(صفحه 263)
به توسعه مكه و اتصال شهر به منى كمتر از مسافت شرعى است، در اين صورت، كسى كه قصد اقامه ده روز در مكه را كرده و سپس به عرفات و مشعر و منى مى رود و چهار شب يا بيشتر در آنجا بيتوته مى كند، نماز او در عرفات و مشعر و منى و پس از مراجعت به مكه قصر است يا تمام؟
ج ـ اگر قبل از رفتن به عرفات ده روز يا بيشتر در مكه بوده درمواضع ذكرشده نماز تمام است وگرنه نماز در آن مواضع شكسته است ولى در مكه اگرچه بعد از مراجعت باشد مخير بين قصر و اتمام است.

س 723 ـ قصد اقامه در محله هاى جديدالاحداث مكه با توجه به اينكه حجاج همه روزه به مسجدالحرام رفت و آمد دارند چه صورت دارد؟
ج ـ محله هاى جديدالاحداث اگر عرفاً جزء مكه محسوب شوند، قصد اقامه در آن و رفت و آمد به مسجد الحرام صحيح است.

س 724 ـ با توجه به توسعه فعلى مكه و مدينه مسافر در چه قسمتى از اين دو شهر مخير بين قصر و اتمام است و آيا فرقى بين نايب و غيره هست؟
ج ـ در تمام آن دو شهر مخير است و فرقى نيست.

س 725 ـ مدير كاروان با توجه به اين كه مى داند توقف زائران درمدينه يا مكه كمتر از ده روز است به آنها اعلام مى كند كه ده روز مى مانيم و آنان به اعتماد گفته او نمازشان را تمام مى خوانند و روزه مى گيرند ولى قبل از ده روز از آنجا مى روند، حكم شرعى نسبت به مدير كه اين مطلب را اعلام مى كند و نماز و روزه زائران چيست؟
ج ـ با توجه به اينكه به نظر اينجانب در تمام مكه و مدينه مكلف مخير بين قصر و اتمام است، لذا در فرض سؤال نمازهايى كه تمام خوانده صحيح است، اما روزه را چنانچه واجب بوده قضا كنند.
(صفحه 264)

س 726 ـ رطوبتهايى در مسجدالحرام مشاهده مى شود كه نمى دانيم آب است يا چيز ديگر چه حكمى دارد؟
ج ـ هر چيز مشكوكى محكوم به طهارت است.

س 727 ـ روش تطهير مسجدالحرام طبق موازين شرع نيست. لذا اگر بدن يا لباس مرطوب با آنجا تماس پيدا كند. چه حكمى دارد؟
ج ـ تا وقتى كه يقين به نجاست آنجا نداريد، محكوم به طهارت است.

س 728 ـ آيا غسلهاى طواف، احرام، زيارت قبر نبى اكرم(صلى الله عليه وآله) و ائمه اطهار(عليهم السلام) و جمعه كفايت از وضو مى كند؟
ج ـ خير، لذا بايد بعد از اين غسلها وضو هم بگيرند.

س 729 ـ آيا بجز غسل مستحبى براى رفتن به مسجدالحرام، غسل ديگرى براى طواف مستحب است، و در صورت وجود چنين استحبابى، آيا يك غسل به نيت هر دو كافى است؟
ج ـ بلى براى هر دو مورد يعنى دخول در مسجدالحرام و طواف، غسل مستحب است و يك غسل به نيت هر دو كفايت مى كند.

س 730 ـ حكم روزه اشخاصى كه در مسجدالحرام يا مسجدالنبى(صلى الله عليه وآله) كه قبل از وقت افطار، از باب تقيه افطار مى كند چيست؟
ج ـ اگر اتفاقاً آنجا بودند و ناچار به افطار تقيه اى شدند روزه آنها صحيح است و قضا ندارد. ولى رفتن به آنجا در حال اختيار خلاف احتياط است. به علاوه به طورى كه تحقيق شده در مورد سؤال تقيه كمتر اتفاق مى افتد. و افراد ملزم به افطار تقيه اى نمى شوند.

