Back

Index

Next

m. 2532- eğer devenin boynundaki boşluğa bıçağı saplama yerine onun başını keserlerse veya koyun, sığır ve benzerlerinin deve gibi boyunlarına bıçağı batırırlarsa

onların etleri haramdır ve bedenleri necistir. ama devenin ِnce dِrt damarını keserler sonra da canı çıkmadan bıçağı boynundaki boşluğuna batırırlarsa onu eti helal ve vücudu temizdir. yine bıçağı sığır ve kovunun ِnce boynuna batırır ve sonra da canı çıkmadan başını keserlerse helal ve temiz olur.

m. 2533- hayvan asi olur ve onu seri usûllere uygun olarak kesmek mümkün olmazsa veya meselâ, kuyuya düşer ve orada ِleceğine ihtimal verirlerse ve onu seri usullere gِre kesmek mümkün olmazsa, bu durumda kılıç gibi keskinliği vücudu yaralayacak olan bir şeyle vücudunda yara açar, o yaranın etkisinde can verirse helal olur ve onu kıbleye çevirmek de gerekmez. ama hayvan kesme bahsinde belirtilen diğer şartlara uyulması gerekir.

hayvan kesiminde müstehap olan Şeyler

m. 2534- hayvan keserken bir kaç şey müstehaptır:

1-    meşhur gِrüşe gِre koyun keserken, ِn ayaklarıyla arka ayağının birini bağlayıp diğer arka ayağını serbest bırakmak. sığır keserken dِrt ayağını da bağlayıp kuyruğunu serbest bırakmak. deve keserken iki ِn ayağını aşağıdan dize kadar veya gِvdesine kadar birbirine bağlayıp, arka ayaklarını serbest bırakmak. tavuğun da kesildikten sonra çırpınması için serbest bırakmak müstehaptır.

2-    hayvanı kesen kimsenin yüzünün kıbleye doğru olması.

3-    hayvanı kesmeden ِnce ِnüne su koymak.

4- hayvanın az eziyet gِreceği şekilde hareket etmek; meselâ bıçağı iyi bilemek, hayvanın boynunu çabuk kesmek.

hayvan kesiminde mekruh olan Şeyler

m. 2535- hayvan kesilirken bir kaç şey mekruhtur:

1-    hayvanı, başka bir hayvanın gِrdüğü yerde kesmek.

2-    hayvanı gece veya cuma günü ِğleden ِnce kesmek, ama ihtiyaç olduğu zamanlarda sakıncası yoktur.

3-    insanın, kendi büyüttüğü hayvanı kesmesi; ihtiyaten farz olarak hayvanın canı çıkmadan ِnce derisinin yüzülmemesi ve omurga kemiğinde bulunan iliğin de kesilmemesi gerekir. ihtiyaten müstehap olarak hayvanın canı çıkmadan ِnce kafasını gِvdesinden ayırmamalılar, ama bu işlerle hayvanın eti haram olmaz ve eğer dalgınlıkla veya elinde olmaksızın bıçağın keskin oluşu yüzünden hayvanın başını bedeninden ayırsalar mekruh değildir.

silahla avlamanin hükümleri

m. 2536- eti helal olan yabani bir hayvanı eğer silahla avlarlarsa, beş şartla helal ve pâk olur:

1- av silahı, bıçak ve kılıç gibi kesici olmalı veya mızrak ve ok -mermi- gibi ucu keskin bir şey olmalı ki hayvanın' vücudunu kesici oluşu sebebiyle parçalamalıdır. eğer bir hayvanı tele, sopa, taş veya benzeri bir şeyle avlarlarsa temiz olmaz ve onun yenilmesi de haramdır. onu telede canlı yakalayıp başını keserlerse helal olur. eğer bir hayvanı silah mermisiyle avlarlarsa, mermi keskin oluşu sebebiyle hayvanın vücuduna girerek onu parçalarsa temiz ve helal olur. ama eğer mermi kesici olmaz ve baskı gücüyle

hayvanın bedenine girip onun ِlmesine sebep olur ya da kızgınlığı dolaysıyla hayvanın vücudunu yakar ve bu yanmanın tesiriyle hayvan ِlürse onun temiz ve helal olması şüphelidir.

