تقيه است كه براى نخستين بار با نگرش ويژه اى موضوع تقيه را مطرح ساخته است.
30 . آيين كشوردارى از ديدگاه امام على(عليه السلام): مجموعه مسائل اين كتاب را فرمان على(عليه السلام) به مالك اشتر (يار با وفاى آن حضرت) تشكيل مى دهد. اين اثر هم به قلم يكى از شاگردان معظم له تقرير يافته و منتشر شده است.
31 . رساله احكام براى نوجوانان: اين اثر تاكنون بيش از ده بار به چاپ رسيده است و به عربى و انگليسى و روسى و آذرى هم ترجمه گرديده است.
33 و 32 . متعمد الاصول و الفقه لمباحث آيت الله العظمى الامام الخمينى(قدس سره): اين كتاب كه در دو جلد مى باشد مباحث اصولى رهبر كبير انقلاب، امام راحل، را به رشته تحرير در آورده است. اين اثر گرانقدر توسط دفتر نظر آثار امام در حال تدوين و انتشار است و يك جلد از آن منتشر شده است.
34 . تفصيل الشريعه فى التيمم و الاغسال و المطهرات: اين نوشتار يكى ديگر از نوشته هاى تفصيلى مولف محترم است كه كتاب ارزشمند تحرير الوسيله امام راحل(قدس سره)را در مسائل تيمّم و اغسال و مطهرات مورد تحقيق و كنكاش قرار داده است.
36 و 35 . جامع المسائل: اين كتاب در دو جلد تدوين شده و حاوى سؤالات مورد ابتلاى مؤمنين مى باشد كه در حدود پنج هزار سؤال و جواب در آن مطرح شده است و به زبان هاى عربى و اردو نيز ترجمه شده است.
37 ـ 50. سيرى كامل در اصول فقه
تمام دروس مربوط به اصول فقه كه در طول سال هاى متمادى توسط استاد به صورت درس خارج براى طلاب و فضلاى حوزه علميه قم تدريس مى شده و لحاظ اشتياق فراوان شاگردها ضبط مى گرديده است.
پس از اتمام دوره، همه آنها از نوارهاى موجود پياده و پس از بازبينى اماده چاپ و منتشر شده است.
50 ـ 56. ايضاح الكفايه
استاد در طول عمر پر بركت خود، شش دوره كامل كتاب ارزشمند كفاية الاصول مرحوم آخوند خراسانى را تدريس فرموده اند. بخش دوم: آثار چاپ نشده و نوشته هاى خطى
57 . تفسير سوره حمد: همان گونه كه از نام آن پيداست مؤلف محترم سوره حمد را تفسيرنموده و به نگارش در آورده است.
58. كتاب الصوم: نگارش اين كتاب در اول رمضان المبارك 1405 هـ. ق شروع، و كثيرى از مباحث روزه در آن مطرح شده است.
59 . المسائل المستحدثه: اين نوشتار برخى از مسائل مستحدثه را از قبيل بيمه، اسكناس، سفته، سرقفلى، بخت آزمايى و كالبد شكافى مورد تحقيق قرار داده است.
60 . كتاب القضاء: اين كتاب بر اساس درس مرحوم آيت الله بروجردى به رشته تحرير درآمده و متأسفانه با رحلت آيت الله العظمى بروجردى مؤلف محترم موفق به اتمام آن نشده است.
61 . شرح كتاب طهارة الشرايع: اين مجموعه، كتاب «طهارة» صاحب شرايع را كه حدوداً 135 صفحه است مورد بحث قرار داده و تامسئله تكرار مسح پيش رفته است.
62 . شرح فروع الاجتهاد والتقليد من الكتاب العروة الوثقى: تأليف اين كتاب در جمادى الاول 1384 هـ.ق آغاز شده و 68 مسئله از مباحث اجتهاد و تقليد كتاب ارزشمند عروة الوثقى را توضيح و تبيين كرده است.
63 . رسالة فى حكم الصلوة فى اللباس المشكوك: اين كتاب تقرير مباحث مرحوم آيت الله بروجردى(قدس سره) است كه در سال 1371 هـ.ق شروع و در شب 22 صفر همان سال خاتمه يافته است.
64 . عصمت انبياء: اين رساله نوشته كوتاهى است به زبان فارسى كه با استناد به آيات قرآن مجيد عصمت انبياء عليهم السلام را به اثبات رسانده است.
65. القواعد الفقهيه: در اين اثر نفيس 25 قاعده از قواعد مهم فقه اسلامى مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.
66 . موضع علم الاصول.
67 . القول فى المشق.
68 . القول فى الاوامر.
علم اصول مقدمه علم فقه است. فقيه براى به دست آوردن احكام فقهى لازم است مسائل علم اصول را كه مباحث اوامر و مشتق نيز از آن جمله است با تحقيق و استدلال مورد تحقيق، كنكاش و نتيجه گيرى قرار دهد و بر اساس مبانى به دست آمده، به اجتهاد فقه بپردازد. در سه رساله فوق، استاد با نگرش عالمانه موضوع علم اصول، مباحث مربوط به اوامر و مشتق رابه دقت ارزيابى نموده و آخرين نظر استدلالى خود را مطرح ساخته است.
69 . القول فى الشهرة الفتوائيه.
70 . رسالة فى قاعده الفراغ و التجاوز و اصالة الصحة: در اينكه شهرت فتوايى معتبر هست و يا خير، و قواعد اصالة الصحة و فراغ و تجاوز بر چه پايه و اساسى استوار هستند، فقهاى عظام (رضوان الله تعالى عليهم اجمعين) مطالب عميق و گسترده اى مطرح ساخته اند. در رساله هاى ياد شده، استاد عالى قدر به طور عميق مباحث عنوان شده را با عنايت به آخرين نظريه هاى علماى سلف بررسى نموده و با ژرفنگرى عالمانه به پايان برده است.
71 . رسالة فى الخلل الواقع فى العمرة والحج: علاوه بر كتاب هاى ديگرى كه استاد در زمينه مسائل حج به نگارش در آورده، در اين رساله نيز يكى از مباحث عمره و حج را به طور مستقل با شرح و بسط بيشترى مورد تعمق و عنايت قرار داده است.
72 . رسالة فى قاعدة اليد: قاعده يد يكى از قواعد مهم فقه و مورد استناد فقهاى عظام است. در اين رساله مبانى قاعده ياد شده مورد تعمق و نتيجه گيرى قرار گرفته است.
|