sual: İyirmi bir il bundan əvvəl kiçikli-böyüklü on iki varisi olan atam vəfat etmişdir. bütün sərvəti altı min tümən pul idi ki, onun dörd min tüməni kəfən və dəfnə xərclənib, qalanı isə (iki min tümən) elə birinci ili mənim öhtəmdə olan dörd varisə xərcləmişəm. onların sonrakı yaşayışını özüm təmin etmişəm. İndi bunlar məndən atadan qalan irsi istəyirlər. mən borclu sayılırammı? Əgər borcluyamsa, həmin altı min tüməndir, yoxsa artıq?

cavab: atanızın irsi vərəsələrin müvafiqliyi ilə xərclənmiş olsa, irs hakkları yoxdur. başqa halda həmin altı min tümən gərək hamı arasında bölünsün.

sual: anamız atamızdan neçə il əvvəl vəfat etmişdir. atamızın yanında bir miqdar qızılı vardır ki, onun özü yaxud atamızın onun üçün aldığını bilmirik. ikinci dəfə evlənən atamız indi vəfat etmişdir. qızılların hökmü necədir?

 cavab: qızılların dörddə biri anadan ataya və atadan onun vərəsəsinə o cümlədən ikinci arvadına çatır. dörddə üçü isə sizə, qardaş və bacılarınıza aiddir.

sual: bir xanım vəfat etmişdir. qohumlarının ona verdiyi bir miqdar hədiyyələr və əşyalardan qalmışdır. lütfən buyurun ki, hansı şeylər xanımın irsi sayılır? hansı şeylər onun ərinə aiddir?

cavab: atasının ona verdiyi cehizlər qızın mülkü olduğundan onun irsi sayılır. qızıl və qadın paltarları kimi məlum olan qadın hədiyyələri xanımın malıdır və irs sayılır. kişi hədiyyələri də ərindir. müştərək yaşayış üçün istifadə olunan əşyalar isə yarı bölünür. onun yarısı ərinin, yarısı isə irsdir. hansı dəstədən olması məlum olmayan hədiyyələr isə razılaşma yolu ilə bölünür.

sual: atasından sonra körpə ikən ölən uşağın irsi necədir? həmçinin anasından sonra ölsə, necə?

cavab: ata və anasından ona çatan irs uşağın varislərinə çatır.

sual: mən səkkiz il bundan əvvəl ailədə yaranan münaqişə nəticəsində həyat yoldaşıma təlaq verdim. mehriyyə və cehizləri vermək qərarında idim, lakin onlar müraciət etmədilər. indi hadisə nəticəsində xanım vəfat etmişdir. mənim vəzifəm nədir?

cavab: mehriyyə və cehizləri varis ya varislərinə verməyiniz lazımdır.

sual: Əri ölən qadının vərəsələri iki balaca uşaq, ata və anasından ibarətdir. qadının qohumları tərəfindən izdivac zamanı gətirilən hədiyyələr qadının ərinə aiddir, ya yox?

cavab: qadın üçün gətirilən hədiyyələr qadına aiddir. Ərin irsi hesablanmır.

sual: su, işıq, telefon, qaz və bu kimi şeylərin hökmü necədir? daşınan əmlak sayılır, ya daşınmaz əmlak sayılır?

cavab: verilən sualda  daha ehtiyat sülh yolu ilə  razılaşmaqdır.

sual: vəfat edən bir qadının irsi onun mehriyyə və cehizləridir. onun vərəsələri, əri, ata-anası və bir qızından ibarətdir. irs necə bölünür?

cavab: sualın qoyuluşuna əsasən əri 1/4, ata-anasının hər biri 1/6 irs aparır, qalanı isə qızındır. yəni vəfat edənin malları 12 yerə bölünür, üç hissə ərinə, ata və ananın hər birinə iki hissə çatır və qalan beş hissə isə qızın payıdır.

sual: Əkin sahəsi, bağ və ağaclar irsə necə çatır? oğlan, qız və həyat yoldaşın payı necədir?

cavab: qadın torpaqdan irs aparmır. amma ağacların və vəfat zamanı torpaqda olan əkinin qiymətindən irs aparır. Övladlar allahın vacib etdiyi kimi oğlanlar qızlardan iki qat artıq irs aparır. istər torpaq və bağ da, istərsə də daşınan əmlakda.

