| قرآن، حديث، دعا |
| زندگينامه |
| کتابخانه |
| احكام و فتاوا |
| دروس |
| معرفى و اخبار دفاتر |
| ديدارها و ملاقات ها |
| پيامها |
| فعاليتهاى فرهنگى |
| کتابخانه تخصصى فقهى |
| نگارخانه |
| اخبار |
| مناسبتها |
| صفحه ويژه |
|
(صفحه181)
آن را نيز بپردازيد مگر اينكه اتومبيل وسيله امرار معاش شما باشد و درآمد آن از مخارج زندگى زياد نيايد، كه در اين صورت فعلا خمس ندارد.
سؤال 710 :وسيله نقليه مانند وانت كه گاهى براى استفاده شخصى و گاهى براى باربرى و اجرت و كسب و كار است، آيا خمس دارد؟
جواب: به نسبت استفاده براى باربرى و اجرت، متعلّق خمس است.
سؤال 711 :تراكتور و اتومبيل وانت كه براى كسب خريدارى شده و خمس آن پرداخت نشده است، آيا قيمت خريد ملاحظه مى شود يا قيمت فعلى؟
جواب: لازم است به قيمت فعلى حساب شود.
سؤال 712 :اينجانب داراى اتومبيلى سوارى هستم كه با آن مسافركشى مى كنم و از اين طريق مخارج زندگى خود را تأمين مى كنم. آيا مخارجى كه اتومبيل مذكور دارد مانند اصل اتومبيل متعلّق خمس است يا جزء مؤونه است و خمس ندارد؟
جواب: اگر مخارج مذكور براى بقاى اتومبيل و استفاده از آن است ـ مانند خرج بنزين و روغن و لوازم يدكى مورد نياز ـ خمس ندارد. ولى اگر مخارج بگونه اى است كه موجب افزايش قيمت اتومبيل مى شود جزء سرمايه است. و مانند اصل اتومبيل خمس به آن تعلّق مى گيرد. و بايد خمس مقدارى كه به قيمت اتومبيل افزوده شده پرداخت شود.
سؤال 713 :اينجانب قبل از فرارسيدن سال خمسى تراكتورى خريدارى كرده ام تا در ارتباط با كشاورزى خود از آن استفاده كنم، آيا خمس آن را بايد بپردازم؟ و اگر از اين تراكتور براى انجام كارهاى ديگران استفاده كنم و اجرت بگيرم، آيا تراكتور خمس دارد؟
جواب: اگرتراكتوررااز درآمد سال خريدارى كرده ايد بايد خمس آن را بپردازيد، خواه فقط مربوط به كشاورزى خودتان باشد يا براى كارهاى ديگران نيز باشد.
ابزار كار
سؤال 714 :آيابه ابزار كسبوكار انسان كه از درآمد سال تهيه مى كند، خمس تعلق مى گيرد؟
(صفحه182)
جواب: بلى، بايد خمس آن پرداخت شود.
سؤال 715 :كارمندى كه براى بهبود وضع مالى خود يك باب مغازه باز مى كند، آيا به ابزار كارى كه براى كار در مغازه تهيه مى كند، خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: بلى، خمس تعلّق مى گيرد.
سؤال 716 :اينجانب دانشجوى رشته پزشكى مى باشم. اگر براى استفاده آينده خود بعضى از دستگاهها و لوازم پزشكى را خريدارى كنم، با توجه به اينكه فعلا به آنها نيازى ندارم، آيا بايد خمس آنها را بپردازم؟ اگر از دستگاههاى مذكور براى يادگيرى دروس خود يا مثلا سنجش فشار خون اعضاى خانواده خود استفاده كنم، خمس آن چگونه است؟
جواب: اگر دستگاههاى فوق مربوط به كسب شما باشد خمس دارد. و اگر بگونه اى است كه در امر تحصيل و يا سنجش فشار خون اعضاى خانواده مورد نياز باشد، خمس ندارد.
سؤال 717 :اگر كسى ماشين كار يا ابزار خود را به صورت قسطى خريدارى كند، خمس آن چگونه است؟
جواب: هرچه از اقساط را كه پرداخت خمس آن را نيز بپردازد.
سؤال 718 :مبلغ سى هزار تومان وام گرفتم و با آن يك دستگاه كليدسازى تهيه كردم و با آن كار مى كنم. سال بعد وام مربوط به آن را پرداختم، آيا خمس بايد بپردازم؟
جواب: بلى، خمس مبلغ مزبور بايد پرداخته شود.
سؤال 719 :اينجانب قسمتى از لوازم زندگى مورد نياز خود را فروخته و با آن ابزار كار تهيه كرده ام. آيا به پول آن خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: اگر لوازم زندگى را از درآمد سال، يا با مال غير مخمس خريدارى كرده ايد، بايد خمس آنها را بپردازيد. و اگر با مال مخمس خريدارى كرده ايد، بايد خمس ترقى قيمت آن را بپردازيد.
سؤال 720 :شخصى اتومبيل وانت خود را كه جهت كار و كسب استفاده مى كرده بفروش
(صفحه183)
رسانده تا خانه اى خريدارى كند، آيا به پول آن خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اصل پول اتومبيل در صورتى كه خمس آن را قبلا داده، خمس ندارد. ولى ترقى قيمت آن اگر در سال فروش مصرف نشود خمس دارد. و اگر اتومبيل را از درآمد سال خريدارى كرده، و در سال بعد بفروش رسانده، بايد خمس قيمت فعلى آن را بلافاصله بپردازد.
