(صفحه 246)
كفايت مى كند؟
ج ـ كفايت نمى كند و بايد مجدداً ذبح كنند و هنگام ذبح نيت كنند فلان قربانى براى فلان شخص انجام مى شود.

س 654 ـ آيا شرط است كه ذابح هدى مؤمن باشد؟
ج ـ اگر نيت را خود مكلف انجام مى دهد و در صحنه ذبح حضور دارد و تنها غيرمؤمن متصدّى انجام ذبح شود، كفايت مى كند.

س 655 ـ ذبح حيوان با چاقوى استيل چه حكمى دارد؟
ج ـ مانعى ندارد.

س 656 ـ بعضى از كاردها و چاقوها دندانه دارند آيا ذبح با آنها صحيح است؟
ج ـ اگر ساير شرايط را دارند ذبح با آنها صحيح و بى اشكال است.

س 657 ـ كسى كه حج نيابى انجام مى دهد اگر در قربانى شخص ثالثى را وكيل كند ذابح چگونه نيت كند؟
ج ـ اگر ذابح نيت كند آنچه بر عهده نايب است انجام مى دهم مجزى و صحيح است.

س 658 ـ اگر ذابح به علت جهل به مسأله يا سهواً شرايط ذبح را رعايت نكرد و قربانى حرام شد آيا كفايت مى كند؟
ج ـ اگر قربانى را با رعايت شرايط ذبح نكردند و حرام و ميته شد كفايت نمى كند و بايد مجدداً قربانى كنند.

س 659 ـ در فرض قبل اگر ذابح نايب بوده و تبرعاً يا با اخذ اجرت، ذبح را صحيح انجام نداده است آيا ضامن است؟
ج ـ بلى در صورت اخذ اجرت ضامن است و در صورتى كه تبرعاً ذبح كرده و قربانى را حرام نموده، بنابر احتياط ضامن است.
(صفحه 247)

س 660 ـ با توجه به عدم وقوع ذبح در منى و عدم استفاده از گوشت ذبيحه، كسى در روز عيد قربان پس از رمى با ايران تماس گرفت و دستور داد تا طبق نظر او گوسفندى را قربانى و به سه قسم تقسيم كنند آيا مجزى است؟
ج ـ به نظر اينجانب قربانى بايد در منى انجام شود و قربانى در ايران مجزى نيست.

س 661 ـ فقهاى عظام فرموده اند بايد قربانى در منى ذبح شود و اگر نشد، نزديك منى ذبح شود، سؤال اين است كه با توجه به وضع فعلى كه گوشت قربانى در منى ضايع و اكثراً سوزانده مى شود و نوعى اسراف و تبذير به حساب مى آيد، آيا تكليف حجاج نسبت به قربانى و محل آن عوض نمى شود؟
ج ـ خير تكليف عوض نمى شود، چون اعمال حج تعبّد و از شعائر الهى است كه بايد به موقع و در محلّ خود انجام شود و قربانى يكى از اعمال حج است و محل ذبح آن منى است و در صورت تعذّر بايد نزديك منى با رعايت الأقرب فالأقرب انجام شود و مصرف نشدن گوشت آن دليل و موجب عوض شدن حكم نمى شود. بلكه وظيفه حجاج تنها ذبح كردن در منى يا نزديك منى را رعايت الاقرب فالاقرب شده است و اگر صدق اسراف و تبذير كند (كه چنين نيست) يا گوشتها ضايع و سوزانده مى شود، اين اشكال و مشكله، مربوط به حجاج نيست، بلكه مربوط به قوّه حاكمه حرمين شريفين است، اين وظيفه آنها است كه از امكانات و وسائل روز استفاده كنند و از ضايع شدن گوشتها جلوگيرى كنند و خلاصه حجاج محتـرم بايد توجه داشته باشند كه حج از فرائض مهمّ اسلام و اعمال آن از شعـائر بـزرگ الهى است كه بايد محفـوظ بمانـد و در عيـن حال تعبّـد محض
(صفحه 248)
ست و عقول ناقص و علوم ضعيف ما به كنه و واقعيتها و علل آن نمى رسد لذا نبايد به اين گونه اشكالات و شبهه ها اعتناء و توجه كرد. وفقكم الله و ايانا للعلم و العمل و العبودية.(1)

س 662 ـ اگر ولىّ كودك او را محرم به احرام حج تمتع كرد خود نيز محرم شد و تمكّن از دو قربانى نداشت تكليفش چيست؟
ج ـ براى كودك قربانى كند و خودش روزه بگيرد.

س 663 ـ ترك عمدى قربانى چه حكمى دارد؟
ج ـ ظاهر اين است كه اگر آن را از روى علم و عمد ترك كند و وقت تدارك آن بگذرد، حج او باطل است.