sual: bir şəxs vəfat edir. həyat yoldaşından başqa nə bir varisi, nə də bir əmlakı var. lakin bir miqdar borcu var və arvadının mehriyyəsini də ödəməmişdir. bu şəxsin atadan hələ bölünməmiş dörd yüz min tümən pulu vardır ki, anası qalan varislərin razılığı ilə atadan qalan irsi evdə sakindir. evi anadan alıb, bölüşdürüb vəfat edənin həyat yoldaşının mehriyyəsini və mərhumun borcunu ödəmək olarmı?

cavab: bəli, vəfat edən atanın dörd yüz min tümən irs payını dərhal tələbkara və həyat yoldaşının payına nisbətdə bölünsün. tələb olan surətdə gecikdirmək caiz deyil.

sual: bir ata öz sağlığında öz yaşayış mənzilini ən kiçik qızının adına keçirmişdir. indi ata və ana vəfat etmiş və vəsiyyətnamədə həmin mənzilə işarə edilməmişdir. İndi vəzifə necədir?

cavab: mənzil qıza məxsusdur. sair vərəsələrin onda payı yoxdur.

sual: kiçik uşaqları olan bir şəxs vəfat etmişdir. onların evinə fatihə oxumağı və orada adi istifadələrin işkalı vardır?

cavab: Əgər gedib-gəlmək yetimlərin məqsədinə uyğundursa, maneəsi yoxdur.

sual: ata-anadan olan qardaşlar bacılarını ata irsindən (daşınan ya daşınmaz əmlak) məhrum edə bilərlərmi?

cavab: qardaş və bacı bir qrupun varisləridir. heç biri digərini məhrum edə bilməz. 

sual: bir qadın uşaq doğarkən vəfat etmiş və uşağı da ölmüşdür. o qadının ata-anası varsa onun malının hamısı ərinə çatır? yaxud ata-anasına? qadının mehriyyəsi onun ata-anasına çatır, ya yox? Əri onun əşyalarından satıb onun borcunu ödəyə bilərmi?

cavab: məsələnin qoyuluşuna əsasən əvvəl borclar əsl maldan ayrılır. Əgər uşaq diri dünyaya gəlib anasından sonra ölmüşsə və qadının başqa uşağı olmasa, əri mehriyyə və qeyrilərdən ¼-ni irs aparır. ata-ananın hər biri 1/6 irs aparır. qalan mallar övladlarındır. o öləndən sonra onun payı atasına çatır. Əgər uşaq ölüb dünyaya gəlsə və bu qadının ondan başqa övladı olmasa – (nə bu ərundən, nə də başqa ərindən) – malın yarısı kişinin və üçdə biri ananın malıdır, qalanı isə əgər ananın hacibi (hacib ata-anadan ya tək atadan olan iki qardaş, ya dörd bacı və ya bir qardaş və iki bacıdan ibarətdir) olmasa atanındır. Əgər ananın hacibi olsa, malın yeddidə biri ananın, qalan mal isə atanındır.

sual: bir şəxs 25 il bundan əvvəl bir şəxs müharibə cəbhəsinə getmişdir. indi ondan heç bir xəbər yoxdur. onun malını neçə müddət keçəndən sonra bölmək olar?

cavab: Əgər onun şəhid olmasına xatircəmlik tapsanız, onun mallarını irs məsələlərinə uyğun borcunu və vəsiyyətini ödəyib bölüşdürün.

sual: bir şəxs sonsuz olduğundan uşaq evindən bir körpəni götürüb saxlayır və böyüdür. bu şəxs öləndən sonra bu uşaq ondan irs aparırmı?

cavab: verilən suala əsasən bu oğlan vəfat edənin oğlu olmadığı üçün ondan irs aparmır. baxmayaraq ki, şəxsiyyət vəsiqəsində onun adına yazılıb. Əgər vəfat edən ona nisbətdə bir vəsiyyət edibsə, vəfat zamanı onun malının üçdə biri qədər qüvvədədir ki, gərək əməl olunsun. qalan mallar irs hökmlərinə uyğun onun vərəsələri arasında bölünür.

hÜquq

sual: bir küçə bir nəfərin şəxsi mülküdürsə, qalan  qonşular ondan istifadə edə bilərlərmi?

cavab: bir küçə birinin mülkü olsa və qonşular o hesabdan bir məbləğ ödəmədikləri üçün küçə sahibinin razılığı olmadan oradan istifadə etmək caiz deyil.