avcılık yapan kimse müslüman olmalı veya iyiyi kِtüden ayırt edebîlen müslüman çocuğu olmalı. kâfir veya kafir hükmünde olan gulat, hariciler ve nasibilerin avladıktan hayvan helal olmaz.

silahı hayvanı avlamak için kullanmalıdır. ama meselâ, başka bir yeri nişan alırken tesadüfen bir hayvanı ضldürürse, o hayvan temiz değildir ve onun yenilmesi haramdır.

4-    silahını kullanırken allah'ın c.c ismini dile getirmelidir. eğer bilerek allah'ın c.c ismini sِylemeyi terk ederse av helal olmaz. ama unutursa sakıncası yoktur.

5-    hayvana ضldükten sonra yetişirse veya canlı olsa, ama başını kesecek kadar vakit olmazsa. ama eğer başını kesecek kadar vakit olduğu halde, hayvanın başını kesmez ve hayvan ِlürse o hayvan haram olur.

m. 2537- iki kişi bir hayvanı avlasalar ve onlardan biri müslüman diğeri kâfir olursa, o hayvan helal olmaz veya her ikisinde müslüman olur, ama biri kasten allah'ın ismini anmasa, ihtiyaten farz olarak o hayvan helal olmaz.

m. 2538- eğer bir hayvan okla vurulduktan sonra mesela, suya düşer ve ضlürse, eğer insan, hayvanın hem vurulması hemde suya düşmesi sonucu ِldüğünü bilirse, helal değildir. hatta, eğer yalnızca vurulması dolaysıyla ِldüğünde şüphe ederse yine helal olmaz. eğer hayvanı vururlar, daha sonra gِzden kaybolur ve sonra onu ضlü olarak bulurlarsa, eğer onun yalnız av silahıyla ِldüğünü bilseler, helal olur. ama eğer silah ve başka bir şey

sebebiyle ِldüğüne ihtimal verirlerse hayvan necîs ve haramdır.

m. 2539- eğer biri gasb olan bir kِpek veya silahla bir hayvanı avlarsa, av helal ve kendi malıdır. ama günah işlemesinin yanı sıra silah veya kِpeğin ücretini sahibine vermelidir.

m. 2540- eğer kılıç veya avlanılması caiz olan başka bir şeyle ِnceden belirtilen şartlara uygun olarak, bir hayvanın boyun ve kafası bir tarafta kalacak şekilde iki parça yaparsa, insan, hayvan canını verdikten sonra yetişirse ve hayvan bu kesme yüzünden can vermişse her iki kısmı da helaldir.ama eğer hayvan canlı olur ve şer*i usul gereğince başını kesmek içinde vakit dar olursa, ihtiyaten farz olarak baş ve boyun olmayan kısmı haram, baş ve boyunun olduğu kısım ise helaldir. eğer başını kesecek kadar vakit olursa, başın olmadığı kısım haram, başın bulunduğu kısım da islam'ın belirttiği kaidelere gِre kesilirse helaldir. bu durumda, canlı kalması mümkün olmazsa ve can vermek üzere olsa bile başını keserken canlı olması gerekir.

m. 2541- sopa, taş veya avlanılması sahih olmayan bir şeyle bir hayvanı iki kısma ayırırlarsa, baş ve boyunun olmadığı kısım haramdır; baş ve boyunun olduğu kısım ise eğer canlı olur ve seri kurallara uygun olarak kesilirse helaldir. canlı kalması mümkün olmazsa ve can yemek üzere olsa bite, başı kesildiğinde canlı olmalıdır.

m. 2542- eğer bir hayvanı avladıktan veya kestikten sonra, kamından yavrusu canlı olarak çıkarsa onu da islami usullere gِre keserlerse helaldir; yoksa haramdır.

