فهرست مطالب

از شرح و تبين آيات، در پيش گفته ها روشن شد كه:

اوّلا: جانشينى پيامبر گرامى (صلى الله عليه وآله) هم چون خود پيامبرى، منصبى الهى و با گزينش خداوند است، كه در مواقع مختلف و به مناسبت ها، به وسيله پيامبر به مسلمانان ابلاغ شده است. از اين رو، خلافت و امامت خليفه پيامبر، نه محصول آراء عمومى مسلمانان و نه گزينش گروه خاصى به نام اهل «حَلّ و عَقْد» است. و به تعبير ديگر، اساساً دست بشر در گزينش امام به طور كلى كوتاه است.⁽¹⁾

ثانياً: دانش و توانايى، براى فهم درست حقائق دين و آموزه هاى وحى و اجراى به موقع و درست آن ها، دو شاخصه مهمّى است كه عمده ترين وجوهِ تمايز امام منصوب و معصوم از جانب خداوند است.

و امّا آن چه اكنون بدان پرداخته مى شود، برخوردارى امام و جانشين پيامبر (صلى الله عليه وآله) از دانش غيب و قلمروِ آن است، كه در باورِ شيعيان، امرى ضرورى است.

علمِ غيب; يعنى آگاهى از نهانى ها، ويژه خداوند است و هيچ موجودى در سراسر جهانِ غيب و شهود، حتّى هيچ پيامبرى و امامى ـ بالاصالة ـ از غيب، آگاه نيست و خود، به طور استقلال، در اين حريم قدس، راه ندارد:

قُل لاَّ يَعْلَمُ مَن فِى السَّمَـوَ تِ وَ الاَْرْضِ الْغَيْبَ إِلاَّ اللَّهُ).⁽¹⁾

بگو: كسى در آسمان ها و زمين نهان ـ غيب ـ را نمى داند مگر خدا.

وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْـلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَـكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِى مِن رُّسُلِهِى مَن يَشَآءُ).⁽²⁾

و خداوند بر آن نيست كه شما را بر نهان و ناپيدا ـ غَيْب ـ آگاه سازد و ليكن خدا از فرستادگان خود هر كه را خواهد برمى گزيند.

عَــلِمُ الْغَيْبِ فَلاَ يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِىأَحَدًا * إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُول).⁽³⁾

داناى نهان و ناپيداست، پس كسى را بر غيب خود آگاه نسازد، مگر آن را كه به پيامبرى پسندد و برگزيند.

و اگر برخى بندگان برگزيده خداوند، در طول زندگى خود گاهى از پاره اى مغيبات و نهانى ها خبر داده اند به اذن و اجازه خداوند است و بر اساس وحى الهى و الهام ذات مقدس اوست.

در داستانِ آدم، آمده است كه خداوند رازها و حقايق اين جهان را به او آموخت و فرشتگان نيز، با اظهار عجز و درماندگى، اقرار كرده اند كه جز آن چه خداوند به آنان آموخته است، نمى دانند:

وَ عَلَّمَ ءَادَمَ الاَْسْمَآءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَـلـِكَةِ فَقَالَ أَ منبِـُونِى بِأَسْمَآءِ هَـؤُلاَءِ إِن كُنتُمْ صَـدِقِينَ * قَالُوا ْسُبْحَـنَكَ لاَ عِلْمَ لَنَآ إِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَآ إِنَّكَ أَنتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ).⁽¹⁾

و همه نام ها را به آدم آموخت. سپس آن ها را بر فرشتگان عرضه كرد و گفت: اگر راست مى گوييد مرا از نام هاى اين ها خبر دهيد. گفتند: پاكى توراست، ما را دانشى نيست مگر آن چه به ما آموخته اى، كه تويى داناى با حكمت ـ استواركار و درست گفتار.

و درباره عيساى مسيح فرمود:

وَيُعَلِّمُهُ الْكِتَـبَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَلـةَ وَالاِْنجِيلَ).⁽²⁾

و او را كتاب و حكمت و تورات و انجيل مى آموزد.

در قرآن كريم، آگاهى پيامبران از آن چه در گذشته روى داده است و آن چه

در آينده روى مى دهد، و به همين گونه سرگذشت پيامبران پيشين و امت هاى آنان را با تعبيرهايى از اين دست، همراه ساخته است:

نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَآ أَوْحَيْنَآ إِلَيْكَ هَـذَا الْقُرْءَانَ وَ إِن كُنتَ مِن قَبْلِهِى لَمِنَ الْغَـفِلِينَ).⁽¹⁾

ما با اين قرآن كه به تو وحى كرديم نيكوترين داستان را بر تو مى گوييم و هر آينه تو پيش از آن از بى خبران بودى.

ذَ لِكَ مِنْ أَمنبَآءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَ مَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ أَجْمَعُوا ْأَمْرَهُمْ وَ هُمْ يَمْكُرُونَ).⁽²⁾

اين /1 از خبرهاى غيب است كه به تو وحى مى كنيم; و تو نزد آنان (برادران يوسف) نبودى آن گاه كه در كار خويش همداستان شدند و انديشه بد مى كردند ـ كه يوسف را در چاه افكنند و بگويند گرگ او را خورد.

تِلْكَ مِنْ أَمنبَآءِ الْغَيْبِ نُوحِيهَآ إِلَيْكَ مَا كُنتَ تَعْلَمُهَآ أَنتَ وَ لاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَـذَا).⁽³⁾

[اى رسول ما] اين از خبرهاى غيب است كه به تو وحى مى كنيم، كه پيش از اين نه تو آن ها را مى دانستى و نه قوم تو.

نوح پيامبر و ياران و بستگانش نام خدا را بر زبان راندند و بر كشتى دَرْشدند و آب، كشتى را بر سر گذاشت. باد، گاهى به نرمى و آرامش و زمانى به شدّت بر كشتى مىوزيد و موج هاى خروشان و گرداب ها براى كافران، در آغوش خود،