صفحه اصلي  

فهرست مطالب
بحث ضدّ

مقدّمات بحث ... 19
مقدّمه اوّل: آيا مسأله ضدّ، يك مسأله اصولى است؟ ... 19
مقدّمه دوم: آيا مسأله ضدّ، جزء مباحث الفاظ است يا جزء مباحث عقليّه؟ ... 21
مقدّمه سوم: عنوان بحث ضدّ ... 22
1. بحث پيرامون «يقتضي» ... 22
2. بحث پيرامون «ضدّ» ... 28
آيا امر به شىء، مقتضى نهى از ضدّ است؟ ... 29
راه اوّل براى اثبات اقتضاء «مسأله مقدميّت» ... 29
مرحله اوّل: مقدّميّت عدم يكى از ضدّين براى وجود ضدّ ديگر ... 30
نظريه اوّل: قول به مقدّميّت ... 31
نظريه دوم: قول به عدم مقدّميّت ... 31
اشكال بر مرحوم آخوند ... 32
كلام مرحوم قوچانى ... 33
الف: بحث در مورد متناقضين ... 34
ب: بحث در مورد متضادّين ... 35
اشكال امام خمينى (رحمه الله) بر مرحوم قوچانى ... 37
كلام حضرت امام خمينى (رحمه الله) در مورد متضادّين ... 40
كلام مرحوم محقّق اصفهانى ... 43
مرحله دوم: ملازمه بين وجوب ذى المقدّمه و وجوب مقدّمه ... 47
مرحله سوم: آيا امر به شىء مقتضى نهى از ضدّ عام است؟ ... 48
اقوال پيرامون مرحله سوم ... 49
نظريه اوّل: امر به شىء، عين نهى از ضدّ عام است ... 49
نظريه دوم: امر به شىء متضمن نهى از ضدّ عامّ است ... 53
نظريه سوم: امر به شىء مستلزم نهى از ضدّ عام است ... 54
تكميل بحث ... 58
راه دوم براى اثبات اقتضاء «مسأله ملازمه» ... 61
مرحله اوّل: آيا ترك أحد الضدّين ملازم با وجود ضدّ ديگر است؟ ... 62
مرحله دوم: اتحاد حكم در مورد متلازمين ... 65
بررسى دليل اتحاد حكم متلازمين ... 66
آيا هر واقعه اى داراى حكم است؟ ... 69
ثمره بحث در ارتباط با مسأله اقتضاء ... 70
اشكال بر ثمره مذكور ... 71
طريق اوّل براى انكار ثمره ... 71
طريق دوم براى انكار ثمره (كلام شيخ بهايى (رحمه الله)) ... 76
بررسى طريق دوم ... 77
جواب اول مرحوم آخوند ... 77
جواب دوم مرحوم آخوند ... 78
جواب سوم از كلام شيخ بهايى (رحمه الله)و مطرح كردن مسأله ترتّب ... 80
پاسخ مرحوم آخوند از قائلين به ترتّب ... 83

تحقيق پيرامون مسأله ترتب

1 ـ شرط شرعى ... 86
مقدّمه اوّل ... 87
مقدّمه دوم ... 87
مقدّمه سوم ... 91
نتيجه مقدّمات سه گانه ... 92
2  ـ  شرط عقلى ... 93
مقدّمه اوّل: مراتب حكم ... 94
مقدّمه دوم: انحلال و عدم انحلال خطابات عامّه ... 99
نحوه شرطيت عقلى قدرت و علم نسبت به تكليف ... 102
ادلّه ديگر بر نفى شرطيت علم و قدرت نسبت به تكليف ... 105
ادلّه نفى شرطيت علم ... 105
ادلّه نفى شرطيت قدرت ... 107
رجوع به بحث ترتب ... 109
بررسى مسأله ترتّب بنا بر مبناى مشهور ... 115
1ـ بحث در مقام ثبوت ... 116
2ـ بحث در مقام اثبات ... 119
كلام مرحوم نائينى در ارتباط با ترتب ... 125

امر آمر با علم به انتفاء شرط آن

اشكال بر عنوان بحث ... 133
كلام مرحوم آخوند ... 135
تحقيق امام خمينى (رحمه الله) پيرامون امر آمر با علم به انتفاء شرط آن ... 138

آيا اوامر و نواهى به طبايع تعلّق مى گيرد يا به افراد؟

تحرير محلّ نزاع ... 139
احتمال اوّل ... 139
احتمال دوم ... 141
احتمال سوم ... 142
احتمال چهارم ... 144
احتمال پنجم ... 147
تحقيقى پيرامون تحرير محلّ نزاع ... 151
تحقيق پيرامون متعلّق احكام ... 151

نسخ وجوب

بحث در مقام ثبوت ... 157
بحث در مقام اثبات ... 160
راه اوّل ... 160
راه دوم ... 163
نتيجه بحث نسخ وجوب و مقتضاى اصل در مسأله ... 164