m. 2543- eğer bir hayvanı avlarlar veya keserler ve karnından ِlmüş bir yavru çıkarırlarsa, yavrunun yaratılışı tamamlanmış, kılları veya yünleri bedeninde çıkmış ise ve annesinin ِldt . imesi sebebiyle ِlmüşse temiz ve helaldir. ama annesi ِldürülmeden ِnce ِlmüşse, haram ve necistir.

av kضpeĞiyle avlanma

m. 2544- eti yenen yabani veya yabanileşmiş evcil bir hayvan av kِpeğiyle avlanırsa, onun temiz ve helal olması şu yedi şarta bağlıdır:

1-    av kِpeği istendiği zaman avın peşinden gidecek ve istenmediği zaman gitmeyecek şekilde terbiye edilmiş olmalıdır. ama ava yaklaştığı zaman ِnlenmek istenir o da durmazsa sakıncası yoktur. eğer sahibi yetişmeden onca avı yemeyi adet etmişse ihtiyaten farz olarak onun yakaladığı avdan şek edilmelidir. ama avı tesadüfen yerse veya onun kanını yemeyi adet etmişse sakıncası yoktur.

2-    onu sahibi gِndermelidir. eğer avın peşinde kendiliğinden gider ve bir hayvanı avlarsa, o hayvanı yemek haramdır. hatta kendiliğinden gider ve sonra sahibi onun ava daha çabuk ulaşması için bağırırsa gerçi sahibinin seslenmesi üzerine kِpek hazırlama bile, ihtiyaten farz olarak onun etini yemekten sakınmalıdır.

3-    kِpeği gِnderen kimse müslüman olmalıdır veya iyiyi kِtüden ayırt edebilen müslüman çocuğu olmalıdır. kâfir veya peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in ehl-i beytine karşı düşmanlıklarını açıklayan kafir hükmündeki - nasibi, gulat ve harici gibi- birisi kِpeği gِnderirse, o kِpeğin yakaladığı av haramdır.

4-    kِpeği gِnderdiği zaman allah'ın c.c adını sِylemelidir, eğer kasten allah'ın c.c ismini zikretmezse o av haramdır. eğer unutarak sِylemezse sakıncası yoktur. kِpeği gِnderdiği zaman kasden allah'ın c.c adını

sِylemez ve kِpek ava yetişmeden ِnce allah'ın c.c adını sِylerse ihtiyaten farz olarak o avın etinden kaçınılmalıdır.

avın, kِpeğin dişinden aldığı yara sebebiyle ِlmesi gerekir. 0 halde eğer kِpek avı boğarak ِldürür veya kaçmak ya da korkmak yüzünden ِlürse o av helal değildir.

kِpeği gِnderen kimse av ِldükten sonra yetişmesi veya eğer canlı ise de başnı kesecek kadar vakit olmaması gerekir. eğer yetiştiğinde başını kesecek kadar vakit varsa, hayvanın başım kesmezse ve hayvan ِlürse, helal olmaz.

avcı, hızlı veya normal bir şekilde ava doğru hareket etmelidir.

m. 2545- eğer kِpeği gِnderen kimse, kesilecek kadar zaman varken ava yetişir, normal olarak ve aceleyle mesela, bıçağı çıkarırken hayvanı kesme zamanı geçer ve hayvan ِlürse helaldir. ama, eğer kılıfın dar olması veya yapışkanlık nedeniyle bıçağı çıkarmak uzun zaman alır ve vakit geçerse ihtiyaten farz olarak helal olmaz. yine yanında hayvanı kesecek bîr şey olmaz ve hayvan ِlürse yenilmesinden kaçınması farzdır.

m. 2546- eğer birden fazla kِpeği gِnderir ve bir hayvanı yakalarlarsa, onların hepsi daha ِnce sِylediğimiz av kِpeği vasıflarına sahipse av helaldir. eğer onlardan birisinde bu sِylenen şartlar olmaz, ama avlanmada etkili olursa av haramdır.

