فهرست جامع المسائل - جلد دوم

(صفحه 202)
چنانچه بعد از برگشت از وجوه شرعيه تأمين مى شود، مستطيع است.

س 462 ـ آيا سادات و اهل علم با وجوه شرعيه مثل سهم السادات و سهم امام(ع) مستطيع مى شوند؟
ج ـ ساداتى كه مستحق سهم سادات هستند بنابر احتياط واجب جايز نيست بيش از مخارج سالشان خمس بگيرند و با سهم سادات مستطيع نمى شوند. چون حج از مؤونه نيست و نمى توانند براى انجام آن سهم سادات بگيرند. اما اهل علمى كه شهريه مى گيرند و وجوهات از سوى مرجع و حاكم شرع به عنوان مصرف و به لحاظ تحصيل و تدريس و خدمات دينى به آنان تمليك مى شود مالك شده و با آن مستطيع مى شوند. و اگر ساير شرايط وجود داشته باشد و مستطيع هستند و چنانچه حج بجا آورند از حجة الاسلام كفايت مى كند.
بلى اهل علمى كه از طرف مراجع تقليد مجاز در اخذ وجوه شرعيه هستند مالك وجوه مأخوذه نمى شوند و با آن استطاعت حاصل نمى شود و مجازند مقدارى از آنرا در مخارج اقتصادى خود و موارد مقرره مصرف كنند.

س 463 ـ اينجانب روحانى هستم و چون نياز به شهريه داشتم طبق نظر حضرت امام(قدس سره) مستطيع نبودم و با اينكه چندين بار به حج مشرف شده بودم، حج واجب خود را به جا نياوردم. بعد از وفات حضرت امام(ره) به يكى از مراجع رجوع كردم و مسأله را پرسيدم، گفتند طبق نظر ايشان مستطيع هستيد. لذا حج خود را بجا آوردم و بعد متوجه شدم فتواى اين آقا هم مثل مرحوم امام بوده است. حال سؤال اين است كه آيا راهى براى صحت حج انجام شده من وجود دارد؟
ج ـ به نظر اينجانب نياز به شهريه مانع از استطاعت نيست و حج واجب
(صفحه 203)
شما صحيح و مجزى از حجة الاسلام بوده است.

س 464 ـ كسى كه استطاعت انجام حج را ندارد ولى استطاعت انجام عمره مفرده را دارد، آيا عمره مفرده بر او واجب است؟
ج ـ چنانچه از گروهى باشد كه حجة الاسلام آنها حج تمتع است، استطاعت براى انجام خصوص عمره مفرده سبب وجوب آن نخواهد شد.

س 465 ـ حدود ده سال قبل براى سفر حج ثبت نام كرده ام. با توجه به اينكه حج واجب خود را قبلاً انجام داده ام، آيا مى توانم حالا كه نوبتم رسيده حج خود را به قيمت بازار بفروشم و اصلاً آيا حج فروختنى است؟
ج ـ حج را نمى فروشند. بلكه فيش آن را به لحاظ اعتبارش واگذار مى كنند و جايز است.

س 466 ـ اگر شخصى در حال استطاعت مالى فيش حج را خريدارى كرد و به خاطر فوتش به يكى از ورّاث يا كس ديگر سپرده است، چنانچه آن فرد اجير نشده باشد و خودش با اين فيش مستطيع شده باشد، حجى را كه با مجوّز اين فيش انجام مى دهد بايد به نيابت آن مرحوم باشد، يا براى خود انجام دهد و براى او نايب بگيرد؟
ج ـ احتياط اقتضا مى كند كه با آن فيش حج خويش را انجام دهد و براى ميت استنابه كند، گرچه جواز انجام حج براى ميت با اين فيش بعيد نيست.

س 467 ـ اينجانب براى حج ثبت نام كرده و چند سال ديگر نوبتم مى رسد و فيش حج مرحومه والده مربوط به امسال است. آيا جايز است امسال از فيش وى براى خودم حج بروم و موقع نوبتم براى ايشان حج ميقاتى بگيرم؟
ج ـ اگر ساير شرايط را داريد، احتياط آن است كه حج امسال را براى خودتان انجام دهيد وبراى مرحومه مادر هم درهمين سال حج ميقاتى بگيريد.

س 468 ـ ما چهار برادر هستيم برادر بزرگمان پس از بازنشستگى دولت
(صفحه 204)
مقدارى پول به ايشان داد كه موجب استطاعت براى حج شد. بلحاظ اينكه هر چهار برادر در يك خانه زندگى مى كنيم و مخارج همه ما بر عهده ايشان هست; خانه فعلى براى همه ما كوچك است اگر با پولى كه از دولت گرفته خانه بسازيم، استطاعت ايشان از بين مى رود و اگر حج برود زندگى براى همه ما مشكل مى شود; استدعا دارم حكم شرعى اين مسأله را بيان فرماييد؟
ج ـ در فرض سؤال چنانچه پولى را كه دولت به او داده است، مصرف ساختن خانه مورد نياز و در شأن خود كند. به طورى كه قدرت مالى براى حج نداشته باشد اشكالى ندارد. و حج بر او واجب نمى شود.