sual: İki qapısı olan bir mənzilin qapılarından birini istifadə olunmadığı üçün bağladıq. bir müddət keçəndən sonra həmin qapını açmağa ehtiyac oldu. qonşuların mane olmağa hakkı varmı?

cavab: verilən suala əsasən əvvəlki qapını açmağın maneəsi yoxdur və qonşuların da qadağan etməsinə hakkları yoxdur. Əgər bələdiyyənin bu barədə xüsusi bir qanunları varsa, riayət olunması lazımdır.

sual: bəzi məntəqələrdə dağlar ətəyində bitən otları maldarlar öz aralarında bölüb, qışda heyvanlara vermək üçün saxlayırlar. bu cür bölüşdürmək hansı əsasədir və bu məntəqələrdə alverin hökmü necədir?

cavab: xüsusi bir şərii əsası yoxdur. Əgər camaat arasında belədirsə, əməl olunmalıdır.

qƏzavƏt

qazİnİn ŞƏrtlƏrİ

sual: İndiki şəraitdə müctəhid olmayan şəxs qazi ola bilərmi? Əgər olsa onunla həmkarliq etmək  şərii cəhətdən caizdirmi?

cavab: vəliyyi-fəqih və camiuş-şərait müctəhidin icazəsi ilə olsa, maneəsi yoxdur.

sual: sizin nəzərinizə əsasən qazi gərək müctəhid olsun, ya icazəli qazi hökmə icazəsi vardır?

cavab: təyin olunmuş qazi müctəhid olmaya bilər. amma gərək təyin edilmiş qanun və qərarlara uyğun hökm etsin.

sual: Əgər hakkı almaq əhli təsənni qazilərinə müraciətə bağlı olsa, müraciət etmək caizdirmi?

cavab: maneəsi yoxdur.

sual: qazi  öz müctəhidinin yaxud məhkum etdiyi şəxsin müctəhidin fətvalarına uyğun hökm etməlidir? yaxud əgər özü müctəhiddirsə, öz fətvalarına?

cavab: qazi əgər özü camiuş-şərait müctəhid olsa öz nəzərinə uyğun hökm etsin. camiuş-şərait müctəhid tərəfindən təyin olunmuş qazi  təyin edilmiş vəzifəyə tabedir. bu iki dəstədən başqa hökm etmə hakkları yoxdur və onların hökmünün bir əsəri yoxdur.

qazİnİn elmİ

sual: qazi öz elminə istinad edib hökm etsə, qazinin elminə əsasən çıxarılan bu hökmə təzədən baxılmalıdır?

cavab: sair hökmlər kimidir. dəlil və and icmə yolu ilə olan hökmlə bir fərqi yoxdur.

sual: Şəriət hakimi zina həddində öz elminə əməl edib hədd icra edə bilərmi?

cavab: bəli, camiuş-şərait hakim öz elminə əməl edib hökm edə bilər.

sual: bəzən qazi məhkəmədə düşmən tərəflərdən gördüklərinə, danışdıqları və mövcud olan qərinədən elm hasil etsə, bu elmə uyğun əməl edə bilərmi? həqqulla və haqqunnas arasında bir fərq varmı?

cavab: bəli, qazi hər bir yolla hasil etdiyi öz elminə əsasən hökm verə bilər. həqqulla və haqqunnas arasında bir fərq yoxdur. amma xüsusi ilə haqqunnas barəsində hökm hakk sahibinin tələbinə aiddir.

sual: təkcə qazinin öz elmi, cinayətin isbatı üçün kifayətdirmi?

cavab: Şərii qazinin elmi dəlildir. ona uyğun hökm edə r. ər.

qİyabİ mÜhakİmƏ

sual: Şikayətçi məhkəmədə iştirak etmədən yazılı şəkildə şikayət edə bilərmi ki, məhkəmə də  məsələni yoxlamaya versin?

cavab: ehtiyat odur ki, şikayətçinin hüzurunda hökm onun tərəfindən sadir olsun.

sual: telefon vasitəsi ilə bir şəxsi mühakimə etmək olarmı?

cavab: ehtiyatın xilafınadır.

mÜttƏhİm ŞƏxsİ tƏzyİq altina salmaq

sual: məhkəmə orqanları müttəhimdən etiraf və söz almaq üçün onu təzyiq altına sala bilərlərmi?

cavab: xeyr, məcburi iqrar etmək təsirsizdir.

