فهرست مطالب

بود; از اين رو، سر از پا نمى شناخت و براى وصول به آن منزلتِ بى بديل، با همه تعلّقات خود، چه رسد به همسر و همراهان، بِدْرود گفت:

كيميا دارى كه تبديلش كنى *** گر چه جوى خون بود نيلش كنى⁽¹⁾

بنابراين، هم امام (عليه السلام) مى دانست كه فرجام اقدامش شهادت است، و هم، زهير دريافته بود كه سخن سلمان، كه گفته بود: «در آينده با جوانانِ خاندانِ محمّد (صلى الله عليه وآله) خواهى بود و غنيمت سرورانگيزتر و نشاط آورترى نصيب تو خواهد شد»، همان بودنِ با حسين (عليه السلام) و كشته شدن در راه اوست. از اين رو، فراخوانِ حسين را با گوش جان شنيد و سخت بدان پاى بند شد و همراه او و جوانانش، كه همگى از خاندان پيامبر بودند، به كربلا رفت، تا در كنار فرزند بزرگوار پيامبر (صلى الله عليه وآله) از غنيمت شهادت، كه سعادت ابدى و سرور جاودانه است، برخوردار شود.⁽²⁾

اكنون از آقاى مؤلّف بايد پرسيد: آيا سلمان مى دانست كه زهير
از اين غنيمتِ بى زوال (شهادت) بهره خواهد برد، و امّا امام حسين (عليه السلام) نمى دانست؟!

2. ابن اثير مى گويد امام (عليه السلام) ، پس از شنيدن خبرِ شهادت حضرت مسلم در منزل «ثَعْلَبيّه»، به راهِ خود ادامه داد، تا اين كه در منزل «زُباله» از شهادتِ برادر

رضاعى اش عبدالله بُقْطُرْ⁽¹⁾ آگاه شد. و در اين جا بود كه به همراهانِ خود فرمود:

قَدْ خَذَلَنَا شَيعَتُنَا، فَمَنْ اَحبَّ أَنْ يَنْصَرِفَ فَلْيَنْصَرِفْ، لَيْسَ عَلَيْهِ مِنَّا ذِمَامٌ.⁽²⁾

شيعيان ما به ما خيانت كردند و از يارىِ ما دست برداشتند هر كدام از شما كه بخواهد برگردد، آزاد است; من بارى (حقّى) بر دوش كسى ندارم.

همراهان امام (عليه السلام) با شنيدن سخن آن حضرت، پراكنده شدند. گروهى به طرف راست و گروهى به طرف چپ مسير، و تنها همان ها كه از مكّه با امام بودند در كنار ايشان به سوى مقصدى كه در پيش داشت به راه خود ادامه دادند.

برخوردِ اين گونه امام (عليه السلام) ، اگر چه نوعى تصفيه بود، براى اين بود كه مى دانست گروهى از اعراب، يعنى همان ها كه رفتند مى پنداشتند امام در اين حركت پيروزمندانه وارد كوفه خواهد شد و زمام حكومت را به دست خواهد گرفت و مردم به اطاعت از آن حضرت، تن درخواهند داد. از اين رو، خواست تا بدانند كه براى چه بايد اين راه را طى كنند.

امام حسين (عليه السلام) و همراهانِ آن حضرت، سپس به راه خود ادامه دادند، تا در درّه «عَقَبه» فرود آمدند; در اين جا، مردى از عرب⁽³⁾ به حضور امام (عليه السلام) بار يافت و پرسيد: كجا مى رويد؟ فرمود: به كوفه. آن مرد عرب گفت: تو را به خدا سوگند، برگرد و به كوفه نرو. در كوفه با نوك نيزه و تيزى شمشير مواجه خواهى

شد. مردمانى كه از شما دعوت كرده اند; اگر با عبيدالله جنگ كرده و پيروز شدند، كه بار جنگ بر دوش شما نيست و زمينه براى حكومت شما آماده است; آن گاه به كوفه برو و گرنه، نرو... امام حسين (عليه السلام) فرمود:

اِنَّه لايَخْفَى عَلَيَّ مَا ذَكَرْتَ وَلكِنَّ اللهَ لايُغْلَبُ عَلَى اَمْرِهِ;⁽¹⁾

آن چه گفتى بر من پوشيده نيست ولى خدا آن چه خواهد، همان مى شود. و هيچ گاه در كار خود مغلوب نخواهد شد.

سپس امام (عليه السلام) به همراهِ يارانش از آن منزل كوچ كردند.⁽²⁾

نتيجه ديدارها و گفت و گوها

نتيجه ديدارها و گفت و گوهاى امام (عليه السلام) با ديداركنندگان، در درازاى راه، اين بود كه:

1. امام (عليه السلام) از شهادت حضرت مسلم و برادر رضاعى اش «ابن بُقْطُر» در منزل زباله آگاه شد.

2. با شنيدن خبرِ شهادتِ اين دو بزرگوار فرمود: «شيعيان ما به ما خيانت كردند و از يارىِ ما دست برداشتند. هر كدام از شما كه بخواهد برگردد آزاد است من بارى بر دوش كسى ندارم». گروهى از همراهان امام (عليه السلام) با شنيدن اين سخن، امام (عليه السلام) را ترك گفتند و هركدام به سويى رفتند. و تنها كسانى ماندند كه از مكّه با آن حضرت همراه بودند و اين سخن امام (عليه السلام) ، افزون بر اين كه نوعى تصفيه بود; سخن از شهادت بود، نه تأسيس حكومت!!

3. پراكنده شدن همراهان و خبر شهادت حضرت مسلم و ابن بُقْطُر هيچ گونه تزلزلى در عزم پولادين و اراده راسخ امام (عليه السلام) و يارانش ايجاد نكرد.

4. مرد عرب با تحليلِ اوضاع سياسى و موقعيت نظامى كوفه، رفتن امام (عليه السلام) به كوفه را مصلحت امام (عليه السلام) نمى دانست. از اين رو، از امام حسين خواست، تا از اين سفر چشم پوشد. و امّا امام (عليه السلام) فرمود: آن چه گفتى بر من پوشيده نيست و من بر آنم كه تسليم اراده خداوند باشم. بنابراين به راهى كه در پيشِ رو دارم، ادامه خواهم داد.

نتيجه اين كه على رغم تصوّر مؤلّف شهيد جاويد، امام (عليه السلام) مى دانست كه در كوفه نيروى ملّى مورد اطمينانى ندارد كه با اعتماد به آن ها در انديشه تأسيس حكومت باشد. و قهراً اگر مقصود امام (عليه السلام) تأسيس حكومت بود، مى بايست بر پايه اين تحليل، از همان جا (درّه عَقبه)، از همان راهى كه آمده است بازگردد و نمى بايست به گونه اى سخن بگويد كه گروهى از همراهانش او را رها كنند و تنها همان هايى بمانند كه خطبه «خُطَّ المَوت» را با گوش جان شنيده بودند.⁽¹⁾