فهرست مطالب

پاداش مى دهيم; و زكريّا و يحيى و عيسى و الياس را /1 و همه را بر مردم جهان برترى داديم و از پدران شان و فرزندان شان و برادران شان نيز; و ايشان را برگزيديم و به راهى درست راه نموديم.

در حقيقت اين برترى و برگزيدگىِ هر پيامبرى، مربوط به زمانه و روزگار و مردمى است كه در ميان آن ها بر انگيخته شده اند، تا زمانى كه پيامبرى ديگر بر انگيخته شود و در پايان سلسله پيامبران، حضرت محمّد (صلى الله عليه وآله) و دودمان معصوم او، تا ابد، بر همگان برترى دارند.⁽¹⁾

آل ابراهيم كيانند؟

عمران، پدر موسى (عليه السلام) است، يا پدر مريم. و اگر در آيه، عمران همان پدر مريم باشد، مراد از آل عمران كسانى هستند كه از نسل او برگزيده شده اند. در همين حال، آل ابراهيم را نيز شامل مى شود. و در حقيقت در اين آيه، آل ابراهيم

با آوردن آل عمران، تكرار شده است; چرا كه ذريّه ابراهيم و آل عمران، همگى از نسل ابراهيم اند. و اين دليل آن است كه آل ابراهيم، برخى از ايشان اند و نه همه آنان، همچنان كه خداى تعالى فرمود:

أُو ْلَـلـِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ مِن ذُرِّيَّةِ ءَادَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوح وَ مِن ذُرِّيَّةِ إِبْرَ هِيمَ وَ إِسْرَ ءِيلَ...).⁽¹⁾

ايشان اند ـ از زكريّا تا الياس ـ كه خداوند به آنان نعمت ارزانى داشته. پيامبرانى از فرزندان آدم و از /1 آن ها كه با نوح /1 بر نشانديم و از فرزندان ابراهيم و يعقوب.

چنان كه مى بينيم در اين آيه، ذريّه ابراهيم را از ذريّه اسرائيل (يعقوب) جدا كرده است; در حالى كه اسرائيل همان يعقوب فرزند اسحق است و اسحق نيز فرزند ابراهيم است. از اين رو، در قرآن كريم مراد از ذريّه ابراهيم، فرزندان اسماعيل اند (محمد و دودمان پاك آن حضرت) و دليل روشن تر بر اين ادعا: «ذريّه بعضها من بعض» است; يعنى آل عمران و آل ابراهيم، هر دو از يك نسل اند، زيرا در نهايت هر دو از ابراهيم بوده و برخى از برخى ديگر جدا شده اند. به تعبير ساده تر، با آنكه آل عمران و آل ابراهيم هر دو، يك نسل اند. اما آل عمران از فرزندان يعقوب، كه فرزند اسحق است، كه همان اسرائيل است. و آل ابراهيم از فرزندان اسماعيل اند. و اما اين دو گانگى در آل عمران و آل ابراهيم; با اين كه هر دو از يك جا مايه مى گيرند، شايد اشاره به سرنوشت نهايى آن هاست; يعنى انقراض نبوّت در دودمان اسرائيل و ادامه آن در دودمان اسماعيل، و احياء و نگهدارى آموزه هاى ابراهيم (عليه السلام) در نبوّت حضرت محمّد (صلى الله عليه وآله) است. در قرآن كريم آمده است:

إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْرَ هِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَهَـذَا النَّبِىُّ وَالَّذِينَ ءَامَنُوا ْ وَاللَّهُ وَلِىُّ الْمُؤْمِنِينَ).⁽¹⁾

هر آينه نزديكترين مردم به ابراهيم كسانى اند كه او را پيروى مى كردند. و اين پيامبر و آنان كه /1 ايمان آوردند، و خدا دوست و كار ساز مومنان است.

