Back

Index

Next

m. 1202- eğer, namazın vakti geçtikten sonra, onu doğru kılıp kılmadığında şüphe ederse, şüphesine itina etmemelidir.

m. 1203- ِğle ve ikindi namazının vakti geçtikten sonra dِrt rekat namaz kıldığını bildiği halde; ِğle niyetine mi, ikindi niyetine mi kıldığını bilmese "üzerine farz olan namaz" niyetiyle dِrt rekat kaza namazı kılmalıdır.

m. 1204- akşam ve yatsı namazının vakti geçtikten sonra, bir namaz kıldığını bildiği halde, üç rekatlı mı, dِrt rekatlı mı kıldığını bilmezse; hem akşam hem de yatsı namazının kazasını kılmalıdır.

4- kesir üŞ-Şek (çok şüphe eden kimse)

m. 1205- eğer bir kimse, bir namazda üç defa veya peş peşe gelen üç namazda - mesela, sabah, ِğle ikindi namazlarında - şüphe ederse kesir üş-şek (çok şüphe eden)dir. bِyle bir şahısın çok şüphe etmesi sinir, korku veya duyguların perişanlığından olmazsa, şüphesine itina etmemelidir.

m. 1206- çok şüphe eden kişi, yapıldığında namazı batıl etmeyen bir şeyi yerine getirip getirmediğinde şüphe ederse, onu yaptığını kabul etmelidir. mesela, eğer rüku yapıp yapmadığında şüphe ederse, onu yaptığını kabul etmelidir. fakat yerine getirilmesi namazı batıl eden bir şeyi yapıp yapmadığında şüphe ederse, onu yapmadığını kabul etmelidir. mesela, (bir rekatta) bir mi, iki mi rüku yaptığında şüphe ederse, fazla rüku yapmak namazı bozduğundan, birden fazla rüku yapmadığını kabul etmelidir.

m. 1207- namazın bir şeyinde çok şüphe eden bir kimse, eğer namazın diğer şeylerinde de şüphe ederse, onun kaidesine gِre amel etmelidir. mesela, secde edip etmediğinde çok şüphe eden bir kimse, rüku yapıp yapmadığında şüphe ederse, (rüku hakkındaki) kaideye uymalıdır. yani, eğer ayakta ise rüku'a gitmeli ve eğer secdeye gitmişse itina etmemelidir.

m. 1208- belli bir namazda -mesela, ِğle namazında- çok şüphe eden bir kimse; eğer başka bir namazda mesela, ikindi namazında şüphe ederse, şüphe kaidelerine gِre hareket etmelidir.

m. 1209- ِzel bir yerde namaz kıldığında çok şüpheye düşen kimse; eğer başka yerde namaz kılarken şüphe ederse şüphe kaidelerine gِre amel etmelidir.

m. 1210- mevzu açısından çok şüpheci olup olmadığından şüphe eden bir kimse; şüphe kaidelerine gِre amel etmelidir. çok şüphe eden kişi ise, normal şüphe eden insanların durumuna dِndüğüne yakın etmeyinceye kadar, şüphesine itina etmemelidir.

m. 1211- çok şüphe eden bir kimse, bir rüknü yerine getirip getirmediğinde şüphe eder de ona itina etmezse ve sonradan onu yerine getirmediğini hatırlarsa; sonraki rükne başlamamışsa, onu yerine getirmelidir; eğer sonraki rükne başlamışsa namazı batıldır. mesela, rüku yapıp yapmadığından şüpheli olduğu halde buna itina etmemiş ve secdeden ِnce de rüku yapmadığını hatırlamışsa rüku yapmalıdır; eğer secdede hatırlarsa namazı batıldır.

m. 1212- çok şüphe eden bir kimse, rükün olmayan bir şeyi yerine getirip getirmediğinde şüphe eder ve itina etmezse, daha sonra onu yerine getirmediğini hatırlarsa; onu yapma yeri geçmemişse yerine getirmelidir; eğer onu yapma yeri geçmişse namazı sahihtir. mesela, fatiha'yı okuyup okumadığında şüpheli olduğu halde buna itina etmemiş ve kunut okurken fatiha'yı okumadığını hatırlamışsa, okumalıdır ve eğer rüku'da hatırlarsa, namazı sahihtir.

5-   imam ve cemaatin Şüphesi

m. 1213- eğer imam namazın rekatlarının sayısında şüphe ederse; mesela, üç rekat mı, dِrt rekat mı kıldığında şüphe ederse- me'mum yakinen veya zannı olarak dِrt rekat olduğunu bilir ve dِrt rekat kılındığını imama anlatabilirse, imam namazı tamamlamalıdır ve ihtiyat namazı kılması da gerekmez. aynı şekilde imam, kaç rekat kıldığım yakinen veya zannı olarak bildiği halde me'mum, namazın rekatlarının sayısında şüphe ederse, şüphesine itina etmemelidir.