س 469 ـ زنى 58 ساله هستم و ارث پدرى من سه ميليون و پانصد هزار تومان شده است. همسرم بيمار و از كار افتاده است و درآمد ندارد و داراى سه فرزند هستم كه مشغول تحصيل هستند و مستأجر مى باشند و هزينه تحصيل آنها زياد است، آيا اين پول را صرف تهيه مسكن و بقيه مخارج فرزندانم كنم يا به حج بروم؟ و آيا مى توانم فيش حج بگيرم و بعد به حج بروم؟
ج ـ در فرض سؤال فعلاً حج بر شما واجب نيست، بلى چنانچه پول را خرج مايحتاج خود وفرزندانتان نكنيد تا موسم حج فرابرسد و خريد فيش حج به نرخ متعارف وبدون اجحاف براى سال جارى ممكن باشد حج واجب مى شود.

س 470 ـ حضرتعالى در مناسك فرموده ايد: «كسى كه نياز به ازدواج دارد به طورى كه ترك آن سبب مرض يا ضرر يا مشقت گردد. و براى آن پول لازم باشد درصورتى مستطيع مى شود كه علاوه برمخارج حج مصارف ازدواج را هم داشته باشد»، آيااين حكم شامل فرزندى كه به حد بلوغ رسيده مى شود؟
ج ـ بلى شامل مى شود. به اين معنا اگر شخصى پسر يا دختر دارد كه نياز به ازدواج دارند، و ترك آن موجب ضرر يا مشقت يا به حرام افتادن آنان
(صفحه 205)
مى شود، لازم است اول مخارج ازدواج آنان را طبق شأن و متعارف تأمين كند. پس از آن اگر مصارف حج را داشت، مستطيع مى شود.

س 471 ـ آيا پول قربانى جزء استطاعت است؟
ج ـ بلى جزء استطاعت است و اگر كسى پول قربانى را ندارد حج بر او واجب نيست ولو اينكه در مدينه يا مكه باشد.

س 472 ـ شخصى در مدينه با توجه به اينكه مقدارى پول همراه دارد، در استطاعت خود شك مى كند، وظيفه اش چيست؟
ج ـ مى تواند مبلغى را كه همراه دارد به كسى ببخشد و او وى را با بذل همان مبلغ به حج مهمان كند كه حج بذلى شود و حجة الاسلام قطعى انجام دهد. در اين صورت حج او از حجة الاسلام كفايت مى كند.

س 473 ـ شخصى در مدينه در اثر تصادف يا بيمارى يقين دارد كه از انجام طواف و سعى مطلقا (حتى با تخت) عاجز است، آيا از استطاعت افتاده يا محرم شود و اعمال را استنابه كند؟
ج ـ با فرض عجز، تكليف ساقط است و فعلا حج واجب نيست بلى اگر براى سال هاى بعد شرايط حاصل بود، ياحج براو مستقربوده، حج واجب است.

س 474 ـ خانمى است كه از ديدن جمعيت وحشت مى كند و اضطراب غيرقابل تحملى به او دست مى دهد آيا همين عارضه، مسقطِ تكليف حج است؟
ج ـ بلى، حكم آن مانند مسأله قبل است.

س 475 ـ شخصى پس از استقرار وجوب حج، ديوانه شده، وظيفه ولىّ نسبت به حج او چيست؟
ج ـ چنانچه اميد افاقه هست صبر كنند والاّ بنابر احتياط واجب ولى شرعى او از مال او يك حج نيابى انجام دهد.
(صفحه 206)

س 476 ـ زنى بدون اذن و توافق شوهرش براى انجام عمره مفرده و حج استحبابى به مكه معظمه مسافرت مى كند. حكم اين سفر و اعمال وى چگونه است؟
ج ـ جواز خروج زن از منزل و صحّت عمره و حجّ مستحبى او مشروط به اذن شوهر است و سفر او بدون اذن شوهر حرام است و عمره و حجّ مستحبى او هم باطل است.

س 477 ـ پولى كه براى ثبت نام سفر حج پرداخت شده و سال خمسى بر آن گذشته و هنوز قرعه به نام او اصابت نكرده، آيا مشمول خمس مى باشد؟
ج ـ چنانچه حجة الاسلام قبلاً بر او استقرار پيدا نكرده باشد لازم است خمس آن را بپردازد.

س 478 ـ بعضى از كسانى كه به حج مشرف مى شوند مبلغى كه هزينه سفر حج مى كنند، وجوه شرعى آن را مى پردازند با توجه به اينكه بقيه اموالشان را تخميس نكرده اند. آيا احرام آنان و نماز طواف صحيح است؟
ج ـ تصرف در مالى كه خمس به آن تعلق گرفته، قبل از پرداخت خمس آن، جايز نيست و برداشت مخارج حج و دادن خمس آن، تصرف در مال غير مخمس است و جايز نيست و اين كار منع از تصرف را بر طرف نمى كند. به عبارت ديگر پرداخت خمس اين مقدار، مابقى را از تعلق خمس بيرون نمى آورد. و به عنوان متعلق حق امام(عليه السلام) و سادات محفوظ است. بلى مى توانند مقدارى از مال را به قصد اداى خمس به مرجع تقليد يا وكيل او بدهند و او بعد از قبول آن را به آنها قرض بدهد. و آن را صرف مخارج حج كنند. در اين صورت حج آنها صحيح است. و اگر خمس ندهند، گرچه تصرف در مال حرام است. اما همراه داشتن پول غير مخمس و خرج آن