m. 2547- eğer kِpeği bir hayvan için gِnderdikleri halde, o kِpek başka bir hayvanı yakalarsa o av temiz ve helaldir. yine eğer o hayvanla birlikte başka bir hayvanı da yakalarsa her ikisi de temiz ve helaldir.

m. 2548- eğer bir kِpeği, birden fazla kimse gِnderseler, onlardan bin kafir olursa veya hepsi müslüman olur, ama onlardan biri kasten allah'ın c.c adını sِylemezse, gerekli ihtiyata gِre o av haramdır. yinegِnderilen kِpeklerden birisi sِylenilen şekilde terbiye edilmiş olmazsa, o av haramdır.

m- 2549- eğer şahın veya av kِpeğinden başka bir hayvan, bir hayvanı avlarsa, o av helal değildir. ama avlanan hayvan canlı iken yetişir ve onu islami kaidelere gِre keserlerse helaldir.

balik avlama

m. 2550- suda canlı olarak yakalanan pullu balık suyun dışında can verirse, temiz ve onun yenilmesi helaldir. eğer suyun içinde ِlürse temizdir ama onun yenilmesi haramdır. ama balık, tutan tor içerisinde suda ِlmüşse yenilmesi helaldir. ama pulu olmayan bir balığı suyun içinden canlı olarak tutsalar ve dışarıda can verse yine haramdır.

m. 2551- eğer balık sudan dışarı düşer veya dalga onu sudan dışarı atar veya su çekilir balık dışarda kalırsa eğer ِlmeden bir kimse onu eliyle veya başka bir araçla tutarsa o balık can verdikten sonra helaldir.

m. 2552- balık avlayan kimsenin müslüman olması ve balık avladığı zaman allah'ın c.c ismini anması gerekmez. fakat müslümanın, onun sudan çıkarılıp dışarıda ِldüğünü bilmesi gerekir.

m. 2553- sudan ِlü olarak mı çıkarıldığı veya canlı mı çıkarıldığı belli olmayan ِlü bir balık müslümanın elindeyse helal, kafirin elinde olursa -canlı yakaladım dese bile- haramdır. ama onun sِzünden kanaat veya yakin elde edilirse veya iki adil şahit onun doğru sِylediğine şahadet verirlerse helaldir.

m. 2554- canlı balığı yemenin sakıncası yoktur.

m. 2555- canlı balığı kebap yapsalar veya sudan çıktıktan sonra ِlmeden kesseler, onu yemekte bir sakınca yoktur.

m. 2556- balığı dışarı çıkardıktan sonra iki parçaya ayırırlar ve bir parçası canlı olarak suya düşerse, dışarıda kalan kısmın yenilmesinde sakınca yoktur.

çekirge avlama

m. 2557- eğer çekirgeyi elle veya başka bir vasıtayla canlı tutarlarsa, can verdikten sonra onun yenilmesi helaldir. onu yakalayan kimsenin müslüman olması ve yakaladığı zaman allah'ın adını anması gerekmez. ama kafirin elinde ِlmüş bir çekirge olur ve onu ِlü mü canlı mı yakaladığı belli olmazsa -onu canlı yakaladım dese bile - helal olmaz. ama onun bu sِzünden güven veya yakın elde edilirse ya da iki adil şahit onun doğru sِylediğine şahadet verirlerse helaldir.

m. 2558- kanatlanmamış olup uçamayan çekirgenin yenilmesi haramdır.

yenilecek ve içileceklerin hükümleri

m. 2559- Şahin, kartal, doğan, akbaba gibi pençesi olan yırtıcı kuşların etini yemek haramdır. yine ihtiyaten farz olarak karga çeşitlerinin, yarasanın ve tavus kuşunun eti haramdır. ama güvercin çeşitleri, keklik, çil kuşu, kata denilen taşçıl kuş, tavuk, serçe çeşitleri (bülbül, sığırcık, tarla kuşu serçe çeşitlerindendir), vb. gibi kuşlar helaldir. ama ihtiyaten farz olarak hüt hüt ve kırlangıcın etini yemekten sakınılmalıdır.