آرى، آيين حنيف ابراهيم (عليه السلام) را بايد از قرآن كريم دريافت كرد. متوليّان آئين و پيروان حضرت موساى كليم و عيساى مسيح پيرايه هاى بسيار بر آئين اين دو پيامبر بزرگ، كه وارث آموزه هاى ابراهيم اند، بسته اند، تا آنجا كه خداى تعالى در قرآن كريم، وصف «يهوديت» و «نصرانيّت» را، وراى پيروىِ حضرت موسى و عيسى دانست و ابراهيم (عليه السلام) را بيگانه از هر دو آيين تحريف شده، شناساند:

مَا كَانَ إِبْرَ هِيمُ يَهُودِيًّا وَلاَ نَصْرَانِيًّا وَلَـكِن كَانَ حَنِيفًا مُّسْلِمًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ).⁽¹⁾

ابراهيم نه جهود بود و نه ترسا; بلكه حقّ گرايى مسلمان بود، و از مشركان نبود.

پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) به على (عليه السلام) فرمود:

يَا عَلِيُّ، اَنْتَ مِنْ اَئِمّةِ الهُدى، وَ اَوْلادُكَ (اَوْلادي خ ل) مِنْكَ، فَاَنتُمْ قَادَةُ الْهُدَى وَ التُّقى، وَالشَّجَرَةُ الَّتي اَنَا اَصْلُها وَ اَنْتُمْ فَرْعُها، فَمَنْ تَمَسَّكَ بِهَا فَقَد نَجَا، وَ مَن تَخَلَّفَ عَنْهَا فَقَدْ هَلَكَ وَ هَوى، وَ اَنْتُمْ الَّذِينَ

اَوْجَبَ اللهُ تَعَالى مَوَدَّتَكُمْ وَ وِلايَتَكُم، وَ الّذِينَ ذَكَرَهُم اللهُ في كِتَابِه وَوَصْفَهُم لِعِبَادِهِ، فَقَالَ عَزّ وَجلَّ مِنْ قَائِل: إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى ءَادَمَ وَنُوحًا وَءَالَ إِبْرَ هِيمَ وَءَالَ عِمْرَ نَ عَلَى الْعَــلَمِينَ * ذُرِّيَّةَم بَعْضُهَا مِنم بَعْض وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ)، فَاَنْتُمْ صَفْوَةُ اللهِ مِنْ آدَمَ وَ نُوح وَ آلِ اِبْرَاهِيمَ وَ آلِ عِمْرَانَ، وَ اَنْتُمْ الاُسْرَةُ مِنْ اِسْمَاعِيلَ وَ الْعِتْرَةُ الْهَادِيَةُ (الطّاهرةُ خ ل) مِنْ مُحمّد (صلى الله عليه وآله) .⁽¹⁾

اى على، تو از پيشوايان هدايتى، و فرزندان تو (فرزندان من) از تواند. پس شما همگى پيشوايان هدايت و پرهيزگارى هستيد، و درختى كه من ريشه آن و شما شاخه هاى آنيد. پس هر كس بدان چنگ زند، بى گمان رستگار شده، و هر كس از آن سر پيچيد بى گمان هلاك و تباه گشته است، و شما همانها هستيد كه خداوند دوستى و ولايت شما را فرض دانسته، و همانها كه خداوند در كتاب خود (قرآن) از آنان ياد كرده و وصفِ شان را براى بندگانش گفته است. خداى عزيز و جليل فرمود: «خداوند، آدم، نوح و خاندان ابراهيم و خاندان عمران را بر جهانيان برترى داد. در حالى كه برخى فرزند زادگان برخى ديگرند و خداوند شنوايى داناست». پس شما برگزيدگان خداوند از /1 آدم و نوح و خاندان ابراهيم و خاندان عمران هستيد و شما از خاندان اسماعيل و اهلِ بيتِ هدايتگر (پاك) محمّد (صلى الله عليه وآله) هستيد.

و جالب اين كه، امام حسين (عليه السلام) در روزِ عاشورا با يزيديان، آن گاه كه فرزند دلبندش حضرت على اكبر (عليه السلام) به مصاف يزيديان و آل ابو سفيان، مى رفت همين