فهرست مطالب

است كه بايد از او يارى خواست».⁽¹⁾

مفاد اين آيه و مناسبت نزول آن، حاكى از آن است كه رسول خدا با قطع نظر از «وحى» حقاً در پاره اى موضوعات و امور جزيى، متكى به غيب است. با اعتماد به غيب است كه حقايقِ پوشيده بر او آشكار مى گردد; خائن از امين جدا مى شود. و به مضمونِ «ما اَراك اللهُ»، خداوند، حقّاً در مقام داورى، دست او را مى گيرد. و با يك نگاهِ وسيع و «الغاء خصوصيت» از مورد آيه، روشن مى شود كه نه تنها پيامبر (صلى الله عليه وآله) ; بلكه همه آن هايى كه با گزينش خداوند و با ابلاغ پيامبر، رهبرى امت و اداره شئون زندگى آنان را بر عهده دارند جز با اعتماد به غيب نمى توانند، آن چنان كه بايد، امور دنيايى و آخرتى مسلمانان را، بسامان كنند.⁽²⁾

2 ـ رَبِّ قَدْ ءَاتَيْتَنِى مِنَ الْمُلْكِ وَ عَلَّمْتَنِى مِن تَأْوِيلِ الاَْحَادِيثِ).⁽¹⁾

پروردگارا مرا از پادشاهى بدادى و از تعبير خواب ها بياموختى.⁽²⁾

3 ـ وَقَتَلَ دَاوُودُ جَالُوتَ وَءَاتَـلـهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُو مِمَّا يَشَآءُ).⁽¹⁾

و داوود، جالوت را بكشت و خداوند به او پادشاهى و حكمت داد و از آن چه مى خواست او را بياموخت.

3 ـ وَ جَعَلْنَـهُمْ أَلـِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَ أَوْحَيْنَآ إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَ تِ وَ إِقَامَ الصَّلَوةِ وَ إِيتَآءَ الزَّكَوةِ وَ كَانُوا ْلَنَا عَـبِدِينَ).⁽²⁾

و ايشان (ابراهيم و اسحق و يعقوب) را پيشوايانى كرديم كه به فرمان ما راه نمايند، و به آن ها، انجام كارهاى نيك و برپا داشتن نماز و دادنِ زكات را وحى كرديم، و ما را پرستندگان بودند.

نتيجه اين كه، برگزيدگان خداوند; پيامبران و اولياى بزرگ
خداوند مانند يوسف و طالوت و ابراهيم و اسحق و يعقوب و... همه و
همه، در اداره شئون جامعه و سامان دهى امور مادى و معنوى
انسان ها، كه مستلزم دانايى وسيع است، از دانش غيب و مددها و
راهنمايى هاى خداوند برخوردارند و اين خداوند است كه آن ها را، در مواضع سرنوشت ساز، رهنمون است، و آن ها را از پديده هايى كه در آينده روى مى دهد، آگاه مى كند و آن چه را كه اقتضاى زمامدارى و تدبير امور انسان ها است و تأمين كننده سعادت دنيا و آخرتِ آنان است، مى آموزد; يوسف را «تأويل احاديث» و داود را حكمت و مُلْك دارى مى آموزد و پيامبرانى را كه به پايگاهِ امامت راه يافته اند تا رهبرى معنوى و باطنى را نيز، بر عهده گيرند، به انجام كارهاى نيكو وا مى دارد.

اهل بيت نيز، از دانشِ غيب برخوردارند

در باورِ ما شيعيان، تنها پيامبران الهى نيستند كه از علوم غيبى برخوردارند; بلكه «اهل بيت» پيامبر (صلى الله عليه وآله) ، در گستره بسيار وسيعى، از اين دانش هاى الهى برخوردارند. على (عليه السلام) فرمود:

فَاسْأَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي، فَوَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لا تَسْأَلُونِي عَنْ شَيْء فِيمَا بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ السَّاعَةِ، وَ لا عَنْ فِئَة تَهْدِي مِائَةً وَ تُضِلُّ مِائَةً اِلاّ أَنْبَأْتُكُمْ بِنَاعِقِهَا وَ قَائِدِهَا وَ سَائِقِهَا، وَ مُنَاخِ رِكَابِهَا، وَمَحَطِّ رِحَالِهَا وَ مَنْ يُقْتَلُ مِنْ أَهْلِهَا قَتْلا، وَ يَمُوتُ مِنْهُمْ مَوْتاً.⁽¹⁾

از من بپرسيد، پيش از آن كه مرا نيابيد. سوگند بدان كس كه جانم به دست اوست، نمى پرسيد از چيزى كه ميان شما تا روز قيامت است، و نه از گروهى كه صد تن را به راه راست مى خواند و صد تن را موجب ضلالت است، جز آن كه شما را از آن آگاه مى كنم: از آن كه مردم را بدان مى خواند، و آن كه رهبرى شان مى كند، و آن كه آنان را مى راند; و آنجا كه فرود آيند، و آنجا كه بار گشايند; و آن كه از آنان كشته شود، و آن كه از ايشان بميرد.

ابن ابى الحديد گويد: ابو عمر، محمّد بن عبد البِرّ، نويسنده كتابِ «الاستيعاب» آورده است كه گروهى از راويان و محدّثان گفته اند: «سَلُوني» را، جز على بن ابى طالب (عليه السلام) هيچ يك از صحابه (رض) نگفته است. و شيخ ما ابو جعفر اسكافى در كتاب «نَقْضُ العثمانيه» از علىّ بن جعفر و او از ابن شُبْرمه، آورده است كه گفت: جز على بن ابى طالب (عليه السلام) ، كس را نسزد كه بر «منبر» بنشيند و

«سَلُونى» را بر زبان آوَرَد. ابن ابى الحديد در ذيل اين خطبه، فصلى را درباره پاره اى از امور غيبى كه امام (عليه السلام) خبر داده و محقّق شده، گشوده است. او مى گويد:

بدان كه على (عليه السلام) در اين فصل به خداوندى كه جانش در دست اوست، سوگند خورده است، كه آن ها از او چيزى از امورى را، كه تا روز قيامت ميان آنان واقع خواهد شد، نخواهند پرسيد، مگر آن كه از آن به ايشان خبر خواهد داد. همچنين از هر گروه صد نفرى كه به هدايت يا ضلالت باشند نمى پرسند، مگر اين كه به همه موارد آنان كه چه كسى رهبر آنان و گرداننده ايشان است و كجا فرود مى آيند و چه كسى از ايشان كشته مى شود و چه كسى به مرگ طبيعى مى ميرد، خبر خواهد داد. اين ادّعا كه على (عليه السلام) كرده است نه ادعاى ربوبيّت است و نه ادعاى پيامبرى; بلكه مى گفته است: پيامبر (صلى الله عليه وآله) او را به اين امور آگاه كرده است.⁽¹⁾ ما اخبارى را كه على (عليه السلام) داده است، آزموده و آن را مطابق با حقيقت يافته ايم. به همين سبب استدلال مى كنيم، كه ادعاى على (عليه السلام) راست و صدق است. همچون خبرى كه در مورد خود، داده و گفته است: ضربتى بر سرش زده خواهد شد كه ريش او از آن خضاب مى شود. و خبر