سؤال 721 :شخص كشاورزى با يك تراكتور كه جزء ضرورى اسباب كار او بوده زندگى مى كرده و فعلا نمى تواند كار كند و تراكتور را ـ با اينكه احتياج به آن دارد ـ فروخته تا با پول آن به مكّه مشرّف شود، آيا اين پول خمس دارد؟
جواب: اگر تراكتور را از درآمد سالهاى قبل تهيه كرده، لازم است به مجرّد فروش خمس همه قيمت آن را بپردازد و اگر از پول خمس داده شده خريده است مازاد بر قيمت خريد آن، جزء درآمد سال فروش است، كه اگر تا پايان سال مصرف در مؤونه نشود، خمس دارد.
مؤونه
سؤال 722 :چه خرجهايى به عنوان مؤونه بحساب مى آيد و خمس به آنها تعلق نمى گيرد؟
جواب: آنچه كه انسان براى خود و خانواده خود خرج مى كند و نيز آنچه در زيارت و جوايز و هدايا و انفاقات و مهمانى ها مصرف مى كند و آنچه در حقوق لازمه، مثل: نذورات، كفارات، اداء دين، ارش جنايت، غرامت و خسارت چيزى كه انسان تلف كرده است و نيز ساير مايحتاج زندگى، مثل: خانه، ماشين سوارى، فرش، كتاب، ساير لوازم مورد نياز زندگى و آنچه براى تزويج اولاد و يا درمان بيمارى آنها و نيز هزينه مربوط به موت اولاد يا عيال انسان و ساير احتياجات عرفى انسان مصرف شود، مؤونه حساب مى شود. بنابر اين آنچه انسان از درآمد سال خود و به حسب شأن خود در رابطه با اين امور صرف كند خمس به آنها تعلق نمى گيرد. بلى اگر مخارج فوق از شأن انسان زياد باشد يا به عنوان عملى سفيهانه باشد و يا از روى اسراف باشد و نيز اگر مخارجى در راه حرام صرف شود
(صفحه184)
جزء مؤونه بحساب نيامده و بايد خمس آن پرداخت شود. و نيز مخارجى كه در راه تحصيل فايده مصرف مى شود جزء مؤونه است، مثل: مزد كارگر، خرج آبيارى، گازوئيل براى تراكتور و بنزين اتومبيل.
سؤال 723 :آيا تلفن جزء مايحتاج زندگى انسان است، يا خمس دارد؟
جواب: تلفن منزل اگر در شأن انسان باشد جزء مايحتاج است و خمس ندارد. ولى تلفن محل كسب در حكم سرمايه است و خمس دارد.
سؤال 724 :آيا چرخ خياطى مورد احتياج، خمس دارد؟
جواب: اگر فقط براى حاجت خانه باشد خمس ندارد و اگر براى كسب باشد خمس دارد.
سؤال 725 :آيا به وسايل زينتى داخل منزل مثل گل و گلدان و قاب عكس و لوستر خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر بيش از حدّ متعارف نباشد و از درآمد سال تهيه شود، خمس ندارد.
سؤال 726 :كشاورزى است يك گاو شيرده دارد كه از درآمد سال خود خريدارى كرده است. آيا به آن خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر براى استفاده خود و خانواده خود از شيرش خريدارى كرده، جزء مؤونه حساب مى شود و خمس ندارد.
سؤال 727 :آيا پولى كه حجّاج به عنوان ارز همراه مى برند، خمس دارد؟
جواب: اگر از درآمد همين سال باشد و در سال خمسى مصرف شود، خمس به آن تعلّق نمى گيرد.
سؤال 728 :شخصى مقدارى از درآمد سال خود را براى خريد نوارهاى مبتذل ويديويى مصرف كرده است، آيا اين پول جزء مؤونه او بحساب مى آيد؟
جواب: پولى كه در راه حرام صرف شود جزء مؤونه نيست و بايد خمس آن پرداخت شود.
(صفحه185)
سؤال 729 :آيا به پولى كه در راه اسراف و يا خريد اشياى غير ضرورى و چيزهايى كه در شأن انسان نيست ـ مثل بعضى دكورها و قابهاى نفيس ـ مصرف مى شود، خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: بلى، بايد خمس آنها را بپردازد.
سؤال 730 :شخصى براى پسرش كه هنوز ازدواج نكرده و تحت تكفّل او مى باشد خانه اى خريدارى مى كند كه مقدارى از آن غير مخمّس بوده است. آيا اين پول از مخارج او محسوب مى شود؟
جواب: مقدراى از پول كه از قبل به آن خمس تعلّق گرفته بايد خمس آن را بپردازد. و مقدارى كه از درآمد سال بوده در صورتى كه هبه مناسب شأن او بوده خمس ندارد.
سؤال 731 :لباسى جهت پوشيدن خريدارى كرده ام، با وجود اينكه مورد احتياج بوده يكسال بدون استفاده مانده است، آيا خمس دارد؟
جواب: در فرض سؤال كه مورد احتياج بوده، خمس ندارد.
سؤال 732 :آيا به اشياى جزيى، مثل: شيشه عطر، مهر، تسبيح كربلا و جانماز كه انسان خريدارى كرده و در اثناى سال مورد استفاده قرار نگرفته، خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر از منافع سال خريدارى كرده و در معرض استفاده باشد، خمس ندارد.
سؤال 733 :آيا به كتابهايى كه اهل علم خريدارى مى كنند و بعضى از آنها ممكن است هيچگاه مورد استفاده قرار نگيرند خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر در معرض استفاده باشند و امكان نياز به آنها وجود داشته باشد، خمس به آنها تعلّق نمى گيرد.
سؤال 734 :سال خمسى اينجانب اول فروردين است. در اسفندماه اجناسى خريدارى كردم تا در ايّام عيد به بستگانم هديه بدهم، آيا به اين اجناس خمس تعلّق مى گيرد؟
(صفحه186)
جواب: اگر در وقت متعارف خريدارى كرده ايد و مناسب با شأن شما است، خمس ندارد.