ŞƏhadƏt

sual: qazi ədaləti isbat olunmayan şahidlərin şahidliyi əsasında əlamətlər adıyla yaxud öz elminə istinad edib hökm verə bilər?

cavab: Əgər yəqinlik tapsa, maneəsi yoxdur.

sual: qəzavətdən şahidin ədalətini sabit etmək üçün şərii qaydaları qeyd etməyinizi xahiş edirik.

cavab: Ədalət iki adil şahidin ya qazinin öz elmi və xatircəmliyi ilə sabit olur. bu elm həmin şəxsə ünsiyyətdən yaxud camaat arasında şöhrətdən hasil olur. bunlardan əlavə hüsnü zahir vacibatı yerinə yetirmək və haramları tərk etmədə ehtiyatlı olmaq özü ədaləti üzə çıxarandır. baxmayaraq ki, elm və xatircəmlik olmasın.

mÜbahİsƏlƏr vƏ davalar

sual: bir qadın ərinin onunla pis rəftar etməsini və ona nalayiq nisbətlər verdiyini iddia edir. amma öz iddiası üçün aydın dəlili yoxdur və əri bu işi inkar edir. qadın ərini and içdirə bilərmi?

cavab: bu davada qadın iddiaçı hesab olunduğundan gərək dəlil gətirsin. Əgər subutu olmasa, məsələni inkar edən ərini and içdirə bilər və içilən anda uyğun hökm sadir olsun. amma əgər cəzalandırma hallarından olarsa, and içməklə sabit olmur, yalnız açıq dəlil və iqrarla sabit olur.

sual: Ər iddia edir ki, arvadı öz mehriyyəsini və zəhmət hakkını ona bağışlamışdır. həyat yoldaşı bu bağışlamanı inkar edir. hansı birinin sözü üstündür?

cavab: qadının sözü and içməklə üstündür. məgər ki, əri dəlil gətirsin.

sual: bir kişi bir il çəkən səfərindən qayıtdıqda arvadının bir oğlan uşağı dünyaya gətirdiyini görür. Çətinlik və mübahisələrdən sonra qadına təlaq verir. bir müddətdən sonra qadın dünyadan köçür. bu oğlan böyüyəndən sonra atasından hakkını tələb etdikdə, atası onu inkar edir. bu o haldadır ki, qadın ömrünün sonuna qədər bu uşaq mənim ərimdəndir deyir və kişi də qadının möminə olmasını etiraf edir, bununla bağlı:

1.       kişinin sözü qəbul olunurmu?

2.       Əgər məsələ şübhəli olsa ki, bu uşaq on iki aydan əvvəl ya sonra dünyaya gəlib?

3.       bu oğlanın kişinin başqa oğlanla məhrəmliyi və irs hökmü necədir? uşaq halalzadədirmi?

cavab: 1. qeyd olunan halda qadının sözünə xilaf sabit olmasa, onun sözü üstündür. məgər ki, onun əksi sabit olunsa.

2. birləşdirmək imkanı olan yerlərdə uşaq ərindir.

3. bu halda uşaq ataya aid olur və məhrəmiyyət və irs hökmü icra olunur. uşaq halalzadədir.

qƏzavƏtİn mÜxtƏlİf mƏsƏlƏlƏrİ

sual: bir şəxs şikayət edib ki, filan şəxs məni kötəkləmişdir, lakin müttəhim bunu inkar edir. yoxlamadan sonra şikayət edən kifayət edici dəlil gətirmirsa, müttəhimi and içdirməlidirlər? and içmək lazım olan surətdə əgər andsız hökm bəraət qazansa, səhihdir yoxsaa hökm ləğv oluna bilər?

cavab: and içmə hakkı mövcuddur. verilən suala əsasən əgər şikayət edən müttəhimim and içmək hakkı olduğunu bilməyibsə və qazi onu agah etməyib hökmü bağlamışdırsa, hökm səhih deyil və pozulur. Əgər şikayətçi hakkı olduğunu bilib, amma fikrindən dönüb və qazi hökm etmişdirsə, səhih və pozulmazdır. məgər ki, hökm sadir olandan sonra qazi üçün xilaf aydınlaşsın. Şikayətçinin hakk olduğu məlum olsa ki, bu surətdə hökmü pozmaq vacibdir. hətta müttəhimi and içdirmiş olsalarda.

