(صفحه 248)
ست و عقول ناقص و علوم ضعيف ما به كنه و واقعيتها و علل آن نمى رسد لذا نبايد به اين گونه اشكالات و شبهه ها اعتناء و توجه كرد. وفقكم الله و ايانا للعلم و العمل و العبودية.(1)

س 662 ـ اگر ولىّ كودك او را محرم به احرام حج تمتع كرد خود نيز محرم شد و تمكّن از دو قربانى نداشت تكليفش چيست؟
ج ـ براى كودك قربانى كند و خودش روزه بگيرد.

س 663 ـ ترك عمدى قربانى چه حكمى دارد؟
ج ـ ظاهر اين است كه اگر آن را از روى علم و عمد ترك كند و وقت تدارك آن بگذرد، حج او باطل است.

س 664 ـ لطفاً نظر مبارك را نسبت به تقسيم گوشت قربانى بيان فرماييد و هم اكنون كه خوردن گوشت قربانى ممكن است باعث پديد آمدن بيماريهاى ميكروبى بشود، تكليف چيست؟
ج ـ تثليث و خوردن قسمتى از ثلث از مستحبات است نه از واجبات.

حلق و تقصير

س 665 ـ محرم قبل از آنكه خودش تقصير كند و از احرام خارج شود آيا مى تواند براى ديگرى تقصير كند؟ (ناخن بگيرد يا مو بچيند)؟
ج ـ در مو، نمى تواند.

س 666 ـ گاهى مشاهده مى شود بانوان پس از سعى در عمره بر مروه براى تقصير موى خود را مى چينند، و بدين سبب موهاى آنها ظاهر مى شود و

---

(صفحه 249)
نامحرم مى بيند، لطفاً نظر مبارك را مرقوم فرماييد.
ج ـ لازم است موهاى خود را حفظ كنند تا نامحرم نبيند، ولى در صحت تقصير و ترتب آثار آن اشكالى وجود ندارد.

س 667 ـ شخصى كه خود محرم است ديگرى را حلق يا تقصير مى كند، آيا كفايت مى كند؟
ج ـ محرم قبل از اينكه خودش حلق يا تقصير كند نبايد ديگرى را حلق يا براى تقصير ازاله مو كند. ولى اگر تقصير كرد كفايت مى كند و اعاده لازم نيست.

س 668 ـ حلق در شب چه حكمى دارد؟
ج ـ كفايت مى كند.

س 669 ـ امسال به مكّه مشرف شدم و خارج از منى حلق كرده ام، حضرت امام(قدس سره)مى فرمايد حلق و اعمال مترتبه بر آن را اعاده كند من بر تقليد امام(قدس سره)باقى هستم و جاهل به مسأله بودم فعلاً تكليف بنده چيست؟ آيا اعاده لازم است، اگر لازم باشد در غير ماه ذى الحجه اعاده جايز است و پوشيدن احرام لازم است؟
ج ـ به نظر اينجانب محلّ نشده ايد مگر اين كه از روى جهل قصورى يا غفلت و نسيان در غير منى حلق كرده باشيد كه در اين صورت محلّ شده ايد و اعمال شمـا صحيح است. هر چند در صورت امكان و عدم عسر و حرج بهتر است به منى برگرديد و حلق يا تقصير كنيد و اعمال مترتبه را اعاده كنيد.

س 670 ـ شخصى كه در حج مخيّر بين حلق و تقصير بود حلق را اختيار كرد، ولى به جاى تيغ، سرش را با ماشين ته زن، ماشين كرد، آيا كفايت مى كند؟
(صفحه 250)
ج ـ اگر صدق حلق كند، كفايت مى كند.

س 671 ـ كسى كه سال اوّل حج او است، آيا در حج بايد سر بتراشد، يا تقصير هم كفايت مى كند؟ و آيا در اين مسأله بين حجة الاسلام و غير آن فرقى هست؟
ج ـ سر تراشيدن تعين ندارد. بلكه تقصير هم كافى است و فرقى بين حجة الاسلام و غير آن نيست.

س 672 ـ كسى كه در حج نايب ديگرى است، گرچه نايب سال اوّل او نيست، ولى منوب عنه تاكنون حجى بجا نياورده، آيا بايد حلق كند؟
ج ـ گرچه به نظر اينجانب براى منوب عنه هم حلق تعين ندارد.ولى در صورت تعيّن هم، براى نايب در فرض سؤال تعين ندارد.