س 731 ـ شخصى در مدينه منوره مسافر است و روزه قضاى ماه رمضان نيز دارد، آيا براى قضاى حاجت مى تواند سه روز روزه مستحبى بگيرد؟ و آيا
(صفحه 265)
مى تواند اين سه روز را با فاصله بگيرد؟
ج ـ بلى در فرض سؤال گرفتن سه روز روزه مستحبى براى قضاى حاجت صحيح است. و احتياط آن است كه سه روز را پشت سر هم بگيرد.

س 732 ـ در مكه و مدينه كه مسافر مخيّر بين قصر و اتمام است، اگر تمام را اختيار كرد، آيا مى تواند نوافل نهاريه را بخواند؟
ج ـ خير. نوافل نهاريه مطلقاً از مسافر مشروع نيست. و تخيير در آن دو شهر مخصوص فرائض است.

س 733 ـ خانمى بدون اذن شوهر به مدينه منوره آمده است، و سفر او سفر معصيت است و بايد نمازهاى يوميه را تمام بخواند، آيا نوافل نهاريه را نيز مى تواند بخواند؟ و آيا روزه مستحبى مى تواند بگيرد؟
ج ـ بلى به طور كلى در سفر معصيت نوافل نهاريه ساقط نيست، و روزه مستحبى هم صحيح است.

س 734 ـ آوردن خاك، ريگ و سنگ از عرفات، مشعرالحرام، منا، صفا، مروه يا منطقه حرم چه حكمى دارد؟
ج ـ از صفا و مروه جايز نيست. و از غير آن دو مانعى ندارد و در هر صورت برگرداندن لازم نيست. ولى به طور كلى لازم است مؤمنين از اين قبيل اعمال پرهيز كنند.

س 735 ـ گاهى اوقات در مسجدالحرام و مسجدالنبى كفشهاى انسان گم مى شود و مشاهده مى شود كه كفشهاى فراوانى روى هم ريخته و مأموران نظافت مسجد آنها را جمع آورى كرده و دور مى ريزند، آيا جايز است از آن كفشها استفاده كنيم؟
ج ـ اگر بدانيد يا مطمئن باشيد كه صاحبان آن از كفشهاى خود اعراض
(صفحه 266)
كرده اند يا بدانيد آنها راضى هستند اشكال ندارد. والاّ محل اشكال است.

س 736 ـ براى عمره مفرده ثبت نام كرده ام و با قرعه كشى نام اينجانب در شمار زائران ماه رجب مى باشد، سازمان حج مى گويد ماه رجب فضيلت دارد شما بايد 15 هزار تومان اضافه پرداخت كنيد. آيا سازمان حج چنين حقى را دارد؟
ج ـ چون متصدى امر، سازمان حج و زيارت است، لذا مى تواند طبق مقررات كم يا زياد كند.
(صفحه 267)

مسائل حكومتى

س 737 ـ تعهداتى كه افراد در ارتباط با آبهاى زيرزمينى مانند عدم خروج آب از محل مشخص شده يا ممنوعيت فروش آن يا عدم افزايش بهره بردارى مى دهند از نظر شرعى چگونه است؟
ج ـ رعايت اين قبيل تعهدات لازم است.

س 738 ـ الف) چنانچه دستگاهى دولتى قراردادى شرعى و قانونى با شركتى خصوصى منعقد كند، و تعمداً به عللى خارج از قرارداد در پرداخت حق الزحمه مذكور در قرارداد تعلل و اخلال و تأخير كند، چه حكمى دارد (ولو اينكه اين كار با نيّت ضبط حق آن شركت به نفع بيت المال صورت گيرد)؟
اگر چنين كارى موجب لطمه به حيثيت و عرض يا مال و نفس صاحبان و كاركنان شركت شود، حكم دنيوى و اخروى آن چيست؟
و به طور كلى آيا عملى خارج از متن قرارداد شرعى و قانونى براى هر يك از طرفين مجاز است؟
ب) آيا طرفين قرارداد مى توانند مطالباتى را كه طى قراردادى از كسى دارند، از محل قرارداد ديگرى كه با وى دارند، بدون رضايت وى و بدون اثبات