sual: Əgər bir qadın ,,ailə məhkəməsinə’’ müraciət edib əri tərəfindən əziyyətə düçar olduğunu deyir. heç bir şərii dəlili və subutu yoxdur. təkcə iddia təlaq hökmünü sadir etməyə kifayətdirmi?

cavab: Əlbəttə təkcə iddia kifayətdeyil; məhkəmə qazisi camiuş-şərait müctəhid olsa, hər bir yolla hasil olan öz elminə əsasən hökm verə bilər. Əgər camiuş-şərait müctəhid deyilsə, təyin olunmuş qanunlara tabedir.

sual: Şəriət hakimi kişini arvadına təlaq verməyə məcbur edə bilərmi? yaxud özü qadını boşasın?

cavab: bəli, əgər hakim camiuş-şərait müctəhid olsa, məsləhət bildiyi bəzi yerlərdə qadını təlaqa vadar edə bilər. qadın təlaqa hazır olmasa, hakim özü qadını boşaya bilər.

hƏddlƏr

dİndƏn Çixma (mÜrtƏd olmaq)

sual: fitri müsəlman şəxs mübahisə məqamında bir qrup şəxslə pak imamlar (əleyhissalam) hakkında bu kəlimələri dilə gətirirlər: (hansı din? hansı quran? peyğəmbər salavatullah, Əli əeyhissalam və İmam sadiq əleyhissalam kimlərdir? bunların hamısı yalandır.) yuxarıdakı kəlimələri işlətmək bu böyük şəxslərə söyüş və təhqirdirmi?

cavab: Əgər adi şəraitdə diqqət və məhəbbətlə qeyd olunan cümlələri dilinə gətirsə, bir tərəfdən həzrəti İbrahim (ə) kimi müqəddimə hazırlama məqamında digərlərinin nəzərini batil etmək üçün olmasa, qeyd olunan cümlələr əsl dini, quranı və risaləti inkar etmək olduğundan mürtəd olmağa səbəbdir. söyüş və səbb ünvanında  deyil və suala əsasən fitri-mürtəddir.

sual: namaz və oruc əhli olmayan bir şəxs yoldaşları ilə söhbətdə nəuzubillah mütəal allaha nisbətdə bacı söyüşü söymüşdür. ikinci dəfə təkrar edib, kim axirəti görüb, demişdir. bu barədə bizim şərii vəzifəmiz nədir?

cavab: Şəxsi mövzudan məlumatım yoxdur. Ümumiyyətlə əgər bir şəxs qəsd, məhəbbət və ixtiyarla allaha söyüş söysə, hərçənd sualda qeyd olunan tərzdə söysə, onun qətli vacibdir. amma qeyd olunan mətləbə yəqinlik hasil olmasa qətl caiz deyil.

sual: Şəhərlərin birində mürtədd və onun hökmləri mənasında şiddətli ixtilaf mövcuddur. xahiş  edirik, bu barədə ixtilafın aradan qalxması, müttəhim şəxsin yaxınları vəzifələrini bilmək və əməl etmək üçün bir az izah verəsiniz.

cavab: mürtədd, yəni bir müsəlmanın həddi-buluğ və ağıllı olan halda öz ixtiyarı ilə islamdan xaric olub küfrü seçməsidir.

  mürtədd iki qismdir:

  mürtədde-fitri: yəni bir müsəlman uşağı islamdan çıxıb kafir olsa.

  mürtədde-milli: yəni islamı qəbul edən kafir uşağı yenidən kafir olsun. təkcə şəxsin ata-anası ya babasının müsəlman olması müsəlmançılığa kifayətdir.

sual: lütfən mürtədde-fitrinin hökmlərini bəyan edin.

cavab: fitri mürtədd əgər kişidirsə, kafir və mürtədd olan kimi arvadı ondan ayrılır. təlaqa ehtiyac yoxdur. gərək vəfat iddəsi saxlasın. ondan sonra əgər istəsə ərə gedə bilər. malı da kafir olan kimi borcları ödəyəndən sonra onun müsəlman vərəsələri arasında bölünür. Şəriət-hakimi tərəfindən edama məhkum olunur. onun tövbə və islama qayıdışı zahirə əsasən qəbul olunan deyil. yəni onun canının hifzi, arvadının və malının qayıdışında bir rolu yoxdur. amma özü və allah arasında əgər tövbə etsə, allah onun tövbəsini qəbul edər. 