سؤال 735 :آيا طلا و زيورآلاتى كه بانوان خريدارى مى كنند جزء مؤونه است؟
جواب: اگر از درآمد سال باشد و بيشتر از شأن آنها نباشد و از آن استفاده كنند، خمس ندارد.
سؤال 736 :كسى كه سال خمسى نداشته و مقدارى پول صرف ساختمان مسجد و حسينيه و بيمارستان و حمّام كرده، آيا به اين پول خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر از درآمد سال او بوده و صرف در موارد مذكوره مطابق شأن او بوده، خمس ندارد. ولى اگر يقين دارد سال بر آن گذشته است، خمس دارد.
سؤال 737 :پيرزنى كه فرزندانش مخارج او را مى دهند مبلغى پول دارد و با اينكه از استفاده زينت افتاده با آن پولها طلا مى خرد تا زمانى كه راه كربلا باز شد خرج سفر كربلا كند، آيا اين طلاها خمس دارد؟
جواب: در فرض سؤال، اگر سال از آنها بگذرد خمس دارد.
سؤال 738 :آيا پولى كه انسان براى بيمه مى پردازد جزء مؤونه است، يا بايد خمس آن پرداخته شود؟
جواب: اگر پرداخت پول براى بيمه مورد نياز شخص باشد، خمس ندارد.
سؤال 739 :امسال عازم زيارت بيت الله الحرام مى باشم، مبلغى پول به مدير كاروان دادم كه در عربستان پول و ارز آنجا را به من بدهد و هنوز مشرف نشده ام و سال خمسى ام فرا رسيده است. آيا به اين پول خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال، خمس تعلّق مى گيرد.
سؤال 740 :كسى كه در بين سال خمسى چيزى را براى رفع احتياجات خود و خانواده اش خريدارى مى كند و بعد از سال خمسى آن را مى فروشد تا چيز ديگرى تهيه كند يا تبديل به احسن كند، آيا به پول فروش آن خمس تعلّق مى گيرد؟
(صفحه187)
جواب: پول فروش جزء درآمد سال فروش محسوب مى شود بنابراين اگر قبل از گذشت سال صرف مؤونه شود خمس ندارد و اگر باقى بماند بايد تخميس شود.
سؤال 741 :جنسى را به صورت سلف خريدارى كرده ام و پول آن را پرداخته ام ولى پيش از تحويل جنس، سال خمسى ام فرا رسيده است، آيا بايد خمس پول را بپردازم؟
جواب: اگر جنس خريدارى شده مربوط به مؤونه باشد و در وقت آن نتوانيد تهيه كنيد، خمس ندارد. و در غير اين صورت پرداخت خمس لازم است.
سؤال 742 :خانمى مقدارى طلا و زيورآلات خريدارى كرده و از آن استفاده كرده است و بعد از چند سال آنها را مى فروشد، آيا به محض فروش بايد خمس آنها را بپردازد؟
جواب: اگر از درآمد سال خريدارى كرده و در سالهاى بعد فروخته قيمت آن جزء درآمد سال فروش محسوب مى شود، كه اگر تا پايان سال صرف مؤونه نشود، خمس دارد.
جهيزيه
سؤال 743 :آيا به جهيزيه دختران كه در طول چند سال بتدريج تهيه مى شود، خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر انسان نتواند يكجا تهيه كند و ناچار باشد هرسال مقدارى از آن را تهيه كند يا در شهرى باشد كه معمولا هرسال مقدارى از جهيزيه را تهيه مى كنند و تهيه آن مورد حاجت باشد، چنانچه در بين سال از منافع سال جهيزيه خريدارى كند خمس ندارد. ولى اگر از منافع سالهاى قبل خريدارى كند، بايد خمس آن را پرداخت كند.
سؤال 744 :اگر چيزى به عنوان جهيزيه دخترِ اول خريدارى شود و در منزل براى دخترِ دوم بماند، آيا خمس دارد؟
جواب: در صورتى كه تهيه جهيزيه براى دختر دوم نيز مورد نياز باشد، خمس ندارد.
(صفحه188)
سؤال 745 :دخترى كارمند است و در خانه پدر زندگى مى كند. مقدارى از حقوق ماهيانه خود را جهت تهيه جهيزيه و ساير لوازم زندگى پس انداز مى كند، آيا به اين پول خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: خمس تعلّق مى گيرد. مگر اينكه براى تهيه جهيزيه مورد نياز و در حد شأن خود، راهى غير از اين نداشته باشد و نتواند يكجا تهيه كند. كه در اين صورت به پس انداز، خمس تعلق نمى گيرد.
سؤال 746 :اينجانب براى دخترم دفترچه حساب پس انداز بانكى باز كرده ام و هرماه مقدارى پول به حساب آن واريز مى كنم تا پس از گذشت چند سال كه موقع ازدواج او فرا مى رسد برايش جهيزيه و لوازم زندگى تهيه كنم. آيا به اين پول خمس تعلّق مى گيرد؟ و اگر از طرف بانك سودى مشروع به اين پول تعلق بگيرد، آيا متعلّق خمس است؟
جواب: اگر براى تهيه جهيزيه مورد نياز و در حدّ شأن راهى غير از اين نداشته باشيد و در موقع نياز نتوانيد تهيه كنيد، كه در اين صورت خمس به آن تعلق نمى گيرد.
