(صفحه 134) چه به مقام نزديكتر باشد بهتر است.
مسأله 325 : اگر به جهت ازدحام جمعيت نتواند پشت مقام نماز بخواند در سمت راست يا چپ مقام بطورى كه عرفاً نزد مقام محسوب شود نماز بخواند.
مسأله 326 : اگر نماز را در جاهاى ديگر مسجدالحرام مثلاً داخل حجر اسماعيل بجا آورد، حتى اگر به اعتقاد اينكه آنجا مقام ابراهيم است نماز او باطل است، و بايد آن را پشت مقام اعاده كند.

مستحبات نماز طواف

مسأله 327 : در نماز طواف مستحب است بعد از حمد در ركعت اول سوره توحيد و در ركعت دوم سوره جحد را بخواند، و پس از نماز، حمد و ثناى الهى را بجا آورده و صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد، و از خداوند عالم طلب قبول نمايد و اين كه اين حج را آخرين حج او قرار
(صفحه 135) ندهد و بگويد:

«اَلْحَمْدُللهِ بِمَحَامِدِهِ كُلِّهَا عَلى نَعْمَائِهِ كُلِّهَا، حَتى يَنْتَهِيَ الْحَمْدُ إلى مايُحِبُّ رَبِّي وَ يَرْضى، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَ تَقَبَّلْ مِنِّي، وَ طَهِّرْ قَلْبِي، وَزَكِّ عَمَلِي».
و در روايت ديگر است:

«اَللَّهُمَّ ارْحَمْنِي بِطَوَاعِيتِي إيَّاكَ، وَ طَوَاعِيتِي رَسُولَكَ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، اَللَّهُمَّ جَنِّبْنِي أنْ أتَعَدَّى حُدُودَكَ، وَاجْعَلْنِي مِمَّنْ يُحِبُّكَ وَ يُحِبُّ رَسُولَكَ وَمَلائِكَتَكَ وَعِبادَكَ الصّالِحينَ».
و در بعضى روايات است كه حضرت صادق (عليه السلام) بعد از نماز طواف به سجده رفته و چنين مى گفت:

(صفحه 136) «سَجَدَ وَجْهِي لَكَ تَعَبُّداً وَرِقّاً، لاإلهَ إلاّ أنْتَ حَقّاً حَقّاً، اَلأوَّلُ قَبْلَ كُلِّ شَيء، وَالاْخِرُ بَعْدَ كُلِّ شَيء، وَها أنَاذا بَيْنَ يَدَيْكَ، ناصِيَتِي بَيَدِكَ، فاغْفِرْلِي إنَّهُ لاَيَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظِيمَ غَيْرُكَ، فَاغْفِرْ لِي فَإنِّي مُقِرٌّ بذُنُوبِي عَلى نَفْسِي، وَلا يَدْفَعُ الذَّنْبَ الْعَظِيمَ غَيْرُكَ». (صفحه 137)

سـعى

مسأله 328 : بعد از طواف و نماز طواف واجب است هفت مرتبه از كوه صفا به مروه برود و بازگردد، كه به آن «سعى» مى گويند.
مسأله 329 : سعى ركن است و ترك آن حكم ترك طواف را دارد.
مسأله 330 : كسى كه از روى جهل سعى را ترك كند چه جهل نسبت به حكم باشد يا موضوع، اگر زمان تدارك آن گذشته باشد، عمره او باطل است.
مسأله 331 : اگر سعى را فراموش كرد و تقصير كرد، هر وقت متذكر شد سعى را انجام دهد، و بنابر احتياط
(صفحه 138) مستحب تقصير و طواف نساء و نماز آن را بعد از سعى اعاده كند.
مسأله 332 : اگر خودش نتواند سعى كند، و كسى هم نباشد كه او را با چرخ سعى دهد، و به جهت گرانى هم نتواند چرخ بگيرد، يا تهيه آن برايش مشقت داشته باشد، مى تواند استنابه كند.
مسأله 333 : طهارت از حدث و خبث در سعى معتبر نيست. هر چند احتياط اين است كه محدث نباشد. و همچنين ستر عورت در سعى شرط نيست.
مسأله 334 : اگر زن در حال سعى حجاب خود را رعايت نكند يا مرد به زن نگاه كند، هر چند گناه كرده اند ولى سعى آنها اشكال ندارد.
مسأله 335 : چون طهارت در سعى معتبر نيست و محل سعى مسجد نيست; لذا زنى كه به جهت عادت ماهانه براى طواف و نماز آن نايب مى گيرد نمى تواند براى سعى