  Əgər edam olunmasa ən güclü rəyə əsasən tövbədən sonra ələ gətirdiyi mallar onun öz malıdır və ikinci dəfə evlənmək hətta əvvəlki, arvadı ilə olsa da hakkı vardır. fitri mürtədd əgər qadın olsa, onun malları öz mülkündə qalır. Əgər əri onunla yaxınlıq etməyibsə, yaxud yaisə olsa kafir olan kimi ərindən ayrılır və iddəsi yoxdur. Əgər əri onunla yaxınlıq edibsə və yaisə deyilsə mürtədd olan zamandan iddəsi tamam olana qədər səbr edirlər. Əgər bu müddətdə tövbə etsə onların izdivacı öz qüvvəsində qalır. Əgər tövbə etməsə kafir olan zamandan onların ayrılığına hökm verilir. fitri mürtədd olan qadını edam etmirlər, bəlkə həbs olunur, zindanda onu çətinlikdə saxlayırlar və namaz vaxtında onu döyürlər ki, tövbə etsin. Əgər tövbə etsə azad olunur. Əgər tövbə etməsə ömürlük  zindanda qalır.

sual: nəzərə çatdırırıq ki; mərhum mirzaye qumi rəhmətullah əl-hudud kitabında buyurmuşdur:–mürtədd islamdan sonra kafir olmaqdan ibarətdir. o da bu yolla hasil olur ki, mən islam dinindən çıxdım deyib, iqrar etsin. zahir budur ki, allahın allahlığında və peyğəmbər (s)-ın peyğəm- bərliyində şəkk zahir etmək də mürtəddlikdir. yaxud yəhudi, nəsrani və məcusi kimi batil dinlərdən birini ixtiyari surətdə izhar etsə, yaxud büt, günəş, ulduz və ya bir məxluq üçün allah qəsdi ilə səcdə etsə və ya peyğəmbər salavatullah dinindən sabit bir aydın şeyi inkar etsə, mürtəddir. beş namazı, ramazan orucunu və sairlərin vacibliyini inkar etsə, quranı nəcasətə atsa və həmçinin ayaqla vursa, yaxud məsum imamların zərihlərinə bu işlərdən görsə və yaxud allahın peyğəmbərinə, imamlara və həzrəti fatimeyi zəhra əleyhissalama söyüş söysə, bəlkə sair peyğəmbərlər, onların vəsiləri və məlaikə də belədir...

  sualımız budur ki, qeyd olunan işlər və onun kimilər mütləq şəkildə mürtəddliyə səbəb olurmu? ya əgər bu işlərə mürtəkib olmaq şəkk və şübhə ilə olsa, mürtəddliyə səbəb olur? Əslən mürtədd, yəni nə? və kimə şamil olur?

cavab: mürtədd yəni bir müsəlmanın baliğ, ağıllı və ixtiyar halında islamdan xaric olub küfrü ixtiyar etsin. Ümumiyyətlə qeyd olunan işlərə mürtəkib olmaq həmçinin tovhid və nübuvvəti etiraf etməmək mürtədd, küfr və nəcis olmağa səbəbdir. bu o surətdədir ki, şəxs baliğ, aqil və azad olsun.

  bu qəbildən olan işlər ya bəzi deyilənlər şəkk və şübhə gətirsə məsələ müşkül, ixtilaflı yerlər, qasir və müqəssir arasında fərq vardır. hər bir surətdə şəkk və şübhə tohvidin və nübuvvətin inkarına qayıtsa və həzrəti peyğəmbər salavatullahı təhqir etsə, şəkk edən mürtəddir. mürtədd hökmləri ona aiddir. amma şəkk və şübhə bir başa onun dindar olmamasına qayıdır. təkcə müsəlman hökmləri  ona aid deyil. (məsələn, nəcisdir və müsəlman qəbirstanlığında dəfn oluna bilməz) hər  halda belə məqamlarda vacibdir ki, etiqadı məsələlərdə mütəxəssis və etimad olunan alimə müraciət edib öz şəkk və şübhələrini aradan qaldırsın. hər zaman bir şəxs həzrəti peyğəmbər salavatullah, məsum imamlar, fatimeyi-zəhra əleyhissalam, yaxud allahın peyğəmbərlərindən birinə söyüş ya nasaza desə, nəcis və qətli vacibdir. hərçənd nübuvvətin inkarına qayıtmasa, yaxud onun küfr və mürtədd olmasına hökm olunmasa da.