سؤال 747 :آيا حكم جهيزيه دختر در مورد پسر نيز جارى است؟ يعنى اگر پسر از درآمد سال لوازم مورد نياز زندگى آينده خود را خريدارى كند يا پدر و مادر برايش خريدارى كنند، آيا خمس ندارد؟
جواب: حكم جهيزيه را دارد. و همچنين است نسبت به پس انداز خود پسر يا پدر براى او، در صورتى كه بموقع باشد و نتوانند يكجا تهيه كنند و در حدّ شأن باشد.
سؤال 748 :اينجانب مقدارى وام براى تهيه جهيزيه دخترم از بانك گرفتم تا اقساط آن را در مدت چهار سال بپردازم. آيا مى توانم اقساط آن را از درآمد سالهاى آينده بپردازم؟
جواب: مى توانيد بپردازيد.
سؤال 749 :اگر پدرى جهيزيه دختر را از مال غير مخمّس تهيه كرده باشد و خمس آن را نپردازد، پرداخت خمس بر دختر لازم است؟
(صفحه189)
جواب: بلى، در فرض سؤال، لازم است دختر خمس جهيزيه را بپردازد.
سؤال 750 :اينجانب جهيزيه مورد نياز خود را خريده ام و پول آنها را قرض كرده ام آيا لازم است طلاى زينتى خود را كه از درآمد سال خريده ام بفروشم و بلافاصله قرض خود را پرداخت نمايم و آيا بايد خمس آنرا بپردازم؟
جواب: اگر به مقدار شأن شما باشد واجب نيست بفروشيد و اگر هم بفروشيد لازم نيست خمس آنرا فوراً بدهيد.
سؤال 751 :اينجانب دخترى دارم كه ناچارم برايش جهيزيه تهيه كنم و نمى توانم آنرا يكجا خريدارى كنم و از طرفى اگر جهيزيه را از درآمد سال بتدريج خريدارى كنم نوعاً ضايع مى شود و بموقع از قابليت استفاده خارج مى شود و باصطلاح از رواج و مطلوبيت مى افتد و چه بسا نگهدارى آنها مشكل است و جاى حفظ آنرا نداريم. در اين صورت اگر پول را پس انداز كنم تا بموقع مايحتاج را تهيه كنم، آيا خمس به آن تعلق مى گيرد يا نه؟
جواب: در فرض سؤال، با توجه به مشكلات مزبور، خمس به آن تعلق نمى گيرد.
زمين و باغ و محصولات كشاورزى
سؤال 752 :آيا به زمين زراعتى و باغ كه از درآمد سال خريدارى شوند، خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال، اگر باغ براى استفاده خود و خانواده از ميوه آن خريدارى شده و مناسب با شأن او و در حدّ نياز او باشد خمس ندارد. و اگر براى فروش ميوه آن باشد خمس دارد. ولى زمين زراعتى در حكم سرمايه است، و طبق احكام خمس سرمايه خمس دارد.
سؤال 753 :شخصى باغى براى استفاده خود و خانواده اش خريدارى كرده است، در بعضى سالها بطور اتفاقى ميوه آن بيش از مصرف خانواده او بوده و بفروش مى رسد، آيا به اين باغ خمس تعلّق مى گيرد؟
(صفحه190)
جواب: در فرض سؤال، اگر باغ زايد بر مؤونه نيست خمس آن واجب نيست. ولى ميوه آن اگر زايد بر مؤونه باشد، خمس دارد.
سؤال 754 :شخصى حساب سال نداشته است و زمين موروثى خود را به صورت باغ درآورده تا از ميوه آن استفاده كند. پس از چند سال، مقدارى محصول ميوه باغ، زائد بر احتياج او شده است. اكنون مى خواهد حساب سال قرار دهد، خمس اين باغ چگونه است؟
جواب: در فرض سؤال، اگر مخارج باغ از درآمد سال او بوده باغ مذكور خمس ندارد ولى ميوه آن مقدارى كه زايد بر مؤونه است خمس دارد.
سؤال 755 :شخصى با مقدارى پول خمس داده زمينى خريدارى كرده و به صورت باغ درآورده تا از ميوه آن جهت تجارت استفاده كند، آيا به اين باغ خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: خمس تفاوت قيمت زمين و نيز خمس درختها را بايد بپردازد.
سؤال 756 :اينجانب زمين مواتى را احياء كرده ام، آيا به اين زمين خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر زمين را به صورت باغ درآورده ايد تا از ميوه آن براى خود و خانواده تان استفاده كنيد و قصدتان فروش ميوه نبوده و زايد بر حاجت نيز نباشد، خمس ندارد. بلى اگر باغ را بفروشيد بايد خمس قيمت فعلى آن را بپردازيد. و اگر زمين را به منظور زراعت يا به عنوان باغى كه ميوه آن را بفروشيد آباد كرده ايد، خمس قيمت فعلى آن بايد پرداخت شود. هرچند باغ را نفروخته باشيد.
سؤال 757 :آيا زمين هاى كشاورزى خمس دارد؟
جواب: زمين كشاورزى در حكم سرمايه است و خمس دارد. ولى چنانچه زمين به مقدارى است كه فقط براى تأمين زندگى و معاش اوست و اگر خمس آن را بدهد قادر به ادامه زندگى نخواهد بود، لازم نيست فعلا خمس آن را بپردازد. و در صورتى كه بعداً متمكن شد بپردازد. اگرچه تدريجى باشد.
سؤال 758 :شخصى زمينى را براى زراعت گندم مورد نياز خانواده خود خريدارى كرده است و چيزى از آن را بفروش نمى رساند. آيا اين ملك متعلق خمس است؟
(صفحه191)
جواب: بلى خمس آن را بايد بپردازد. مگر اينكه بمقدار امرار معاش باشد كه فعلا خمس ندارد.