س 664 ـ لطفاً نظر مبارك را نسبت به تقسيم گوشت قربانى بيان فرماييد و هم اكنون كه خوردن گوشت قربانى ممكن است باعث پديد آمدن بيماريهاى ميكروبى بشود، تكليف چيست؟
ج ـ تثليث و خوردن قسمتى از ثلث از مستحبات است نه از واجبات.

حلق و تقصير

س 665 ـ محرم قبل از آنكه خودش تقصير كند و از احرام خارج شود آيا مى تواند براى ديگرى تقصير كند؟ (ناخن بگيرد يا مو بچيند)؟
ج ـ در مو، نمى تواند.

س 666 ـ گاهى مشاهده مى شود بانوان پس از سعى در عمره بر مروه براى تقصير موى خود را مى چينند، و بدين سبب موهاى آنها ظاهر مى شود و

---

(صفحه 249)
نامحرم مى بيند، لطفاً نظر مبارك را مرقوم فرماييد.
ج ـ لازم است موهاى خود را حفظ كنند تا نامحرم نبيند، ولى در صحت تقصير و ترتب آثار آن اشكالى وجود ندارد.

س 667 ـ شخصى كه خود محرم است ديگرى را حلق يا تقصير مى كند، آيا كفايت مى كند؟
ج ـ محرم قبل از اينكه خودش حلق يا تقصير كند نبايد ديگرى را حلق يا براى تقصير ازاله مو كند. ولى اگر تقصير كرد كفايت مى كند و اعاده لازم نيست.

س 668 ـ حلق در شب چه حكمى دارد؟
ج ـ كفايت مى كند.

س 669 ـ امسال به مكّه مشرف شدم و خارج از منى حلق كرده ام، حضرت امام(قدس سره)مى فرمايد حلق و اعمال مترتبه بر آن را اعاده كند من بر تقليد امام(قدس سره)باقى هستم و جاهل به مسأله بودم فعلاً تكليف بنده چيست؟ آيا اعاده لازم است، اگر لازم باشد در غير ماه ذى الحجه اعاده جايز است و پوشيدن احرام لازم است؟
ج ـ به نظر اينجانب محلّ نشده ايد مگر اين كه از روى جهل قصورى يا غفلت و نسيان در غير منى حلق كرده باشيد كه در اين صورت محلّ شده ايد و اعمال شمـا صحيح است. هر چند در صورت امكان و عدم عسر و حرج بهتر است به منى برگرديد و حلق يا تقصير كنيد و اعمال مترتبه را اعاده كنيد.

س 670 ـ شخصى كه در حج مخيّر بين حلق و تقصير بود حلق را اختيار كرد، ولى به جاى تيغ، سرش را با ماشين ته زن، ماشين كرد، آيا كفايت مى كند؟
(صفحه 250)
ج ـ اگر صدق حلق كند، كفايت مى كند.

س 671 ـ كسى كه سال اوّل حج او است، آيا در حج بايد سر بتراشد، يا تقصير هم كفايت مى كند؟ و آيا در اين مسأله بين حجة الاسلام و غير آن فرقى هست؟
ج ـ سر تراشيدن تعين ندارد. بلكه تقصير هم كافى است و فرقى بين حجة الاسلام و غير آن نيست.

س 672 ـ كسى كه در حج نايب ديگرى است، گرچه نايب سال اوّل او نيست، ولى منوب عنه تاكنون حجى بجا نياورده، آيا بايد حلق كند؟
ج ـ گرچه به نظر اينجانب براى منوب عنه هم حلق تعين ندارد.ولى در صورت تعيّن هم، براى نايب در فرض سؤال تعين ندارد.

س 673 ـ كسى كه وظيفه اش حلق است، از روى ندانستن مسأله، تقصير مى كند. چه حكمى دارد؟
ج ـ در فرض سؤال كه نمى دانسته كفاره ندارد. ولى بايد حلق كند.

س 674 ـ كسى كه واجب است حلق را اعاده كند، چه تكليفى دارد؟
ج ـ تيغ را به سر بكشد، و كفايت مى كند.

س 675 ـ شخصى كه در حج مخير بين حلق و تقصير بوده است، حلق را انتخاب كرده و مشغول حلق مى شود. بعد از اينكه مقدارى از سر را حلق كرد، پشيمان مى شود و مى خواهد حلق را قطع كرده و با تقصير از احرام خارج شود. بفرماييد كه آيا در اين صورت باز هم تخيير باقى است و اين مرد با تقصير از احرام خارج مى شود يا اينكه حلق تعيين شده و بايد حلق را تمام كند؟
ج ـ تخيير استمرارى است و مى تواند با تقصير از احرام خارج شود.