س 673 ـ كسى كه وظيفه اش حلق است، از روى ندانستن مسأله، تقصير مى كند. چه حكمى دارد؟
ج ـ در فرض سؤال كه نمى دانسته كفاره ندارد. ولى بايد حلق كند.

س 674 ـ كسى كه واجب است حلق را اعاده كند، چه تكليفى دارد؟
ج ـ تيغ را به سر بكشد، و كفايت مى كند.

س 675 ـ شخصى كه در حج مخير بين حلق و تقصير بوده است، حلق را انتخاب كرده و مشغول حلق مى شود. بعد از اينكه مقدارى از سر را حلق كرد، پشيمان مى شود و مى خواهد حلق را قطع كرده و با تقصير از احرام خارج شود. بفرماييد كه آيا در اين صورت باز هم تخيير باقى است و اين مرد با تقصير از احرام خارج مى شود يا اينكه حلق تعيين شده و بايد حلق را تمام كند؟
ج ـ تخيير استمرارى است و مى تواند با تقصير از احرام خارج شود.
(صفحه 251)

س 676 ـ شخصى براى ذبح نايب گرفته است آيا بعد از آنكه اطمينان پيدا كرد، ذبح انجام شده، مى تواند حلق كند يا بايد صبر كند تا نايب بيايد و به او خبر ذبح شدن را بدهد؟
ج ـ پس از اطمينان به تحقق ذبح مى تواند حلق يا تقصير كند و خبر دادن موضوعيت ندارد.

س 677 ـ آيا شخص قبل از ذبح قربانى به صرف خريد آن مى تواند حلق كند؟
ج ـ خير، نمى تواند حلق كند.

س 678 ـ كسى كه قبل از ذبح قربانى به گمان اينكه قربانى را ذبح كرده اند، حلق كرده، چه حكمى دارد؟
ج ـ اگر از خبر يك نفر يا ساير امارات اطمينان پيدا كرده كه ذبح انجام گرفته، حلق او صحيح است.

س 679 ـ كسى كه بعد از سعى در عمره تمتع جهلاً تقصير نكرده است، و پس از اعمال حج متوجه شده وظيفه او چيست؟
ج ـ در فرض سؤال حج او به حج افراد تبديل مى شود و احتياط واجب آن است كه بعد از اتمام حج، عمره مفرده هم انجام دهد و در سال آينده نيز حج تمتع انجام دهد.

س 680 ـ كسانى كه مو را روى سر خود كاشته اند، در مورد حلق چه وظيفه اى دارند؟ در وضو و غسل وظيفه آنها چيست؟
ج ـ در وضو براى مسح سر بيخ موها را مسح كند و در غسل بنابر احتياط مثل افراد عادى موها را بشويد و به نظر اينجانب حلق تعين ندارد و مى تواند در حج تقصير كند.

س 681 ـ افضل حلق است يا تقصير؟
(صفحه 252)
حلق افضل است.

بيتوته

س 682 ـ زمان بيتوته در منى در شبهاى 11 و 12 چه مقدار است؟
ج ـ از هنگام غروب تا نصف شب واجب است، و بعيد نيست كه به نيمه دوم شب نيز بشود اكتفا كرد.

س 683 ـ شخصى مدت زمان بيتوته را در منى بوده ولى متوجه نبوده كه بيتوته يكى از اعمال حج او است و نيت نكرده، يا بعد از گذشت چند ساعت از وقت بيتوته متوجه شده وظيفه اش چيست؟
ج ـ در فرض مذكور كفاره بر او نيست و فعلا تكليفى ندارد.

س 684 ـ بعضى از حجاج در شب 11 يا 12 بعد از اعمال مكه به علت راه بندان و يا در اثر اضطرار يا سهل انگارى كمى بعد از نيمه شب وارد منى مى شوند، آيا بايد كفاره بدهند؟
ج ـ با فرض اينكه در مكه مشغول عبادت نبوده و بيتوته واجب را در منى نبوده اند كفاره واجب است ولى چون اختيارى نبوده است معصيت نكرده اند.

س 685 ـ شخصى بنا دارد مقدارى از اول شب در منى بيتوته كند و قبل از نصف شب (مثلاً ساعت 10 شب) به مكه بيايد و مشغول عبادت شود. يا شب در مكه مشغول عبادت باشد و قبل از نصف شب يا مقدارى بعد از نصف شب برگردد و در منى بيتوته كند آيا جايز است؟
ج ـ بلى جايز است.