6-   müstehap namazda Şüphe

m. 1214- müstehap namazların rekatlarının sayısında şüphe ederse; şüphesinin çok tarafı namazı batıl ediyor ise az tarafa karar vermelidir. mesela, eğer sabah namazının sünnetinde iki rekat mı, üç rekat mı kıldığında şüphe ederse, iki rekat kıldığına karar vermelidir. eğer şüphenin çok tarafı namazı batıl etmiyorsa, mesela, bir rekat mı, iki rekat mı kıldığında şüphe ederse, şüphenin hangi tarafına gِre amel ederse namazı sahihtir.

m. 1215- ihtiyaten farz olarak rüknün eksik olması müstehap namazı batıl eder, fakat rüknün fazla olması onu batıl etmez. buna gِre, nafile (müstehap namaz)nin amellerinden birini unutur da ondan sonraki rükne başladıktan sonra hatırlarsa, o ameli yapmalı o rüknü de ikinci defa yerine getirmelidir. mesela, rüku'da sureyi okumadığını hatırlarsa, kalkıp sureyi okumalı, sonra da rükuyu yerine getirmelidir.

m. 1216- eğer nafilenin amellerinden birinde şüphe ederse, -ister rükün olsun, ister rükün olmasın- onun yeri geçmemişse yerine getirmelidir, eğer yeri geçmişse şüphesine itina etmemelidir.

m. 1217- eğer iki rekatlı müstehap bir namazda, üç veya daha çok kıldığını zanneder ya da iki rekat veya daha az kıldığını zannederse, zannına gِre amel etmelidir. fakat eğer zannı namazın batıl olmasına yol açıyorsa bu zannı şüphe hükmünü taşır. mesela, eğer bir rekat zannederse ihtiyat olarak bir rekat daha kılmalıdır.

m. 1218- eğer nafile namazda sehiv secdesini ferz eden bir işi yaparsa ya da bir secdeyi veya teşehhüdü unutursa; namazdan sonra sehiv secdesi veya secde ve teşehhüdün kazasını yapması gerekmez.

m. 1219- eğer müstehap bir namazı kılıp kılmadığında şüphe ederse, bu namaz da cafer-i tayyar namazı gibi belli vakti olmayan bir namazsa, kılmadığım kabul etmelidir. günlük namazların nafileleri (sünnetleri) gibi belli vakitleri olmasına rağmen henüz vakti geçmeden onu yerine getirip getirmediğinde şüphe ederse, hüküm aynıdır. fakat eğer vakti geçtikten sonra onu kılıp kılmadığında şüphe ederse, şüphesine itina etmemelidir.

sahih olan Şüpheler

m. 1220- dokuz halde, dِrt rekatlı namazların rekatlarının sayısında şüphe edilirse, hemen düşünülmelidir; düşündükten sonra şüphenin bir tarafına yalan veya zannedebiliyorsa o tarafa gِre namazını tamamlamalıdır, eğer bir tarafa yakin veya zan edemezse, aşağıda belirtilen hükümlere gِre, hareket etmelidir. o dokuz hal şunlardır:

îkinci secdeden başını kaldırdıktan sonra iki rekat mı, üç rekat mı kıldığından şüphe ederse; üç rekat kıldığına hükmetmeli ve bir rekat daha kılarak namazı tamamlamalıdır, namazın peşinden de, ilerde açıklanacağı şekilde, bir rekat ayakta veya iki rekat oturarak ihtiyat namazı kılmalıdır.

ikinci secdeden başını kaldırdıktan sonra iki ve dِrt arasında şüphe ederse, dِrt rekat kıldığını kabul etmeli ve namazı tamamlamalıdır; namazdan sonra da ayakta olarak iki rekat ihtiyat namazı kılmalıdır.

ikinci secdeden başını kaldırdıktan sonra iki, üç ve dِrt arasında şüphe ederse, dِrt rekat kıldığını kabul etmeli, namazdan sonra iki rekat ayakta ve iki rekat da oturarak ihtiyat namazı kılmalıdır. fakat birinci secdeden sonra veya ikinci secdeden başını kaldırmadan bu üç şüpheden birine düşerse namazı terk edip yeniden kılabilir.

ikinci secdeden başını kaldırdıktan sonra dِrt ve beş arasında şüphe ederse, dِrt kabul edip namazı tamamlamalıdır ve namazdan sonra da iki sehiv secdesi yapmalıdır. fakat birinci secdeden sonra veya ikinci secdeden başını kaldırmadan bu şüpheye düşerse ihtiyaten farz olarak yukarıda belirtilmiş olan hükümlere gِre amel etmeli ve namazı da yeniden kılmalıdır.

