(صفحه 200)

حــــج

استطاعت

س 456 ـ خدمه كاروانها و پزشكان و امدادگران و افراد ديگرى كه با مأموريت به ميقات آمده اند، آيا مستطيع هستند و بايد حجة الاسلام بجا آورند؟
ج ـ چنانچه واجد رجوع به كفايت باشند، كه نوعاً اين چنين مى باشند، مستطيع هستند.

س 457 ـ آيا خدمه كاروانها كه قبل از ايام تشريق جهت آماده سازى چادرهاى منى و عرفات و تهيه اتوبوس به خارج از شهر مكه رفته و باز مى گردند. مى توانند حجة الاسلام خود را بجا آورند؟
ج ـ بلى مى توانند حجة الاسلام خود را انجام دهند.

س 458 ـ شخصى اجير شده يا به عنوان خدمه پذيرفته شده مشروط بر اينكه عمره مفرده انجام دهد نه تمتع، ولى او، اولا عمره تمتع انجام داده است و فعلا در مكه مى باشد، آيا صحيح است وبايد حج تمتع انجام دهد؟ ثانياًاگرازروى
(صفحه 201)
غفلت از قرارداد و شرط، عمره تمتع انجام داده است فعلا وظيفه اش چيست؟
ج ـ در هر دو صورت عمره او صحيح است و اگر شرط كننده اجازه داد واجب است محرم به حج تمتع شود و حج انجام دهد ولى اگر اجازه نداد حج تمتع واجب نيست و اجير مى تواند به همان عمره اى كه انجام داده اكتفا كند و احتياط مستحب آن است كه يك طواف نساء بجاآورد و اگر بدون اجازه طرف قرارداد، محرم به حج تمتع شد باز صحيح است و بايد حج را تمام كند لكن در اين فرض طرف قرارداد حق فسخ قرار داد را دارد.

س 459 ـ كسى كه به حد بلوغ نرسيده مكه مى رود وحج بجا مى آورد، جاى حج واجب را مى گيرد؟
ج ـ انسان قبل از بلوغ تكليفى ندارد. لكن اگر كودك را مكه بردند و محرم به احرام حجّش كردند مانعى ندارد. ولى جاى حج واجب را نمى گيرد. و پس از بلوغ اگر مستطيع شد، بايد حج بجا آورد.

س 460 ـ شخصى با وجود تمام شرايط، حجة الاسلام خود را انجام داد و در مكه بود كه اموالش در وطن تلف شد، يا هزينه مراجعتِ به وطنِ او تلف شد، آيا در اين صورت حج او از حجة الاسلام كفايت مى كند؟
ج ـ در فرض سؤال كه رجوع به كفايت، يا هزينه مراجعت به وطن تلف شده، احتياط آن است كه به آن حج اكتفا نكند و در صورتى كه سالهاى بعد استطاعت داشت حجة الاسلام را اعاده كند.

س 461 ـ شخصى كه مخارج حج را دارد، امّا در برگشت از سفر حج براى دادن وليمه يا مخارج زندگى مقروض مى شود و يا به وجوه شرعى مانند خمس وزكات نيازمند است، آيا چنين شخصى مستطيع است؟
ج ـ چنانچه براى مخارج زندگى مقروض مى شود مستطيع نيست ولى
(صفحه 202)
چنانچه بعد از برگشت از وجوه شرعيه تأمين مى شود، مستطيع است.

س 462 ـ آيا سادات و اهل علم با وجوه شرعيه مثل سهم السادات و سهم امام(ع) مستطيع مى شوند؟
ج ـ ساداتى كه مستحق سهم سادات هستند بنابر احتياط واجب جايز نيست بيش از مخارج سالشان خمس بگيرند و با سهم سادات مستطيع نمى شوند. چون حج از مؤونه نيست و نمى توانند براى انجام آن سهم سادات بگيرند. اما اهل علمى كه شهريه مى گيرند و وجوهات از سوى مرجع و حاكم شرع به عنوان مصرف و به لحاظ تحصيل و تدريس و خدمات دينى به آنان تمليك مى شود مالك شده و با آن مستطيع مى شوند. و اگر ساير شرايط وجود داشته باشد و مستطيع هستند و چنانچه حج بجا آورند از حجة الاسلام كفايت مى كند.
بلى اهل علمى كه از طرف مراجع تقليد مجاز در اخذ وجوه شرعيه هستند مالك وجوه مأخوذه نمى شوند و با آن استطاعت حاصل نمى شود و مجازند مقدارى از آنرا در مخارج اقتصادى خود و موارد مقرره مصرف كنند.