ŞƏrab İÇmƏk

sual: bir şəxs ağ spirti şəkər və su ilə qarışdırıb içmişdir. Şərab içən hökmdədirmi?

cavab: Əgər qeyd olunan qarışıq kefləndirici olsa və kefləndirici olduğunu bilən şəxs onu içibsə, şərab içmə həddi onun hakkında həqiqiləşir.

sual: lütfən şərab içənin həddi, şərab içməyin sübut yolu və onun şəraitini bəyan edin.

cavab: Əgər baliğ, aqil, öz ixtiyarı və diqqəti olan müsəlman şərab yaxud sair məstedici içkilər içsə, hərçənd az olsa və məstlik həddinə çatmasa da şəriət hakimi tərəfindən səksən şallaq zərbəsi vurulur. Əgər iki dəfə şərab içsə, hər dəfə onu şallaq zərbəsi ilə vursunlar. Üçüncü dəfə onun həddi öldürməkdir. Əhli-zimmə kafir də əgər aşkarda şərab içsə, həmin hökmdədir. bu məsələdə hədd miqdarında kişi və qadın arasında bir fərq yoxdur. Şərab içən əgər kişi olsa, bədəninin övrətindən başqa . yundururlar. Çılpaq halda ona taziyanə vurulur. gərək üzünə və övrətinə taziyanə vurulmasın. Əgər qadın olsa, onun paltarının üstünə ona taziyanə vururlar.

  Şərab içmək iki yolla sabit olur:

1)        İki adil kişinin şəhadəti;

2)        İki dəfə iqrar etmək, bir dəfənin kifayəti məhəlle-işkaldır.

sual: bir şəxs şərab içmişdir və şərab içməyin hədd məsələni bilmədiyini deyir. həddi bilməmək və cahil olmaq həddi götürürmü?

cavab: xeyr, həddi bilməmək həddi götürməyə səbəb olmur. Şərab içməyin haramlığını bilən şəxsə hədd icra olunur.

sual: Əgər şərab içənə hədd vurulan zaman huşsuz olsa, vəzifə necədir?

cavab: gərək huşa gələnə qədər səbr etsinlər. Özündən getmə və bihuş halında hədd icra olunmur.

pİs İŞlƏrƏ sÖvq edƏn baŞÇi

sual: bəzi şəhərlərdə bir mənzili hazırlayan qadınlar var ki, bir qrup qadınları orada yerləşdirib, onlar üçün müştərilər təşkil edirlər. bu yolla pul qazanırlar. istilahi mənada onlara xanım rəis deyilən bu şəxslər vasitəçi, ya yerdə fəsad törədən hökmdədirlər və gərək edam olunsunlar?

cavab: vasitəçi hökmü belə qadınlara icra edilir. Əgər üç dəfə hədd vurulandan sonra dördüncü dəfə bu günaha mürtəkib olsa, onun hökmü qətldir.

sual: bir qızı aldadıb kişilərin ixtiyarında onunla kobud və məcburi zina etdirən qadının hökmü necədir?

cavab: qeyd olunan qadına vasitəçilik hökmü icra edilir. amma o qızla ikrahla zina edən kişilərin hökmü qətldir.

sual: bir qadın qadınları aldadaraq yalan vədlər verməklə kişilərin ixtiyarında qoyursa, hökmü necədir?

cavab: Ümumiyyətlə əgər bir şəxs kişi, qadın və ya bir qızı zinaya yaxud kişi kişini və ya kişi bir oğlanı ləvata sövq etsə, əgər o şəxs qadındırsa yetmiş beş taziyanə ona vursunlar, əgər kişidirsə, yetmiş beş taziyanədən sonra gərək onun başı qırxılsın. küçə, məhəllə və bazarda dolandırsınlar və bu işləri gördüyü şəhərdən onu çıxartsınlar.

bir şəxsə zina ya ləvat nisbəti vetmək

sual: bir qadına zina nisbəti verən şəxsin hökmü nədir?