m. 2560- normalde eti helal olan kuşlar, eti haram olan kuşlarda iki şekilde ayırt edilir:

uçarken kanat vurmaları vurmadıkları zamandan daha fazla olmalıdır. buna gِre kanat vurması kanat vurmadığı zamandan daha çok olan kuşların eti helal ve uçarken kanat vurması vurmadığı zamandan az olan kuşların eti ise haramdır.

taşlığı, deriliği ve insan gibi başparmağı ayrı olan kuşlar helaldir. bunlara sahip olmayan kuşlar haramdır.

m. 2561- eti helal olan kuşların yumurtası helal ve eti haram olan kuşların yumurtası ise haramdır. yine balıklardan kulağının kenarında pul olan balıklar helal, pulu

olmayan balıklar ise haramdır. yine suda yaşayan kurbağa vb. eti haramdır

m. 2562- ruhu olan bir şeyi canlı hayvandan ayırırlarsa, mesela, kuyruk veya bir parça eti canlı bir koyundan ayırırlarsa necis ve haramdır.

m. 2563- eti helal olan hayvanların bazı uzuvları haramdır, bazı uzuvları ise gerekli ihtiyata uygun olarak haramdır. bunlar on beş şeydir:

kan.

dışkı.

erkeklik uzvu.

dişilik uzvu.

yavruluğu.

ur denilen vücuttaki şişkinlikler.

erkeklik yumurtaları

beyinde bulunan nohut şeklindeki hipotez bezi.

omurilik.

10-  bel kemiğinin iki tarafında bulunan san renkli iki sinir.

11-safra kesesi.

dalak.

mesane.

gِz bebeği -gerekli ihtiyata gِre.

15-  hayvanların tırnaklan arasında olup zatü'l-eşca denilen yer.

gerekli ihtiyat olarak, bunlar büyük baş hayvanlar haramdır. ama serçe gibi küçük baş hayvanlarda bunlardan bazıları teşhis edilmez veya ayırt edilemezse yenilmesinin sakıncası yoktur.

m. 2564- dışkı ve sümüğün yenilmesi haramdır. ihtiyaten farz olarak insan tabiatının nefret ettiği diğer kِtü şeyleri de yemekten kaçınılmalıdır. ama, eğer temiz olan

ve az bir miktarı halkın gِzünde yok sayılacak derecede helal olan bir şeyle karışmış olursa, onun yenilmesinde sakınca yoktur.

m. 2565- toprak yemek haramdır. ama hazret-i seyyidü'ş Şüheda'nın -imam hüseyin a.s- türbesinin toprağından şifa için az miktarda yemenin sakıncası yoktur, türbeti suyla karıştırıp, tamamen suda eridikten sonra içmek daha iyidir yine ilaç için dağ kili, ermeni kili yemenin -eğer ilaç bunlara münhasırsa- sakıncası yoktur.

m. 2566- ağız boşluğuna gelmeyen sümüğü ve gِğüsten gelen balgamı yutmak haram değildir. ama ihtiyaten farz olarak ağız boşluğuna gelen sümüğü ve gِğüsten gelen balgamı yutmamak gerekir. dişleri temizlerken, dişlerin arasında kalmış yemek artıklarını, yutmak -eğer insanın tabiatı bundan nefret etmiyorsa- sakıncası yoktur.

m. 2567- insanın ِlümüne sebep olacak veya insana zararı olan bir şeyin yemek haramdır.

m. 2568- büyük baş hayvanlardan deve, sığır ve koyunun eti helal, eşek ve katırın eti mekruhtur. yabani hayvanlardan ise âhu ve geyik, yabani sığır, koç, yaban eşeği ve dağ keçisinin eti helaldir.

m. 1569- eti yenilen büyük baş evcil hayvanların eti üç yolla haram olur:

cellal olan, yani insan pisliğini yemeye adet eden hayvan; bu durumda, eti ve sütü haram, sidiği, pisliği ve teri ihtiyaten farz olarak necistir.

insan o hayvanlardan birisiyle ilişkide bulunursa; bu durumda onun eti ve sütü, hatta ihtiyaten farz olarak onun neslinden gelenler haramdır. yine ihtiyaten onun pisliği ve sidiği necistir.

