فهرست مطالب

به خدا مى سپارم. سپس به خدا سوگند، زهير در خطِ مقدّم سپاه بود تا اين كه كشته شد».

نقل طبرى از آن جا كه تاريخ او از منابع استناد مؤلّف شهيد جاويد، بلكه مهمّ ترينِ آنهاست، به لحاظِ استناد آن به ابومخنف، چنان كه برخى گفته اند، در خورِ تأمّل است.

و امّا زهير، كسى است كه پس از بازگشت از مراسم حجّ در طول راه مى كوشيد تا با امام (عليه السلام) ديدارى نداشته باشد. ولى كوشش او، راه به جايى نبرد و سرانجام توفيق يار او شد و با امام (عليه السلام) ديدار كرد. و اى كاش مى دانستيم كه در اين ديدارِ كوتاه، ميان او و امام (عليه السلام) ، چه گذشت كه آن چنان دگرگون شد و پس از بازگشت به خيمه خود، با همسر و همراهانش بِدْرود گفت و به كاروان امام (عليه السلام) پيوست؟

آيا امام (عليه السلام) سخنِ سلمان باهلى را به يادَش آورد؟ آيا آن غنيمتِ سرورانگيز كه سلمان باهلى از آن خبر داده بود; غنيمت شهادت بود؟ آيا در صورت پيروزىِ ظاهرى بر يزيديان و تأسيسِ حكومت در كوفه، دست يابى به مقامى رفيع بود، كه زهير بدان اميد، دست از خانه و خاندان شست و سر از پا نشناخت، تا به صف حسينيان پيوست؟

به راستى، چه انگيزه اى زهير را به وجد آورده بود، كه آن گونه دلداده فرزند پيامبر شد؟ اگر مراد از غنيمت، موقعيت هاى دنيايى بود كه زهير با پيروزى امام حسين (عليه السلام) به آنها دست مى يافت، بِدْرود او و اين كه اين ديدارِ آخرين است، چه معنا داشت؟ ناگزير بايد پذيرفت كه امام (عليه السلام) در اين ديدارِ شورانگيز با اِكسيرِ نگاهِ خود، مس وجودِ زهير را به گوهرى ناب تبديل كرد. و او را با معنويت خويش، آن چنان در حوزه جاذبه شهادت، قرار داد كه ديگر «آن سرايى» شده

بود; از اين رو، سر از پا نمى شناخت و براى وصول به آن منزلتِ بى بديل، با همه تعلّقات خود، چه رسد به همسر و همراهان، بِدْرود گفت:

كيميا دارى كه تبديلش كنى *** گر چه جوى خون بود نيلش كنى⁽¹⁾

بنابراين، هم امام (عليه السلام) مى دانست كه فرجام اقدامش شهادت است، و هم، زهير دريافته بود كه سخن سلمان، كه گفته بود: «در آينده با جوانانِ خاندانِ محمّد (صلى الله عليه وآله) خواهى بود و غنيمت سرورانگيزتر و نشاط آورترى نصيب تو خواهد شد»، همان بودنِ با حسين (عليه السلام) و كشته شدن در راه اوست. از اين رو، فراخوانِ حسين را با گوش جان شنيد و سخت بدان پاى بند شد و همراه او و جوانانش، كه همگى از خاندان پيامبر بودند، به كربلا رفت، تا در كنار فرزند بزرگوار پيامبر (صلى الله عليه وآله) از غنيمت شهادت، كه سعادت ابدى و سرور جاودانه است، برخوردار شود.⁽²⁾

اكنون از آقاى مؤلّف بايد پرسيد: آيا سلمان مى دانست كه زهير
از اين غنيمتِ بى زوال (شهادت) بهره خواهد برد، و امّا امام حسين (عليه السلام) نمى دانست؟!

2. ابن اثير مى گويد امام (عليه السلام) ، پس از شنيدن خبرِ شهادت حضرت مسلم در منزل «ثَعْلَبيّه»، به راهِ خود ادامه داد، تا اين كه در منزل «زُباله» از شهادتِ برادر

رضاعى اش عبدالله بُقْطُرْ⁽¹⁾ آگاه شد. و در اين جا بود كه به همراهانِ خود فرمود:

قَدْ خَذَلَنَا شَيعَتُنَا، فَمَنْ اَحبَّ أَنْ يَنْصَرِفَ فَلْيَنْصَرِفْ، لَيْسَ عَلَيْهِ مِنَّا ذِمَامٌ.⁽²⁾

شيعيان ما به ما خيانت كردند و از يارىِ ما دست برداشتند هر كدام از شما كه بخواهد برگردد، آزاد است; من بارى (حقّى) بر دوش كسى ندارم.

همراهان امام (عليه السلام) با شنيدن سخن آن حضرت، پراكنده شدند. گروهى به طرف راست و گروهى به طرف چپ مسير، و تنها همان ها كه از مكّه با امام بودند در كنار ايشان به سوى مقصدى كه در پيش داشت به راه خود ادامه دادند.

برخوردِ اين گونه امام (عليه السلام) ، اگر چه نوعى تصفيه بود، براى اين بود كه مى دانست گروهى از اعراب، يعنى همان ها كه رفتند مى پنداشتند امام در اين حركت پيروزمندانه وارد كوفه خواهد شد و زمام حكومت را به دست خواهد گرفت و مردم به اطاعت از آن حضرت، تن درخواهند داد. از اين رو، خواست تا بدانند كه براى چه بايد اين راه را طى كنند.

امام حسين (عليه السلام) و همراهانِ آن حضرت، سپس به راه خود ادامه دادند، تا در درّه «عَقَبه» فرود آمدند; در اين جا، مردى از عرب⁽³⁾ به حضور امام (عليه السلام) بار يافت و پرسيد: كجا مى رويد؟ فرمود: به كوفه. آن مرد عرب گفت: تو را به خدا سوگند، برگرد و به كوفه نرو. در كوفه با نوك نيزه و تيزى شمشير مواجه خواهى

شد. مردمانى كه از شما دعوت كرده اند; اگر با عبيدالله جنگ كرده و پيروز شدند، كه بار جنگ بر دوش شما نيست و زمينه براى حكومت شما آماده است; آن گاه به كوفه برو و گرنه، نرو... امام حسين (عليه السلام) فرمود:

اِنَّه لايَخْفَى عَلَيَّ مَا ذَكَرْتَ وَلكِنَّ اللهَ لايُغْلَبُ عَلَى اَمْرِهِ;⁽¹⁾

آن چه گفتى بر من پوشيده نيست ولى خدا آن چه خواهد، همان مى شود. و هيچ گاه در كار خود مغلوب نخواهد شد.

سپس امام (عليه السلام) به همراهِ يارانش از آن منزل كوچ كردند.⁽²⁾

نتيجه ديدارها و گفت و گوها

نتيجه ديدارها و گفت و گوهاى امام (عليه السلام) با ديداركنندگان، در درازاى راه، اين بود كه:

1. امام (عليه السلام) از شهادت حضرت مسلم و برادر رضاعى اش «ابن بُقْطُر» در منزل زباله آگاه شد.