üç ve dِrt arasında şüphe, namazın neresinde olursa olsun, dِrt kabul etmeli ve namazı tamamlamalıdır. namazdan sonra da bir rekat ayakta veya iki rekat oturarak ihtiyat namazı kılmalıdır.

ayakta iken dِrt ve beş arasında şüphe ederse, oturup teşehhüt okumalı ve selam vermelidir. sonra da bir rekat ayakta veya iki rekat oturarak ihtiyat namazı kılmalıdır.

ayakta iken üç ve beş arasında şüphe ederse, oturup teşehhüt okumalı, selam vermeli ve ayakta iki rekat ihtiyat namazı kılmalıdır.

ayakta iken üç, dِrt ve beş arasında şüphe ederse, oturup teşehhüt okumalı ve selamdan sonra, iki rekat ayakta ve iki rekat oturarak ihtiyat namazı kılmalıdır.

ayakta iken beş ve altı arasında şüphe ederse, oturup teşehhüt okumalı, selam vermeli ve iki sehiv secdesi yapmalıdır.

m. 1221- eğer insan sahih şüphelerden biriyle karşılaşırsa, namazı bozmamalıdır. eğer namazı bozarsa günah işlemiştir. dolayısıyla, yüzünü kıbleden çevirmek gibi namazı batıl eden bir işi yapmadan ِnce, namazı baştan alırsa, ikinci namazı da batıldır. eğer namazı batıl eden bir işi yaptıktan sonra namaza başlarsa ikinci namazı sahihtir.

m. 1222- namazda, ihtiyat namazını ferz eden şüphelerden biriyle karşılaşan insan, namazı bu şekilde tamamlar ve ihtiyat namazı kılmadan, namazı yeniden kılarsa günah işlemiş olur ve eğer namazı batıl eden bir işi yapmadan ِnce namazı baştan alırsa, ikinci namazı da batıldır. eğer namazı batıl eden bir işi yaptıktan sonra namaza başlarsa, ikinci namazı sahihtir.

m. 1223- insan sahih, şüphelerden biriyle karşılaşınca - sِylendiği gibi- hemen düşünmelidir. fakat zannın veya yakinin bir tarafa galip gelmesine vasıta olacak şeyler vuku bulmadıkça şekki yok olmayacaksa, düşünmeyi biraz ertelemesinin sakıncası yoktur. mesela, secdede şüphe ederse, düşünmeyi secdeden sonraya bırakabilir.

m. 1224- ِnce zannı bir tarafa galip olur, sonra nazarında iki taraf eşit olursa, şüphe hükmüne gِre amel etmelidir. eğer ِnceden iki taraf nazarında eşit olur da, vazifesi olan taraf gereğince amel etmeye başladıktan sonra zannı ِbür tarafa galip olursa, o tarafı tutup namazı tamamlamalıdır.

m. 1225- zannının bir tarafa mı galip, yoksa her iki tarafa da eşit mi olduğunu bilmeyen bir kimse, ihtiyat etmelidir. her yerde ِzel bir ihtiyat olup yerine gِre değişmektedir ki, tafsilatlı kitaplarda açıklanmıştır.

m. 1226- namazdan sonra namaz halindeyken mesela, iki rekat mı üç rekat mı kıldığına dair tereddüt edip üç'ü kabul ettiğini bilirse, üç rekat kıldığım zannettiği için mi, yoksa ona gِre her iki taraf eşit olduğu için mi bِyle yaptığını bilmezse, ihtiyaten farz olarak ihtiyat namazını kılmalıdır.

m. 1227- eğer, teşehhüt okuduğu sırada veya kalktıktan sonra iki secdeyi yerine getirip getirmediğinde şüphe eder ve yine o sırada, iki secdenin tamamlanmasından sonra karşılaşıldığında sahih olan şüphelerden biriyle karşılaşırsa, mesela, iki rekat mı üç rekat mı kıldığında şüphe ederse, o şüphenin hükmüne gِre amel etmeli ve ihtiyaten farz olarak da namazı yeniden kılmalıdır.

m. 1228- teşehhüde başlamadan ِnce veya teşehhüdü olmayan rekatlarda ayağa kalkmadan ِnce, iki secdeyi yapıp yapmadığında şüphe ederse ve aynı zamanda iki secdeyi yaptıktan sonra sahih olan şüphelerden biriyle karşılaşırsa, namazı batıldır.