سؤال 759 :اينجانب داراى چند هكتار زمين كشاورزى هستم كه خمس آن را پرداخته ام. و هر ساله مقدارى گندم از آن برداشت مى كنم كه قسمتى از آن را جهت تأمين معاش خانواده خود مصرف مى كنم و بقيه را به فروش مى رسانم. لطفاً كيفيت خمس آن را بيان فرماييد. و آيا مخارجى كه براى كشت و برداشت گندم مزبور صرف كرده ام مى توانم از حاصل كسر كنم؟
جواب: مقدارى از محصول گندم مزبور كه از مخارج سال خود و خانواده شما زياد بيايد، بايد خمس آن را بپردازيد. و مخارجى كه براى بدست آوردن محصول مصرف كرده ايد اگر چيزى است كه عين آنها باقى نيست مى توانيد از حاصل كسر كنيد و اگر چيزى است كه عين آنها باقى است، مثل ابزار و آلاتى كه براى شخم زدن و درو كردن، از درآمد سال خريدارى كرده ايد بايد خمس آنها را بپردازيد و نمى توانيد از حاصل كسر كنيد.
سؤال 760 :اينجانب هرساله مقدار مشخصى بذر گندم كشت مى كنم، آيا هرسال بايد خمس آن را بپردازم؟
جواب: سال اوّل كه خمس آن را داديد، آن مقدار در سالهاى بعد خمس ندارد.
سؤال 761 :شخصى از درآمد سال، ملك يا چيز ديگرى را براى تجارت و سرمايه خريده، و تا آخر سال ترقى كرده و 100 هزار تومان ارزش پيدا كرده و خمس آن را نداده است. در پايان سال دوم، ارزش آن 200 هزار تومان شده است، فعلا خمس آن چگونه محاسبه مى شود؟
جواب: در فرض سؤال، خمس آن 56 هزار تومان مى شود. چون آخرِ سال اوّل، خمس آن را كه 20 هزار تومان بوده، نداده است. و همانگونه كه سهم صاحب سرمايه ترقى كرده، خمس هم ترقى كرده است. لذا فعلا بايد خمس سال اول و ترقى سال دوم آن را، باضافه خمس ترقى سهم صاحب سرمايه بدهد. و اگر سال دوم نيز آن را نپرداخت، بايد همينطور خمس را بصورت تصاعدى محاسبه و
(صفحه192)
بپردازد.
بنابراين، در فرض سؤال، خمس سال اول 20 هزار تومان بوده، كه در سال دوم 20 هزار تومان ترقى و سود داشته، جمعاً 40 هزار تومان مى شود. و سهم صاحب سرمايه كه سال اول 80 هزار تومان بوده، در سال دوم 80 هزار تومان ترقى و سود داشته، كه خمس آن 16 هزار تومان مى شود. در نتيجه خمس سرمايه فعلى 56 هزار تومان است و سرمايه خالص 144 هزار تومان مى باشد.
سؤال 762 :شخصى زمينى دارد كه قيمت آن بالا رفته و بواسطه همين زمين مستطيع شده است. حال قسمتى از زمين را فروخته تا صرف حج كند، آيا بايد پول آن را تخميس كند؟
جواب: در فرض سؤال، اگر اصل زمين متعلّق خمس نباشد، مثل اينكه ارث يا صداق بوده خمس ندارد ولى اگر آن را از پول مخمس خريدارى كرده ترقى قيمت مقدارى كه بفروش رسانده جزء درآمد سال اوست كه اگر تا پايان سال در مؤونه صرف نشود خمس دارد (ترقى قيمت نسبت به زمانى كه خريده است ملاحظه مى شود) ولى اگر به عنوان مال التجاره و استفاده از ترقى قيمت، خريدارى كرده در صورتى كه با پول مخمس خريدارى كرده بايد خمس ترقى قيمت زمين را همه ساله بپردازد. و در همين فرض اگر با پول غير مخمس خريدارى كرده، بايد خمس زمين را به قيمت فعلى بپردازد. و در سالهاى بعد نيز خمس ترقى قيمت آن را بپردازد.
سؤال 763 :اينجانب زمينى خريدارى كرده ام تا پس از ترقى قيمت بفروشم، آيا پس از فرارسيدن سال خمسى خمس قيمت فعلى آن را بايد بپردازم يا خمس قيمت خريد را؟
جواب: خمس قيمت فعلى را لازم است بپردازيد.
سرمايه كسب
سؤال 764 :آيا به سرمايه كسب و تجارت خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: بلى، به سرمايه خمس تعلّق مى گيرد. مگر اينكه براى تأمين معاش خود و عائله اش مطابق شأنش به همه سرمايه نياز داشته باشد. بطورى كه اگر خمس آن
(صفحه193)
را بپردازد نتواند با بقيه آن امرار معاش كند، كه در اين صورت خمس ندارد. ولى اگر تمكن پيدا كرد يا سرمايه را فروخت، بايد خمس آن را پرداخت كند.
سؤال 765 :اينجانب مقدارى سهام خريدارى كرده ام و خمس آنها را نيز پرداخته ام، حال اگر بخواهم اين سهام را چند سال نگهدارى كنم، آيا خمس ترقى قيمت آن را همه ساله بايد بپردازم يا پس از فروش آنها؟
جواب: در صورت افزايش قيمت، بايد خمس مقدار اضافه شده در هرسال را در همان سال بپردازيد.
