(صفحه 237)
بدون آن كه به احرام حج محرم شود، و مثلاً به مدينه آمده و بار ديگر به قصد مكه از ميقات مى گذرد، وظيفه او نسبت به احرام در ميقات يا گذشتن از ميقات بدون احرام چيست؟
ج ـ اگر در همان ماهى كه عمره تمتع انجام داده است بخواهد برگردد ديگر لازم نيست محرم شود و حج تمتع او به همان صورت صحيح است. اما اگر در ماه بعد بخواهد وارد مكه شود محرم به احرام عمره تمتع شود و عمره قبلى فاسد مى شود.

س 614 ـ كسى كه عمره مفرده انجام داده و به مدينه برگشته و بار ديگر قصد رفتن به مكه دارد، آيا مى تواند بدون احرام از ميقات بگذرد و عمره مفرده اى نيز بجا نياورد؟
ج ـ اگر در همان ماه قمرى كه عمره مفرده انجام داده قصد مكه كند جايز است كه بدون احرام وارد مكه شود. اما اگر در ماه بعد قصد مكه كند بايد محرم به احرام عمره شود و بدون احرام جايز نيست.

س 615 ـ افرادى كه تحت پوشش سازمان حج و زيارت جمهورى اسلامى به عنوان عمره مفرده به مكه مى روند معمولاً يك هفته در مكه معظّمه اقامت مى كنند و در طول هفته اقامت يكبار از طرف سازمان حج و زيارت، زائرين را براى زيارت اماكن مقدّسه به عرفات و مشعر و منى مى برند، نظر به اينكه عرفات خارج از حرم است آيا لازم است در بازگشت از عرفات مجدداً محرم شوند؟
ج ـ اگر ورود به مكه معظمه در يك ماه و رفتن به عرفات در ماه بعد باشد واجب است به ميقات بروند و براى ورود به حرم دوباره به احرام عمره مفرده، محرم شوند.
(صفحه 238)

س 616 ـ فرموده ايد: بعد از عمره تمتع بنابر احتياط بدون حاجت از مكه خارج نشود، و با عروض حاجت محرماً خارج شوند، آيا مراد خروج از شهر مكه است، يا خروج از حرم؟
ج ـ مراد خروج از شهر مكه است. اگر چه از حرم نيز خارج نشود. لذا رفتن به مشعر بلكه به منى بدون احرام اگر عرفاً خارج شهر مكه محسوب شود، خلاف احتياط است.

س 617 ـ فرموده ايد: اگر كسى بعد از عمره تمتع از مكه خارج شد و در ماه بعد مراجعت كرد، مجدداً محرم به احرام عمره تمتع شود. و عمره اول عمره تمتع محسوب نمى شود. سؤال اين است كه تكليف عمره تمتع اوّل چيست؟ آيا آن عمره مفرده محسوب مى شود و نياز به طواف نساء دارد؟
ج ـ ظاهراً عمره اول باطل و فاسد مى شود، لذا طواف نساء لازم نيست.

س 618 ـ كسى روز اول ذيحجه وارد جده مى شود و بناى حج تمتع دارد ولى مى خواهد برود مكه و بعد برود مدينه يا خارج مكه و حرم. آيا مى تواند عمره مفرده به نيت خودش بجا آورد و بعد براى عمره تمتع از يكى از مواقيت معروفه محرم شود؟
ج ـ بلى در فرض مزبور مى تواند از ادنى الحل به عمره مفرده محرم شودو پس از انجام عمره مفرده از مكه خارج شود. و هنگام مراجعت براى عمره تمتع محرم شود و عمره تمتع را انجام دهد و فرقى نيست كه براى خود يا ديگرى باشد.

س 619 ـ در عمره تمتع استحبابى، آيا مى توان حج را انجام نداد؟
ج ـ بلى مى توان ولى معصيت دارد و در اين فرض طواف نساء هم لازم نيست.
(صفحه 239)

س 620 ـ در مواردى كه حج تمتع بدل به حج افراد مى شود، چنانچه شخص بعد از اعمال منى به جهت بيمارى يا عذر ديگر يا از روى مسامحه، عمره مفرده را انجام ندهد و به وطن خود بازگردد، چه وظيفه اى دارد و آيا حج او كفايت مى كند؟
ج ـ اگر حج او مستحبى بوده است، عمره مفرده بر او واجب نيست و فعلا وظيفه خاصى ندارد و اگر حج واجب بوده و به علت عذر شرعى مبدل به افراد شده و از اتيان عمره مفرده نيز معذور بوده است (مثلا بيمار بوده يا عادت زنانه داشته يا وقت نبوده است) در اين صورت حج او صحيح و از حجة الاسلام مجزى است لكن احتياط آن است كه عمره مفرده را ولو با استنابه انجام دهد و اما اگر عدول به جهت عذر شرعى نبوده است فعلا وظيفه اى ندارد لكن بايد در سالهاى آينده حج تمتع را انجام دهد.

