(صفحه 270)
جمهورى اسلامى را رعايت كنند لذا براى خريدار اشكالى ندارد و مالك مى شود.
س 744 ـ آيا جايز است از امكانات دولتى مثل تلفن، آب و برق و امثال آن استفاده كرد و وجه آن را بعنوان مجهول المالك به فقير داد؟
ج ـ جايز نيست و اگر كسى برخلاف مقررات استفاده كند ضامن است و صدقه دادن مبرء ذمه او نمى شود.
(صفحه 271)
كسب و كار حرام
س 745 ـ حضرت امام(قدس سره) فرموده اند اگر شطرنج از آلت قمار بودن به كلّى خارج شده باشد و برد و باختى در بين نباشد بازى با آن اشكال ندارد، آيا نظر جنابعالى همانند نظر امام است و آيا در زمان حاضر بازى با آن بدون برد و باخت جايز است؟
ج ـ نظر اينجانب در اين مسأله همانند نظر حضرت امام(قدس سره) است، ولى امام(قدس سره) در جواب سؤال مجدد فرموده اند تا احراز نشود نبايد بازى كنند(1) و نظر اين جانب نيز همين است، و در اين جهت فرقى بين زمانها نيست.
س 746 ـ احتراماً، تقاضا دارد فتواى آن مرجع عاليقدر را درباره مصرف مواد مخدر و مقدمات آن از قبيل: كشت، توليد، نگهدارى، مخفى كردن، حمل، توزيع و خريد و فروش اعلام فرماييد.
ج ـ مصرف مواد مخدر اگر به منظور اعتياد يا زمينه اى براى آن باشد، جايز نيست و عناوين ديگر تابع مقررات نظام جمهورى اسلامى است و تخلف از آن جايز نيست.
- 1 ـ به جلد دوم استفتاآت حضرت امام(ره) صفحه 10 مراجعه شود.
كشيدن سيگار و خريد و فروش آن چه حكمى دارد؟
ج ـ چنانچه موجب ضرر قابل توجه باشد جايز نيست.
س 748 ـ شخصى در اداره هاى دولتى پس از آنكه كارش به اتمام رسيد، مبلغى را بدون تبانى قبلى به كارمندى كه كار را برايش انجام داده، مى دهد آيا اين رشوه است؟ و فرق بين رشوه و هديه چيست؟
ج ـ چنانچه گرفتن اين پول مخالف مقررات جمهورى اسلامى نباشد، در فرض سؤال مانعى ندارد.
و فرق رشوه با هديه اين است كه رشوه بذل چيزى است به قصد جلب توجه و متمايل كردن گيرنده به منظور اينكه به نفع دهنده حكم كند يا او را بر ظلم يا معصيت كمك كند. ولى هديه بذل است به قصد قربت يا به قصد دوستى با هديه گيرنده و ظاهراً مورد سؤال بذل به قصد دوستى است كه اشكال ندارد.
س 749 ـ هدايا و وجه نقدى كه مردم در آستانه فرارسيدن سال نو به بعضى كارمندان بانك مى دهند چه حكمى دارد؟
ج ـ اگر گرفتن اين وجوه و هدايا مخالف مقررات جمهورى اسلامى ايران نباشد و شخص گيرنده در قبال آن كارى خلاف قانون انجام ندهد، مانعى ندارد.
س 750 ـ شركت نكردن در مجالس عروسى كه نوعاً همراه با لهو و لعب است باعث دشمنى و خصومت بين اقوام و فاميل مى شود، وظيفه چيست؟
ج ـ شركت در مجالسى كه در آن عمل حرام و گناه صورت مى گيرد و انسان نمى تواند نهى از منكر كند، صحيح نيست و اگر علت عدم شركت را بدانند دشمنى و خصومت نمى كنند.
(صفحه 273)
س 751 ـ آيا شركت در مجالس لهو و لعب فقط براى صرف غذا جايز است؟
ج ـ چنانچه بساط حرام برچيده شده باشد، شركت براى صرف غذا مانعى ندارد.