سؤال 766 :اشخاصى كه شغل آنها طلافروشى و زرگرى است گاهى ممكن است مثلا در اول سال يك كيلوگرم طلا دارند ولى در آخر سال به جهت افزايش بى رويه قيمت، مقدار طلاى آنها به نيم كيلوگرم رسيده ولى قيمت آن نسبت به يك كيلوگرم اول سال بيشتر است و اگر به همين ترتيب چند سال بگذرد سرمايه از بين رفته و چيزى به عنوان موجودى ندارند. آيا اين افراد مى توانند مقدارى طلا را سرمايه خود قرار دهند و ميزان در سود و زيان را براساس خود طلا محاسبه كنند، بدون اينكه به قيمت كارى داشته باشند؟
جواب: اوّلا اين سؤال تنها در مورد طلافروشى مطرح نيست، بلكه در مورد ساير تجّار و كسبه نيز مطرح است و ثانياً معيار در وجوب خمس، قيمت و ثروت است نه وزن و مقدار و ثالثاً ترقى قيمت هرچند ممكن است موجب كم شدن سرمايه از نظر وزن بشود ولى هيچگاه منجر به از بين رفتن آن نمى شود بنابراين در مفروض سؤال، شخص بايد خمس زايد را بپردازد.
سؤال 767 :شغل اينجانب كاسبى است و داراى سال خمسى مى باشم، سال گذشته حدود يكصد گونى برنج داشتم كه سرمايه كسبم بوده و آن را نيز تخميس كرده ام، امسال قيمت برنج افزايش يافته و موجب شده است كه سرمايه كسب من به مقدار دوازده گونى كاهش پيدا كند، آيا خمس بدهكارم؟
جواب: ملاك و معيار در باب خمس، قيمت و ثروت است نه وزن و مقدار. بنابراين هرمقدار بر قيمت برنجها افزوده شده خمس دارد. هرچند كه به حسب
(صفحه194)
وزن كمتر شده باشد و اگر مسأله برعكس شود يعنى مقدار جنس افزايش يابد ولى قيمت اضافه نشود، خمس به مقدار اضافى تعلّق نمى گيرد.
سؤال 768 :آيا تخميس سرمايه بايد از آغاز كسب باشد يا بعد از گذشتن سال؟
جواب: اگر سرمايه از درآمد همان سالى است كه مى خواهد در آن تجارت و كسب كند، ملاك آخر سال خمسى است و اگر مى خواهد درآمد سالهاى قبل را به عنوان سرمايه كسب قرار دهد، بايد در آغاز كسب آن را تخميس كند.
سؤال 769 :شخصى لوازم زندگى خود را با وجود احتياجى كه به آنها داشته فروخته تا سرمايه كسب قرار دهد، آيا تا زمانى كه مثل آنها را خريدارى نكرده، به اين سرمايه خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال، اگر لوازم زندگى را از درآمد سال يا مال غير مخمس خريدارى كرده، مازاد بر قيمت خريد لوازم زندگى كه جزء سرمايه شده، متعلّق خمس است.
سؤال 770 :اشخاصى كه سرمايه كسب آنها غير مخمس بوده و از درآمد آن لوازم زندگى مورد نياز خود را خريدارى كرده اند، آيا به اين لوازم زندگى نيز خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال، بايد خمس سرمايه و آنچه از درآمد اين سرمايه خريده شده به قيمت فعلى بپردازند.
سؤال 771 :اينجانب بعد از چند سال كار در يك كارخانه، خود را بازخريد كردم و مبلغى را كه به عنوان بازخريد گرفتم، آن را به عنوان مضاربه به كسى داده ام و با سود آن امرار معاش مى كنم و راه ديگرى براى تأمين معاش ندارم، آيا بايد خمس مبلغ بازخريد را بدهم؟
جواب: در فرض سؤال كه مبلغ مزبور تنها به مقدارى است كه معاش شما را تأمين مى كند، خمس ندارد.
تلف و جبران سرمايه
سؤال 772 :از سرمايه كسب اينجانب مصرف مؤونه زندگى ام شده است، آيا مى توانم در همين سال خمسى اگر منفعتى بدستم آيد آن را جبران كنم؟
(صفحه195)
جواب: مى توانيد جبران كنيد و خمس ندارد.
سؤال 773 :پولى مخمّس به عنوان مضاربه در اختيار بانك قرار داده ام، پس از مدتى آن پول را گرفته و مصرف زندگى كرده ام، آيا مى توانم از منافع همين سال آن را جبران كنم؟
جواب: مى توانيد جبران كنيد و خمس ندارد.
سؤال 774 :اگر سرمايه تجارت انسان كه مخمّس بوده در اثناى سال مصرف يا تلف شود و در سال آينده سرمايه تهيه كند، آيا خمس دارد؟
جواب: بلى، خمس دارد.
محلّ كسب
سؤال 775 :شخصى يك اطاق از منزل مسكونى خود را به عنوان مغازه قرار مى دهد تا در آن كسب و كار كند، آيا بايد خمس آن را بپردازد؟
جواب: بلى، خمس مغازه را بايد به قيمت فعلى بپردازد.
سؤال 776 :حدود پنجاه سال قبل زمينى جهت بناى منزل خريدارى كردم و بعد بتدريج قسمتى از آن را جهت كار و كارگاه فنّى اختصاص دادم. اكنون ساختمان كارگاه به عنوان ملك تجارى تقريباً پنجاه ميليون تومان ارزش دارد، آيا پس از فروش اين كارگاه به مبلغ آن خمس تعلّق مى گيرد؟ در ضمن يك طبقه از منزلم را نيز اجاره داده ام، با توجه به اينكه منزل را براى سكونت خود ساخته ام ولى فعلا به آن احتياج ندارم و آن را اجاره داده ام، آيا به آن خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: بلى در فرض سؤال كارگاه حكم سرمايه را دارد. و واجب است خمس آن را به قيمت فعلى بپردازيد. هرچند آن را نفروخته باشيد و پس از فروش در صورتى كه قيمت آن ترقى كرد، خمس ترقى قيمت را بپردازيد. و حكم يك طبقه منزل كه اجاره داده ايد نيز همين است.