س 463 ـ اينجانب روحانى هستم و چون نياز به شهريه داشتم طبق نظر حضرت امام(قدس سره) مستطيع نبودم و با اينكه چندين بار به حج مشرف شده بودم، حج واجب خود را به جا نياوردم. بعد از وفات حضرت امام(ره) به يكى از مراجع رجوع كردم و مسأله را پرسيدم، گفتند طبق نظر ايشان مستطيع هستيد. لذا حج خود را بجا آوردم و بعد متوجه شدم فتواى اين آقا هم مثل مرحوم امام بوده است. حال سؤال اين است كه آيا راهى براى صحت حج انجام شده من وجود دارد؟
ج ـ به نظر اينجانب نياز به شهريه مانع از استطاعت نيست و حج واجب
(صفحه 203)
شما صحيح و مجزى از حجة الاسلام بوده است.

س 464 ـ كسى كه استطاعت انجام حج را ندارد ولى استطاعت انجام عمره مفرده را دارد، آيا عمره مفرده بر او واجب است؟
ج ـ چنانچه از گروهى باشد كه حجة الاسلام آنها حج تمتع است، استطاعت براى انجام خصوص عمره مفرده سبب وجوب آن نخواهد شد.

س 465 ـ حدود ده سال قبل براى سفر حج ثبت نام كرده ام. با توجه به اينكه حج واجب خود را قبلاً انجام داده ام، آيا مى توانم حالا كه نوبتم رسيده حج خود را به قيمت بازار بفروشم و اصلاً آيا حج فروختنى است؟
ج ـ حج را نمى فروشند. بلكه فيش آن را به لحاظ اعتبارش واگذار مى كنند و جايز است.

س 466 ـ اگر شخصى در حال استطاعت مالى فيش حج را خريدارى كرد و به خاطر فوتش به يكى از ورّاث يا كس ديگر سپرده است، چنانچه آن فرد اجير نشده باشد و خودش با اين فيش مستطيع شده باشد، حجى را كه با مجوّز اين فيش انجام مى دهد بايد به نيابت آن مرحوم باشد، يا براى خود انجام دهد و براى او نايب بگيرد؟
ج ـ احتياط اقتضا مى كند كه با آن فيش حج خويش را انجام دهد و براى ميت استنابه كند، گرچه جواز انجام حج براى ميت با اين فيش بعيد نيست.

س 467 ـ اينجانب براى حج ثبت نام كرده و چند سال ديگر نوبتم مى رسد و فيش حج مرحومه والده مربوط به امسال است. آيا جايز است امسال از فيش وى براى خودم حج بروم و موقع نوبتم براى ايشان حج ميقاتى بگيرم؟
ج ـ اگر ساير شرايط را داريد، احتياط آن است كه حج امسال را براى خودتان انجام دهيد وبراى مرحومه مادر هم درهمين سال حج ميقاتى بگيريد.

س 468 ـ ما چهار برادر هستيم برادر بزرگمان پس از بازنشستگى دولت
(صفحه 204)
مقدارى پول به ايشان داد كه موجب استطاعت براى حج شد. بلحاظ اينكه هر چهار برادر در يك خانه زندگى مى كنيم و مخارج همه ما بر عهده ايشان هست; خانه فعلى براى همه ما كوچك است اگر با پولى كه از دولت گرفته خانه بسازيم، استطاعت ايشان از بين مى رود و اگر حج برود زندگى براى همه ما مشكل مى شود; استدعا دارم حكم شرعى اين مسأله را بيان فرماييد؟
ج ـ در فرض سؤال چنانچه پولى را كه دولت به او داده است، مصرف ساختن خانه مورد نياز و در شأن خود كند. به طورى كه قدرت مالى براى حج نداشته باشد اشكالى ندارد. و حج بر او واجب نمى شود.

س 469 ـ زنى 58 ساله هستم و ارث پدرى من سه ميليون و پانصد هزار تومان شده است. همسرم بيمار و از كار افتاده است و درآمد ندارد و داراى سه فرزند هستم كه مشغول تحصيل هستند و مستأجر مى باشند و هزينه تحصيل آنها زياد است، آيا اين پول را صرف تهيه مسكن و بقيه مخارج فرزندانم كنم يا به حج بروم؟ و آيا مى توانم فيش حج بگيرم و بعد به حج بروم؟
ج ـ در فرض سؤال فعلاً حج بر شما واجب نيست، بلى چنانچه پول را خرج مايحتاج خود وفرزندانتان نكنيد تا موسم حج فرابرسد و خريد فيش حج به نرخ متعارف وبدون اجحاف براى سال جارى ممكن باشد حج واجب مى شود.

س 470 ـ حضرتعالى در مناسك فرموده ايد: «كسى كه نياز به ازدواج دارد به طورى كه ترك آن سبب مرض يا ضرر يا مشقت گردد. و براى آن پول لازم باشد درصورتى مستطيع مى شود كه علاوه برمخارج حج مصارف ازدواج را هم داشته باشد»، آيااين حكم شامل فرزندى كه به حد بلوغ رسيده مى شود؟
ج ـ بلى شامل مى شود. به اين معنا اگر شخصى پسر يا دختر دارد كه نياز به ازدواج دارند، و ترك آن موجب ضرر يا مشقت يا به حرام افتادن آنان