m. 1229- ayakta iken üç ile dِrt veya üç, dِrt ve beş rekatlar arasında şüphe eder ve aynı zamanda ِnceki rekatın iki secdesini de yapmadığını hatırlarsa, namazı batıldır.

m. 1230- eğer bir şüphesi bertaraf olur ve diğer bir şüpheyle karşılaşırsa -mesela, ِnce iki rekat mı, üç rekat mı kıldığında şüphe ettikten sonra da üç rekat mı, dِrt rekat mı kıldığında şüphe ederse- ikinci şüphesinin hükmüne gِre amel etmelidir.

m. 1231- namazdan sonra namazdaki şüphesinin iki ile üç rekat arasında mı yoksa üç ile dِrt rekat arasında mı olduğunda şüphe ederse ihtiyaten farz olarak her iki şüphe hükmüne gِre amel etmeli, namazı da yeniden kılmalıdır.

m. 1232- namazdan sonra, namazda bir şüphe ile karşılaştığını anlar ama sahih şüphelerden mi, batıl şüphelerden mi ve sahih şüphelerden olduğunu takdirde de, sahih şüphelerin hangi kısmından olduğunu bilmezse; ihtiyaten farz olarak, ihtimal verdiği sahih şüphelerin hükmüne amel etmeli, namazı da yeniden kılmalıdır.

m. 1233- oturarak namaz kılan bir kimse, bir rekat ayakta veya iki rekat oturarak ihtiyat namazı kılmasını gerektirecek bir şüphe ile karşılaşırsa, bir rekat oturarak kılmalıdır. hatta eğer iki rekat ayakta namaz kılmasını gerektiren bir şüphe ile karşılaşsa bile iki rekat oturarak kılmalıdır.

m. 1234- ayakta namaz kılan bir kimse, ihtiyat namazı kılarken ayakta durmaktan aciz olursa; bir ِnceki meselede hükmü belirtilen oturarak namaz kılan kimse gibi ihtiyat namazını kılmalıdır

m. 1235- oturarak namaz kılan bir kimse, ihtiyat namazı kılacağı zaman ayakta durabilme gücünü kendinde gِrürse, ayakta namaz kılan kimselerin vazifesine amel etmelidir.

ihtiyat namazi

m. 1236- kendisine ihtiyat namazı farz olan b durabilme gücünü kendinde gِrürse, ayakta namaz kılan kimselerin vazifesine amel etmelidir.

ihtiyat namazi

m. 1236- kendisine ihtiyat namazı farz olan bir kimse, namazın selamından sonra, derhal ihtiyat namazına niyet etmeli, tekbir almalı, fatiha'yı okuyup rüku'a gitmeli ve iki secde yapmalıdır. bu durumda eğer bir rekat ihtiyat namazı kılması farz ise, iki secdeden sonra, teşehhüdü okuyup selam vermelidir ve eğer iki rekat ihtiyat namazı ona farz olmuş ise, iki secdeden sonra, ِnceki rekat gibi, bir rekat daha kılmalı, teşehhütten sonra selam vermelidir.

m. 1237- ihtiyat namazında sure ve kunut okunmaz. yavaş sesle okunmalıdır ve niyeti de dille sِylenmemelidir. ihtiyaten farz olarak, onun bismillah'ı da yavaş sesle sِylenmelidir.

m. 1238- eğer ihtiyat namazını kılmadan ِnce, namazı doğru kıldığını anlarsa, ihtiyat namazı kılması gerekmez ve eğer ihtiyat namazı kılarken anlarsa, onu tamamlaması gerekmez.

m. 1239- ihtiyat namazını kılmadan ِnce, namazın rekatlarının eksik olduğunu anlarsa, namazı batıl eden bir iş yapmamış ise, namazda kılmadığı kısmı kılmalı ve yersiz selam verdiği için iki sehiv secdesi yapmalıdır. ama eğer namazı batıl eden bir iş yapmışsa; mesela, kıbleye arkasını dِnmüşse namazı yeniden kılmalıdır.

m. 1240- ihtiyat namazını kıldıktan sonra, namazından eksik kıldığı rekatların, kıldığı ihtiyat namazı - kadar olduğunu anlarsa; mesela, üç ile dِrt arasında şüphe eden bîr kimse, bîr rekat ihtiyat namazı kıldıktan sonra namazını üç rekat kılmış olduğunu anlarsa namazı sahihtir.