سؤال 777 :آيا مخارجى چون تعمير مغازه و يا خريد لوازمى چون پنكه، تلفن، يخچال و... كه مورد نياز محلّ كسب است جزء مؤونه است يا جزء سرمايه؟
(صفحه196)
جواب: چيزهايى چون تلفن و يخچال كه عين آنها باقى است، حكم سرمايه را دارد، و بايد خمس آنها پرداخت شود. و تعمير مغازه در صورتى كه موجب زياد شدن قيمت مغازه يا مال الاجاره آن گردد، خمس مقدارى كه به قيمت مغازه يا مال الاجاره از جهت تعميرات افزوده شده، بايد پرداخت.
گوسفند و گاو
سؤال 778 :شخصى تعدادى گوسفند دارد كه خمس آنها را داده است. سال بعد تعداد گوسفندان همين مقدار است ولى قيمت آنها دو برابر شده است، آيا خمس دارد؟
جواب: بلى، ترقى قيمت آنها خمس دارد.
سؤال 779 :شخصى تعدادى گوسفند براى استفاده زندگى خود دارد اگر از بچه و پشم آنها در غير مؤونه استفاده كند، آيا خمس گوسفند را بايد بپردازد؟
جواب: لازم نيست. ولى نسبت به بچه و پشم اگر براى سرمايه تجارت و كسب استفاده كند، بايد خمس آنها را بپردازد.
سؤال 780 :بچه هاى گاو و گوسفند كه نگهدارى مى شوند تا مثلا بعد از دو سال از شير آنها استفاده شود، آيا خمس دارند؟ و آيا پشم آنها كه در ضمن اين دو سال استفاده مى شود، خمس دارد؟
جواب: آنچه به مقدار معاش است خمس ندارد.
سؤال 781 :شخص گوسفنددار براى پرداخت خمس گوسفندها آيا بايد قيمت آنها را حساب كند يا محاسبه به تعداد نيز صحيح است؟
جواب: محاسبه هردو صحيح است. ولى در صورتى كه به تعداد حساب كند، بايد در سالهاى بعد علاوه بر خمس تعدادى كه افزايش يافته، خمس نماء متصل گوسفندان قبلى را نيز بپردازد.
سؤال 782 :آيا صاحبان گوسفند مى توانند قيمت علوفه مصرف شده در زمستان را از نموّ گوسفندان كسر كنند و خمس باقيمانده را بپردازند؟
(صفحه197)
جواب: اگر علوفه را از پول خمس داده شده خريدارى كنند مى توانند.
سؤال 783 :گاو و گوسفندى كه بيش از يكسال عمر دارند، اگر در بين سال خمسى فروخته شوند چه موقع متعلّق خمس واقع مى شوند؟
جواب: اگر از درآمد سالهاى قبل به عنوان استفاده شخصى از شير آنها خريدارى شده است جزء درآمد سال فروش قرار مى گيرد يعنى اگر تا آخر سال خمسى صرف مؤونه نشده بايد تخميس شود.
سؤال 784 :كشاورزى يك گاو داشته كه با زاد و ولد افزايش پيدا كرده و پس از حدود پنج سال، چهار گاو شده است. سپس آنها را فروخته و براى مخارج جهيزيه دخترش هزينه كرده است. پس از آن يك گاو شيرده خريده كه گوساله آن بزرگ شده، حكم خمس آن را بيان فرماييد.
جواب: لازم است به مجرّد فروش، خمس مجموع قيمت را بپردازد. و چنانچه گاو شيرده را از پول خمس داده نشده خريده باشد، بايد خمس آن و گوساله آن را بپردازد.
مال مخمّس
سؤال 785 :پولى كه خمس آن پرداخت شده، اگر تا سال بعد بماند و به مصرف نرسد، آيا دوباره بايد خمس آن پرداخت شود؟
جواب: لازم نيست.
سؤال 786 :شخصى مقدارى از موجودى نقدى خود را كه از سالهاى قبل جمع آورى كرده و خمس آن را پرداخت كرده، در مؤونه خود صرف كرده است، آيا مى تواند اين مبلغ را از درآمد سال بعد جبران كند؟
جواب: نمى تواند.
سؤال 787 :شخصى سال خمسى داشته و تعدادى سكّه طلا خريدارى كرده و خمس آنها را داده و در اثناى يك سالِ بعد، سكّه ها را فروخته و پول آنها را مصرف زندگى كرده است. آيا
(صفحه198)
در اين سال مى تواند از درآمد سال آن را جبران كند؟ و آيا حكم چيزهاى ديگر مانند گندم، برنج و پول نقد چگونه است؟
جواب: بلى، مى تواند جبران كند. و در اين حكم فرقى بين طلا و پول نقد و گندم و غيره نيست.
سؤال 788 :شخصى داراى مقدارى پول است كه خمس آنها را سال قبل پرداخته است و در سال بعد مقدارى از آن را صرف كرده است، آيا مى تواند آخر سال خمسى خود، كسرى آن مال مخمّس را جبران كند؟
جواب: بلى، مى تواند جبران كند.
سؤال 789 :شخصى داراى دو نوع پول است، يكى پولى كه خمس آن راقبلاپرداخته يا خمس به آن تعلّق نمى گيرد و ديگرى پولى كه از درآمد سال اوست، اگر اين پولها با يكديگر مخلوط باشند، آيا مى تواند با نيّت، يكى از آنها را مشخص كند؟ مثلا از پولى كه درآمد سال اوست در مؤونه صرف كند تا پول ديگر براى او باقى بماند. اگر پولهاى مذكور در بانك باشد چطور؟
جواب: در فرض سؤال كه پولها بايكديگرمخلوط شده اندبه مجرّد نيت نمى تواند يكى را معين كند. بلكه بايد به حاكم شرع مراجعه كرده و مصالحه كند و در مورد بانك نيز حكم همين است. مگر اينكه در دو حساب جداگانه واريز شده باشند.