واجب تخييرى

قول اوّل ... 167
قول دوم ... 168
قول سوم ... 168
قول چهارم ... 169
قول پنجم ... 169
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 171
اشكال در مورد واجب تخييرى ... 173
حلّ اشكال وتحقيق درباره واجب تخييرى ... 174
قول مختار در مورد واجب تخييرى ... 177
تخيير در مورد اقلّ و اكثر ... 177
تحقيق بحث ... 179
بررسى كلام قائلين به استحاله ... 180
1ـ بحث در مورد اقلّ و اكثر تدريجى ... 180
اشكال مرحوم آخوند ... 181
اشكال مرحوم بروجردى ... 181
مناقشه در كلام مرحوم آخوند و مرحوم بروجردى ... 183
2ـ بحث در مورد اقلّ و اكثر دفعى ... 184

واجب كفايى

حقيقت واجب كفايى چيست؟ ... 191
آيا مكلّف در واجب كفايى كيست؟ ... 191
احتمال اوّل ... 191
احتمال دوم ... 193
احتمال سوم ... 194
احتمال چهارم ... 195
احتمال پنجم ... 196
تحقيق در مورد واجب كفايى ... 197

واجب موقّت و غير موقّت

اقسام واجب موقّت ... 207
اشكال در مورد واجب موسّع ... 207
اشكال در مورد واجب مضيّق ... 209

آيا قضاء تابع اداء است؟

استثنائى در كلام مرحوم آخوند ... 213
بررسى استثناى مرحوم آخوند ... 214

مقصد دوم: نواهى

آيا متعلّق نواهى امرى عدمى است يا امرى وجودى؟ ... 223
تحقيق در ارتباط با متعلّق نواهى ... 224
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 228
ملاك موافقت و مخالفت در باب اوامر و نواهى ... 237
1ـ راه حلّ مرحوم آخوند ... 238
2ـ راه حلّ مرحوم نائينى ... 240
3ـ راه حلّ مرحوم اصفهانى ... 242
4ـ راه حلّ مرحوم بروجردى ... 244

اجتماع امر و نهى

مقدمات بحث ... 250
مقدّمه اوّل: مراد از كلمه «واحد» در عنوان بحث چيست؟ ... 250
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 251
مقدّمه دوم:فرق «اجتماع امرو نهى»ومسأله «آيا نهى متعلّق به عبادت،اقتضاى فساد دارد؟» ... 258
اشكال بر مرحوم آخوند ... 260
مقدّمه سوم: آيا مسأله اجتماع امر و نهى، مسأله اى اصولى است؟ ... 263
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 265
مقدّمه چهارم: آيا بحث اجتماع امر و نهى، بحثى لفظى است؟ ... 269
مقدّمه پنجم: آيا نزاع، اختصاص به وجوب و حرمت نفسى و تعيينى و عينى دارد؟ ... 271
مقدّمه ششم: آيا اخذ قيد «مندوحه» در محلّ نزاع لازم است؟ ... 274
اشكال مرحوم آخوند بر قائلين به اعتبار قيد مندوحه ... 275
مقدّمه هفتم: ارتباط «اجتماع امر و نهى» با «تعلق اوامر و نواهى به طبايع يا افراد» ... 279
مقدّمه هشتم: اعتبار وجود مناط امر و نهى در محلّ اجتماع ... 285
فرق باب تزاحم و باب تعارض از جهت حكم ... 285
فرق باب تزاحم و باب تعارض از جهت موضوع ... 286
مقدّمه نهم ... 287
بررسى كلام مرحوم آخوند در مقدّمه هشتم و نهم ... 287
مقدّمه دهم: ثمره نزاع در مسأله اجتماع امر و نهى ... 291
مقام اوّل: ثمره نزاع بنا بر قول به جواز اجتماع امر و نهى ... 291
كلام مرحوم نائينى ... 292
كلام مرحوم بروجردى ... 302
مقام دوم: ثمره نزاع بنا بر قول به امتناع اجتماع امر و نهى ... 304
نظريه اوّل: تقديم جانب امر بر نهى ... 304
نظريه دوم: تقديم جانب نهى بر جانب امر ... 305
اشكال امام خمينى (رحمه الله) بر مرحوم نائينى ... 315
مقدّمه يازدهم: آيا نسبت بين دو عنوان محلّ بحث چيست؟ ... 318
بررسى كلام مرحوم نائينى ... 327
اقوال در مسأله اجتماع امر و نهى ... 331
نظريه اول: جواز اجتماع امر و نهى ... 331
نتيجه مقدمات سه گانه ... 349
كلام مرحوم نائينى ... 352
نظريه دوم: امتناع اجتماع امر و نهى ... 356
راه اول براى اثبات امتناع ... 357
راه دوم براى اثبات امتناع ... 357
راه سوم ... 362
تضاد بين احكام تكليفيه ... 368
مطلب اول: تضاد چيست؟ ... 369
مطلب دوم: حقيقت و ماهيت حكم چيست؟ ... 369
احتمال اول ... 369
احتمال دوم ... 371
ادله عدم وجود تضاد بين بعث و زجر ... 372
دليل اول ... 372
دليل دوم ... 375
دليل سوم ... 375
دليل چهارم ... 376
احتمال سوم ... 378
بررسى احتمال سوم ... 379
دليلى ديگر از قائلين به جواز اجتماع امر و نهى ... 380
بررسى دليل فوق ... 381
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 384
اشكال بر مرحوم آخوند و صاحب فصول (رحمه الله) ... 385
اشكال امام خمينى (رحمه الله) بر كلام مرحوم آخوند ... 390
راه ديگر براى مناقشه در كلام مرحوم آخوند ... 391
تبصره اى در ارتباط با عنوان محل نزاع ... 396
تذييل مسأله اجتماع امر و نهى ... 397
اقوال در مسأله ... 398
بررسى اقوال شش گانه ... 400
استفاده از كلام امام خمينى (رحمه الله) ... 402
شواهد ديگر بر عدم انحلال تكاليف عامّه ... 404
تكميل بحث ... 411
كلام مرحوم آخوند ... 411
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 412
اشكال بر ابوهاشم و اتباعش ... 418
كلام مرحوم نائينى ... 420
بررسى كلام مرحوم نائينى ... 422