3- büyüyüp kemikleri sertleşinceye kadar domuz sütü emen kuzu ve buzağının eti, sütü ve soyundan gelenler haramdır. ve ihtiyaten farz olarak onun sidik ve pisliği de necistir. ama insan sütü içerek büyüseler süt ve etleri haram olmaz, ancak mekruhtur.

m. 2570- cellal (necis yiyen) bir hayvanın etinin helal olması için onu istibra yapmalıdırlar. yani "artık necis yemiyor" denecek kadar onu bağlayıp temiz şeylerden yedirmelidirler. ihtiyaten farz olarak deveyi kırk gün, sığın otuz gün, daha iyisi kırk gün, koyunu on gün, daha iyisi on dِrt gün, ِrdeği be; gün, daha iyisi yedi gün, tavuğu üç gün ve balığı bir gece gündüz necis yemekten korumalıdırlar.

m. 2571- eğer insan, sığır, koyun ve deve gibi normalde et ve sütünden yararlanılan hayvanlarla ilişkide bulunursa, o hayvanın geciktirilmeden nasıl mümkünse ِldürülüp etinin yakılması gerekir. o hayvana temasta bulunan kimsenin de onun parasını sahibine ِdemesi gerekir. ama genellikle sırtından istifade edilen at, eşek ve katır gibi hayvanlardansa başka şehirlere gِtürüp satmalılar ve ona temas da bulunan kimse, onun parasını ِdemelidir. eğer bu hayvan, belli olmayacak şekilde başka hayvanlarla karışmışsa kura yoluyla belirtmelidirler.

m. 2572- kِpek ve domuz gibi necis hayvanın eti ve sütü haramdır. yine kaplan, panter, sırtlan, çakal, kurt, tilki, kedi vb. gibi genellikle pençesi olan yırtıcı hayvanların, fil, ayı, tavşan ve maymun gibi mashotunmuş hayvanların eti ve sütü haramdır. fare, hamam bِceği, yılan, akrep, kertenkele, an, karınca, karasinek, sivrisinek, kurt çeşitleri vb. gibi küçük haşereleri yemek de haramdır.

m. 2573- Şarabın içilmesi haramdır ve bazı hadislere gِre en büyük günah sayılmıştır. eğer bir kimse onu helal

sayarsa, onu helal saymağın gereği allah c.c ve resulünü yalanlamak olduğunun farkında olursa kafirdir. hazret-i imam cafer sadık aleyhisselamın şِyle buyurduğu rivayet edilmektedir. "Şarap, kِtülüklerin kِkü ve günahların kaynağıdır. Şarap içen kimse aklını yitirir ve o vakit allah'ı c.c tanımaz ve hiç bir günahtan kaçınmaz, kimsenin hakkına saygı gِstermez, yakın akrabalık haklarını gِzetmez, açık kِtülüklerden yüz çevirmez; onun bedeninden allah'ı c.c tanımak ve iman ruhu gider ve onda allah'ın rahmetinden uzak habis ve noksan ruh kalır. allah c.c, melekler, peygamberler, müminler ona lanet eder. kırk gün kıldığı namaz kabul olmaz. kıyamet gününde yüzü kara, dili ağzından dışarı çıkmış ve ağzından gِğsüne salyalar saçarak susuzluktan feryat eder."

m. 2574- eğer insan, onlardan biri sayılacaksa, şarap içilen sofraya ihtiyaten farz olarak oturmamalıdır ve o sofradan bir şey yemesi de haramdır.

Back

Index

Next