س 752 ـ با توجه به سؤال 954 و پاسخ آن در جلد اول جامع المسائل مبنى بر اينكه شرط بندى و گرفتن و دادن پول حرام است با عنايت به ماده 10 قانون مدنى و قاعده «العقود تابعة للقصود» اگر در بازيهاى امثال فوتبال، واليبال و پينگ پنگ شرط بندى به معناى لغوى آن نشود بلكه طرفين قراردادى بسته و تحت عنوان عقدى ديگر از قبيل مصالحه، متعهد شوند هر گروه ياتيمى كه برنده شد به مقدار پول مصالحه شده ميوه يا شيرينى يا نوشابه خريدارى و متفقاً يا منفرداً استفاده كنند. حكم اين قرارداد چيست؟ و آيا الفاظى از قبيل مصالحه، ماهيت گرفتن و پرداخت كردن اين وجه را عوض مى كند؟ و به صورت گويا مورد مذكور حرمت دارد؟
ج ـ مضافاً به اينكه كليت قاعده «العقود تابعة للقصود» مخدوش است، صلح و شرط بايد مشروع باشد، بنابراين حرمت شرعى برد و باخت به نحوى كه در متن ذكر شده است به قوت خود باقى است.
س 753 ـ اخيراً در مسابقات فوتبال روشى مرسوم شده براى شرط بندى به اين صورت كه هر فرد قبل از بازى روى برگه هايى به نام «تُت» نتيجه بازى را پيش بينى مى كند و آن برگه را با مبلغى به مركز تحويل مى دهد و در پايان بازى هر كس درست پيش بينى كرده بود جايزه هنگفتى مى گيرد، حكم آن را بيان كنيد.
ج ـ اين كار حكم قمار را دارد و جايز نيست و تصرف در آن جايزه هم، جايز نيست.
(صفحه 274)
س 754 ـ خريد و فروش كتابهايى كه در آنها مطالب گمراه كننده و احياناً خلاف واقع و دروغ درج شده چه صورت دارد؟
ج ـ بطور كلّى نشر و خريد و فروش كتابها و نوشته هايى كه در آنها مطالب گمراه كننده و موجب فساد اخلاق و افكار فرد يا جامعه وجود داشته باشد جايز نيست.
س 755 ـ آيا تراشيدن گونه ها (عارض) جايز نيست؟
ج ـ تراشيدن گونه ها اشكال ندارد.(1)
س 756 ـ سلمانى مى گويد كه اگر ريش نتراشم، مشترى كم خواهم داشت و به درآمدم لطمه مى خورد، آيا اين عذر قابل قبول و مجوّز عمل او مى باشد؟
ج ـ چنين عذرى مجوّز انجام عمل حرام نمى شود.
س 757 ـ در حرمت مجسمه سازى آيا بين مجسمه هاى نيم تنه و ناقص با مجسمه هاى تمام قد و كامل فرقى هست؟ و تصاوير فرشته و جن به صورت مجسمه و به صورت منقوش داراى چه حكمى است؟
ج ـ ساختن آنچه بر آن صدق مجسمه ذى روح كند يا برجستگى داشته باشد، حرام است و فرقى بين نيم تنه و كامل نيست و تصوير و نقاشى فرشته و جن اگر بر آن صدق مجسمه كند يا برجستگى داشته باشد بنابر احتياط واجب ترك شود. بلى چنانچه مجسمه نباشد و برجستگى نداشته باشد، اشكال ندارد.
س 758 ـ اجرتى كه بابت مجسّمه سازى گرفته شده است چه حكمى دارد؟
ج ـ بطور كلى اجرتى كه بابت كار حرام اخذ شده حرام است و اگر اجرت
- 1 ـ البزنطى صاحب الرضا عليه السلام قال سألته عن الرجل هل يصلح له اَنْ يأخذ من لحيته؟ قال امّا من عارضيه فلابأس و امّا من مقدّمها فلا. (الوسائل، باب 63، من ابواب آداب الحمام، ح 5)
فقه