آيا نهى از شىء مقتضى فساد آن است؟

دو نكته در ارتباط با عنوان محلّ نزاع ... 424
مقدّمات بحث ... 426
مقدّمه اوّل: فرق بين مسأله نهى متعلّق به عبادت و مسأله اجتماع امر و نهى ... 426
مقدّمه دوم: آيا مسأله نهى متعلق به عبادات و معاملات، مسأله اى اصولى است؟ ... 428
مقدمه سوم:آيا مسأله نهى متعلق به عبادات يامعاملات، مسأله اى لفظى است ياعقلى؟ ... 428
كلام مرحوم حائرى ... 429
مقدّمه چهارم: آيا عنوان «نهى» در محلّ بحث شامل نهى كراهتى هم مى شود؟ ... 431
دليل اوّل ... 431
دليل دوم ... 434
مقدّمه پنجم: آيا نهى غيرى داخل در محلّ نزاع است؟ ... 435
نظريه محقّق قمى (رحمه الله) ... 435
نظريه مرحوم آخوند ... 436
تحقيق در مسأله ... 437
آيا نهى تبعى هم داخل در محلّ نزاع است؟ ... 438
مقدّمه ششم: آيا نهى مى تواند به عبادت تعلّق بگيرد؟ ... 438
اشكال امام خمينى (رحمه الله) بر مرحوم آخوند ... 440
تحقيق بحث ... 442
مقدّمه هفتم: معناى «فساد» چيست؟ ... 443
اشكال امام خمينى (رحمه الله) به مرحوم آخوند ... 446
آيا صحّت و فساد داراى واقعيت مى باشند؟ ... 450
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 451
آيا صحّت و فساد به عنوان مجعول شرعى هستند؟ ... 453
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 455
مقدّمه هشتم: اصل عملى در مسأله «آيا نهى دلالت بر فساد مى كند؟» ... 463
مقام اوّل: بحث در مسأله اصولى ... 463
1ـ جهت لفظى: آيا نهى، ظهور در فساد منهى عنه دارد يا نه؟ ... 464
2ـ جهت عقلى: آيا بين حرمت و فساد ملازمه عقليّه وجود دارد؟ ... 466
كلام مرحوم آخوند ... 466
كلام امام خمينى (رحمه الله) ... 467
مقام دوم: بحث در مسأله فقهى ... 471
جهت اوّل (معاملات) ... 471
جهت دوم (عبادات) ... 473
مقدّمه نهم: اقسام نهى متعلّق به عبادت ... 475
رجوع به اصل بحث ... 475
مقام اوّل: بحث عبادات ... 480
مقام دوم: بحث معاملات ... 486
كلام شيخ انصارى (رحمه الله) ... 491
بحث در مقام اثبات ... 497
كلام شيخ انصارى (رحمه الله) براى اثبات ملازمه شرعى بين حرمت و فساد ... 498
كلام مرحوم آخوند ... 501
تحقيق بحث ... 501
مقام اوّل: معناى روايت ... 502
مقام دوم: بحث در مورد ملازمه شرعى و عدم آن ... 506
كلام ابوحنيفه و شيبانى ... 506
بررسى كلام ابوحنيفه در مورد معاملات ... 507
كلام مرحوم اصفهانى ... 508
بررسى كلام ابوحنيفه در باب عبادات ... 510