cavab: Ümumiyyətlə əgər baliğ və aqil olan şəxs baliğ, aqil, azad və iffətli müsəlman kişi və qadına zina nisbəti versə, həddi səksən taziyanadır ki, paltarı üstündən ona vursunlar. amma əgər digər söyüşlər versə və əziyyət etsə, o şəxsin müraciətiylə şəriət hakimi onu cəzalandırar. yəni ədəbləndirmək üçün nə qədər məsləhət bilsə, ona taziyana vurarlar.

sual: qadın ərinə zina nisbəti versə, ona hökm icra olunurmu?

cavab: bəli, sabit olsa və əri tələb etsə, şəriət hakimi həddi icra edir. Ər də əgər arvadına zina nisbəti versə, həmin hökmü vardır.

sual: İki nəfər bir-birlərinə zina ya ləvat nisbəti veriblərsə, hər ikisinə hədd icra olunurmu?

cavab: verilən suala əsasən hədd hər ikisindən götürülür. amma şəriət hakimi hansı miqdar məsləhət bilsə, onlara taziyanə vururlar.

sual: Əgər müsəlman öz müsəlman qardaşına ittihamlar yağdırsa, hökmü necədir?

cavab: Əgər zina ya ləvat nisbəti olsa, onun həddi məhkəmədə isbat olmaqla qazi başlayır. Əgər zina ya ləvat nisbəti olmasa xüsusi bir həddi yoxdur. lakin cəzası vardır ki, onun miqdarını təyin etmək məhkəmədə qazinin və şəriət hakiminin öhtəsindədir.

oĞurluq

sual: oğurluq səbəbinə barmaqları kəsilən bir kəs öz xərci ilə barmaqlarını yapışdıra bilərmi?

cavab: barmaqları kəsmək digərləri üçün ibrət almaq və oğurluqdan əl götürmək üçün kəsilir. İkinci dəfə onu yapışdıra bilməzlər.

sual: bir oğru oğruluğuna etiraf etmişdir. amma əsl mal arada yoxdur. bu günün qiyməti ilə yoxsa oğurladığı günün qiyməti ilə ödənməlidir?

cavab: Əgər oğurlanmış mal tələf olsa, ya əldə yoxdursa, gərək hazırki günün qiyməti ilə ödənməlidir.

sual: Əli kəsməyə səbəb olan oğurluq həddi hər bir oğurluğa şamildirmi? məsələn əgər bir şəxs aclıq və yoxsulluq üzündən oğurluq etsə gərək əli kəsilsin, ya yox?

cavab: oğrunun əlini kəsməyin şərtləri vardır. o şərtlərlə oğurluq sabit olana qədər hədd icra olunmur. mövcud şərtləri tanıtdırmaq müctəhid və məhkəmə ilədir. Əgər yoxsulluq zəruri həddə çatsa, hədd icra olunmur. həmçinin oğurluq şəriət hakiminin yanında sabit olmamışdan əvvəl əgər oğru tövbə etsə, hədd icra olunmur.

sual: bir şəxs şikayət edir ki, bir nəfər mənim mallarımı oğurlayıb və əlamətlər qeyd edir. məsələn, mənim evimin ətrafını axtarıb deyir. amma kifayətedici dəlil gətirmirsə, oğurluğu inkar edəni and içdirmək olarmı? Əgər and içilmədən müttəhimə bəraət hökmü verirsə, hökm səhihdir, ya gərək pozulsun?

cavab: bu iddiaçı və inkar edən hallardandır. Çünki, iddiaçı dəlil gətirməsə, qazidən müttəhimi and içdirməyi istəyə bilərlər. and içmədən müttəhimin bəraətinə hökm vermək səhih deyil.

sual: xahiş edirik, oğrunun əlinin kəsilməyinin necəliyini xülasə şəkildə bəyan edin.

cavab: oğrunun əlini kəsməyin necəliyi budur ki, əgər bir şəxs sonradan deyiləcək şərtlərlə oğurluq etsə, birinci dəfə şəriət hakiminin göstərişinə əsasən sağ əlinin dörd barmağı dibindən kəsilir, əlinin içi və baş barmağı qalır. ikinci dəfə sol ayağ, ayağın ortasından kəsilir və daban hissəsi qalır. Üçüncü dəfə onu ölənə qədər həbs edirlər və əgər xərcləri yoxdursa, beytul-maldan verirlər. Əgər zindanda da oğurluq etsə, onu öldürürlər.