m. 1241- ihtiyat namazını kıldıktan sonra, namazında eksik kalan miktarın kıldığı ihtiyat namazından az olduğunu anlarsa; mesela, iki ile dِrt arasındaki şüphede, iki rekat ihtiyat namazı kılıp sonra namazı üç rekat kılmış olduğunu anlarsa; ihtiyaten farz gereği, eğer namazı bozan bir iş yapmamışsa, namazın noksanını namaza bitiştîrmeli ve namazı da yeniden kılmalıdır.

m. 1242- ihtiyat namazım kıldıktan sonra, namazın noksanının ihtiyat namazından çok olduğunu anlarsa, mesela, üç ile dِrt arasında şüphe ederek, bir rekat ihtiyat namazı kılar, sonradan namazı iki rekat kıldığını anlarsa, bu durumda namazdan sonra sırtını kıbleye dِnmek gibi namazı batıl eden bir iş yapmışsa namazı yeniden kılmalıdır. eğer namazı batıl eden bir iş yapmamışsa, namazdan noksan kalan iki rekatı yerine getirmeli ve namazın kendisini de yeniden kılmalıdır.

m. 1243- iki, üç ve dِrt arasında şüphe eden kimse, iki rekat ayakta ihtiyat namazı kıldıktan sonra, namazı iki rekat kılmış olduğunu hatırlarsa, iki rekat oturarak ihtiyat namazı kılması gerekmez.

m. 1244- üç ile dِrt arasında şüphe eden kimse, iki rekat oturarak veya bir rekat ayakta ihtiyat namazı kılarken, üç rekat kılmış olduğunu hatırlarsa, ihtiyat namazını tamamlamalıdır, namazı sahihtir.

m. 1245- iki, üç ve dِrt arasında şüphe eden kimse, ayakta iki rekat ihtiyat namazı kılarken ikinci rekatın rükusundan ِnce namazı üç rekat kılmış olduğunu hatırlarsa; oturmalı ve ihtiyat namazını bir rekat olarak tamamlamalıdır. ayrıca, ihtiyaten farz gereği namazı yeniden kılmalıdır.

m. 1246- ihtiyat namazını kılarken, namazın noksan kalan kısmının, ihtiyat namazından az veya çok olduğunu anlar ve ihtiyat namazını, noksan kalan kısmına uygun olarak tamamlayamaz ise; ihtiyat namazını bırakıp noksan kısmı tamamlamalı ve ihtiyaten farz olarak da namazı yeniden kılmalıdır. mesela, üç ile dِrt arasında şüpheye düşüp iki rekat oturarak ihtiyat namazı kılarken, namazı iki rekat kıldığını hatırlarsa iki rekat oturarak kılman namazı, iki rekat ayaktaki namazın yerine sayamayacağına gِre oturarak kıldığı ihtiyat namazını bırakmalı ve geri kalan iki rekat namazı kılmalı ve ihtiyaten namazı da yeniden kılmalıdır.

m. 1247- üzerine farz olan ihtiyat namazını yerine getirip getirmediğinde şüphe ederse, eğer namaz vakti geçmişse şüphesine itina etmemeli, ama eğer vakit varsa, başka bir işle uğraşmaya başlamamış ve namaz yerinden de kalkmamışsa, kıbleden yüzünü çevirmek gibi namazı batıl eden bir iş de yapmamışsa, ihtiyat namazını kılmalıdır; eğer başka bir işe başlamışsa veya namazı batıl eden bir iş yapmışsa ya da namazla şüphesi arasında uzunca bir vakit geçmişse, ihtiyat gereği ihtiyat namazını yerine getirmeli ve namazı da yeniden kılmalıdır.

m. 1248- eğer ihtiyat namazında bir rüknü fazla yaparsa veya bir rekat yerine iki rekat kılarsa ihtiyat namazı batıl olur; bu durumda yalnızca namazın kendisini yeniden kılmasının yeterli oluşu uzak bir gِrüş değildir.

m. 1249- ihtiyat namazı kılarken onun amellerinden birinde şüphe ederse; yeri geçmemişse yerine getirmelidir; eğer yeri geçmişse şüphesine itina etmemelidir. mesela, fatiha'yı okuyup okumadığında şüphe ederse, eğer rükuya gitmemişse okumalıdır, eğer rükuya gitmişse şüphesine itina etmemelidir.

m. 1250- eğer ihtiyat namazının rekatlarının sayısında şüphe ederse, çok tarafım kabul etmelidir, ama şüphenin çok tarafı namazı batıl ediyorsa, namazı yeniden kılmalıdır ve ihtiyat namazını kılması da gerekmez.

m. 1251- eğer ihtiyat namazında rükün olmayan bir şeyi sehven az veya çok yaparsa; sehiv secdesi gerekmediği daha kuvvetli gِrüştür.

Back

Index

Next