تصرف در مال متعلّق خمس
سؤال 790 :كسانى كه خمس بدهكارند و پرداخت نمى كنند، وظيفه زن و فرزند آنها چيست؟
جواب: اگر بدانند عين مال مورد ابتلاى ايشان متعلّق خمس است خوردن و تصرّف در آن قبل از اداى خمس جايز نيست. ولى مى توانند با اذن حاكم شرع خمس آنچه را مصرف كرده اند بر ذمّه بگيرند و هروقت توانستند پرداخت كنند. و اگر تعلّق خمس به عين مالى كه مورد ابتلاى آنها است مشكوك باشد تصرّف در آن جايز است. و در هر صورت با وجود شرايط امر به معروف لازم است ايشان را امر به معروف كنند.
(صفحه199)
سؤال 791 :گوسفندى را كه خمس به آن تعلّق گرفته صاحب گوسفند به قصّاب فروخته است، كسانى كه از گوشت آن خريدارى كرده اند بعد از اينكه علم پيدا كردند، آيا بايد خمس آن را بدهند؟
جواب: بايد خمس آن را بپردازند.
سؤال 792 :فردى نود و نه درصد احتمال مى دهد پدرش خمس نمى دهد، تكليف پولهايى كه از او مى گيرد يا غذايى كه در خانه او مى خورد چيست؟
جواب: چنانچه اطمينان داشته باشد كه موارد فوق متعلّق خمس است، بايد خمس چيزهايى را كه استفاده مى كند بپردازد.
سؤال 793 :اگر كسى با پول خمس داده نشده لباس خريدارى كند و در آن نماز بخواند، حكم آن چيست؟
جواب: نماز او اشكال دارد.
سؤال 794 :رفتن به منزل افرادى كه انسان علم دارد خمس اموال خود را نپرداخته اند، چه حكمى دارد؟
جواب: اصل رفتن مانعى ندارد. خصوصاً اگر براى صله رحم و امر به معروف و نهى از منكر باشد. ولى اگر چيزى مصرف كرد كه مى داند متعلّق خمس است، بايد خمس آن را بپردازد.
سؤال 795 :شخصى داراى سال خمسى است اگر در اثناى سال فوت كند، آيا ورثه او مى توانند قبل از پرداخت خمس او از تركه او در تجهيز و تكفين و ساير مخارج ميت مصرف كنند؟
جواب: آنچه از درآمد سال فوت صرف مؤونه نشده، بايد خمس آن پرداخت شود. و از مال خمس داده شده به مصرف تجهيز و تكفين ميت برسانند و حتى كفنى را كه خود ميت از درآمد سال فوت خريده بايد خمس آن را بپردازند.
سؤال 796 :آيا تصرف در مال متعلّق خمس مطلقاً جايز نيست؟ حتى اگر به ارث به انسان
(صفحه200)
برسد يا كسى به انسان هبه كند و يا پدرى جهيزيه دختر را با آن خريدارى كند؟
جواب: خير، مطلقاً جايز نيست.
سؤال 797 :شخصى كه وجوهات و مظالم عباد و كفارات در مالش هست و مى خواهد به حج برود، آيا مى تواند فقط مخارج حج را تخميس كند و به مكه برود و پس از مراجعت خمس تمام اموال خود را بدهد. آيا حج او صحيح است؟
جواب: همانطور كه قبلا اشاره شد، تصرف در مال متعلق خمس قبل از اداى خمس جايز نيست و شما همين مقدار كه مى خواهيد از اموال خود برداريد و خمس آن را بدهيد و با آن به حج برويد، تصرف در مال غير مخمس است و جايز نيست. لذا اين كار منع از تصرف را برطرف نمى كند.
بلى مى توانيد مقدارى از مال را با اجازه مرجع تقليد خود جدا كنيد و سپس خمس آن را بپردازيد. و يا اگر اموال شما عبارت از اشياى مختلفه باشد، مانند خانه، باغ و غير اينها خمس يك نوع معين را بپردازيد و يا اگر پول است و در بانكهاى متعدد وجود دارد خمس پول مربوط به بانك معين را بپردازيد و يا در فرض سؤال مقدارى از مال را به قصد اداى خمس به مرجع تقليد يا وكيل او بدهيد و او بعد از قبول، آن را به شما قرض بدهد و مخارج حج خود را از اين پول يا پولى كه اصلا خمس به آن تعلق نگرفته بدهيد. در اين صورت حج شما صحيح است.
سؤال 798 :شخصى كه اموال خود را تخميس نكرده و عازم سفر عمره است، آيا مى تواند فقط مخارج عمره را تخميس كند و بدون تخميس بقيه اموال به عمره برود؟ و آيا عمره وى بدين صورت صحيح است؟ و در صورت عدم صحت، آيا راه حلى براى اين موارد وجود دارد؟
جواب: تصرف در مالى كه خمس به آن تعلّق گرفته، قبل از پرداخت خمس آن، جايز نيست و برداشت مخارج عمره و دادن خمس آن، تصرف در مال غير مخمس است و جايز نيست. و اين كار منع از تصرف را برطرف نمى كند. بلى مى توانيد مقدارى از مال را به قصد اداى خمس به مرجع تقليد يا وكيل او بدهيد و او بعد از قبول آن را به شما قرض بدهد و شما آن را صرف مخارج عمره كنيد، در
|
|