تقديم اعمال مكه بر وقوفين

س 621 ـ شخصى در اثر سالمندى و ضعف، بعد از مراجعت از منى قدرت بر طواف ندارد و بايد او را با تخت طواف دهند اما قبل از وقوفين خودش مى تواند در مطاف طواف كند، آيا جايز است اعمال را مقدم دارد؟
ج ـ اگر در مراجعت عاجز از طواف است و نمى تواند در مكه بماند تا در وقت خلوت خودش در مطاف طواف كند تقديم جايز و صحيح است. ولى احتياط مستحب جمع بين طواف كردن قبل و اطافه بعد از مراجعت است.

س 622 ـ اگر اعمال مكه را بر وقوف به عرفات مقدم داشت و پس از بازگشت از منى عذر او بر طرف شد، آيا اعاده آن اعمال واجب است؟
(صفحه 240)
ج ـ اعاده اعمال لازم نيست، گرچه احوط است. بلى اگر تقديم اعمال بجهت احتمال حدوث مرض يا خوف از دشمن و زندانى شدن بوده و كشف خلاف شد، در اين صورت بايد اعمال را اعاده كند.

وقوف

س 623 ـ اگر اوّل ماه ذى حجه نزد شيعيان ثابت نشد، تكليف آنان نسبت به وقوف و اعمال منى چيست، آيا مى توانند به حكم قاضى اهل سنت عمل كنند؟
ج ـ نه تنها مى توانند. بلكه لازم است تبعيت كنند. مخصوصاً در صورت عدم علم به خلاف.

س 624 ـ اگر كسى بعد از ظهر روز عرفه به عرفات برسد و به مقدار يك ساعت يا دو ساعت تأخير داشته باشد، چه حكمى دارد؟
ج ـ حج او صحيح است، و اگر عذر داشته عقاب هم ندارد.

س 625 ـ آيا افراد ضعيف و بيمار و همراهان آنان مى توانند قبل از غروب از عرفات كوچ كنند؟
ج ـ اگر كوچ بعد از غروب براى آنها حرج و مشقت داشته باشد مى توانند كوچ كنند.

س 626 ـ اگر نيت وقوف نكند، اما همراه مردم باشد و اگر از او بپرسند چه كار مى كنى; بگويد مناسك حج را قربة الى الله انجام مى دهم چه حكمى دارد؟
ج ـ اگر بداند كه ماندن در عرفات در يك زمان معين واجب است و قصد اجمالى وقوف و ساير اعمال رابه طورى كه شنيده دارد و در مقام انجام
(صفحه 241)
وظيفه فعلى است كفايت مى كند.

س 627 ـ آيا بانوان مطلقاً مى توانند وقوف اضطرارى ليلى مشعر را انجام دهند، يا فقط در صورت عذرمى توانند؟
ج ـ مطلقاً مى توانند.

س 628 ـ آيا براى پيرمردها و زنها و بيماران و همراهان آنان جايز است كه قبل از طلوع فجر از مشعر حركت كنند؟
ج ـ جايز است. ولى احتياط وجوبى در اين است كه بعد از نيمه شب حركت كنند.

س 629 ـ اگر نايب در مشعرالحرام ملزم شود به عنوان راهنما همراه زنان و ضعفا قبل از طلوع فجر به منى برود، آيا بايد براى درك وقوف اختيارى به مشعرالحرام برگردد؟
ج ـ اگر ممكن باشد برگردد.

س 630 ـ خدمه كاروانها و كسانى كه به جهت همراهى بانوان بعد از نصف شب و قبل از اذان صبح، پس از انجام وقوف اضطرارى از مشعر به منى مى روند، آيا بايد براى وقوف اختيارى به مشعرالحرام برگردند؟
ج ـ در صورت امكان لازم است برگردند.

س 631 ـ كسى كه قبل از طلوع فجر روز عيد عمداً يا از روى جهل مشعرالحرام را ترك كند و به منى برود، چه حكمى دارد؟
ج ـ اگر عمداً وقوف اختيارى مشعر را ترك كرده، بايد حج را تمام كند و در سال آينده هم احتياطاً حج را اعاده كند. و در صورت جهل، وقوف اضطرارى مشعر كفايت مى كند.

س 632 ـ كسى كه قبل از طلوع خورشيد عمداً يا از روى جهل مشعرالحرام را