فهرست مطالب

«فَاتَّقُوا اللهَ اَيُّهَا المُسْلِمُونَ وَ تَحَاثُّوا عَلَى جِهادِ مُعَاوِيَة القَاسِطِ النّاكِث، وَ اَصْحَابِهِ القَاسِطِينَ النَّاكِثِين. اِسْمَعُوا مَا اَتْلُو عَلَيْكُم مِنْ كِتَابِ اللهِ المُنْزَلِ عَلَى نَبِيِّه المُرْسَلِ لِتَتَّعِظُوا; فَانَّه واللهِ اَبْلَغُ عِظَة لَكُم، فَانْتَفِعُوا بِمَواعِظِ اللهِ، وَازْدَجِروُا عَنْ مَعَاصِي اللهِ، فَقَد وَعَظَكُم اللهُ بِغَيْرِكُم، فَقَالَ لِنَبيِّه (صلى الله عليه وآله) : أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلاَِ مِنم بَنِى إِسْرَ ءِيلَ مِنم بَعْدِ مُوسَى إِذْ قَالُوا ْلِنَبِىّ لَّهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُّقَـتِلْ فِى سَبِيلِ اللَّهِ قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِن كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ أَلاَّ تُقَـتِلُوا ْ قَالُوا ْوَمَا لَنَآ أَلاَّ نُقَـتِلَ فِى سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِن دِيَـرِنَا وَأَبْنَآلـِنَا فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا ْإِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ وَاللَّهُ عَلِيمُم بِالظَّــلِمِينَ (البقرة:246)

وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُوا ْأَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِّنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَـلـهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُو بَسْطَةً فِى الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِى مُلْكَهُو مَن يَشَآءُ وَاللَّهُ وَ سِعٌ عَلِيمٌ). اَيُّهَا النّاسُ، اِنَّ لَكُم فِي هَذِهِ الآيَاتِ عِبْرَةً، لِتَعْلَمُوا اَنَّ اللهَ جَعَلَ الْخِلافَةَ وَ الأِمْرَةَ مِنْ بَعْدِ الاَنْبِياءَ فِي اَعْقَابِهِم، وَ اَنَّهُ فَضَّلَ طَالُوتَ وَ قَدَّمَهُ عَلَى الْجَمَاعَةَ بِاصْطِفَائِهِ اِيَّاهُ وَ زِيَادَةِ بَسْطَة فِي العِلْمِ وَ الجِسْمِ، فَهَلْ تَجِدُونَ اللهَ اصْطَفَى بَني اُميَّةَ عَلَى بَني هَاشِمَ وَ زَادَ مُعَاوِيَةَ عَلَيَّ بَسْطَة فِي الْعِلمِ وَ الْجِسْمِ.⁽¹⁾

پس اى مردم! از خدا بترسيد و يكديگر را براى جهاد با معاويه بيداد گرِ پيمان شكن، و ياورانِ بيدادگرِ پيمان شكنش، بر انگيزيد. بشنويد، آن چه از كتابِ فرود آمده بر پيامبر فرستاده شده اش، بر شما مى خوانم! تا پند گيريد. همانا ـ به خدا سوگند ـ براى شما كتاب

خدا، رساترين موعظه است. پس از اندرزهاى خداوند سود بريد و از گناهان و نافرمانى خداوند، خود را باز داريد. خداوند شما را با سرگذشت ديگران /1 اندرز داده و به پيامبرش فرمود: «آيا ننگريستى به آن گروه از فرزندان اسرائيل پس از موسى كه به پيامبر خود گفتند: براى ما پادشاهى برانگيز تا در راه خدا كار زار كنيم؟ گفت: آيا احتمال مى دهيد كه اگر كارزار بر شما نوشته شود كارزار كنيد؟ گفتند: ما را چيست كه در راه خدا كارزار نكنيم و حال آنكه از خان مان و فرزندان مان بيرون رانده شده ايم؟ و چون كارزار بر آن ها نوشته شد جز اندكى پشت كردند، و خداوند به ستمكاران داناست، و پيامبرشان به آن ها گفت: خداوند طالوت را به پادشاهى شما بر انگيخت. گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهى باشد و ما به پادشاهى از وى سزاوارتريم و او را گشايشى از مال نداده اند. گفت: خدا او را بر شما برگزيده است و در دانش و تن، فزونى و فراخى داده است، و خداوند پادشاهى خود را به هر كه بخواهد دهد و خدا فراخى بخش و داناست». اى مردم، در اين آيات براى شما، اندرزهاى درس آموز است، تا بدانيد كه خداوند خلافت و فرمانروايى پس از پيامبران را، در نسل هاى آنان قرار داده است. و طالوت را به خاطر فزونى و فراخى در دانش و تن، بر بنى اسرائيل برترى داده و او را به رهبرى برگزيده است. آيا مى پنداريد خداوند بنى اميه را بر بنى هاشم برترى داده و برگزيده است؟ و معاويه را فزونى و فراخى در دانش و تن بخشيده و او را بر من برترى داده است؟!

از نظر شيعه اماميّه، امام; يعنى كسى كه به جاى رسول خدا مى نشيند و رياست و سرپرستى امور مسلمانان را به عهده مى گيرد، مانند پيامبر بايد از سوى خداوند برگزيده شود، و مردم هيچ گونه نقشى در گزينش امام ندارند. و از شئون و تكاليف مهمّ امام، تبيين دين الهى ـ اعتقادات، وظايف اخلاقى، تكاليف عملى ـ و حفظ آن و نيز سامان دهى امور مسلمانان است. و روشن است كه چنين كار خطيرى، جز با آگاهى كامل از دين، به هيچ روى، امكان پذير نيست. براى همين، دو ويژگى ياد شده در داستان طالوت را، براى امام ضرورى مى داند; يعنى علم و قدرت و دانايى و توانايى، از شرايط عمده امامت است. و همه مى دانند كه در ميان صحابه پيامبر (صلى الله عليه وآله) ، به تحقيق، جز امير مؤمنان على (عليه السلام) ، هيچ كس به همه مسائل و معارف دين، آن طور كه بايسته است، آشنا نبود.⁽¹⁾