(صفحه 172)
آنها چيست؟
ج ـ براى كليه كسانى كه به هر جهت، نمازشان را در سفر بايد تمام بخوانند، استحباب نوافل يوميه ثابت و خواندن آنها مشروع و صحيح است.
س 374 ـ به قصد رجاء يعنى چه؟
ج ـ يعنى به اميد ثواب.(1)
س 375 ـ مامدى صحة استحبابية صلاة الرغائب الواردة فى مفاتيح الجنان فى اول ليلة جمعة من شهر رجب و استحباب الصيام قبله و هو فى يوم الخميس قبل الصلاة؟
ج ـ نقل العلامة المجلسى(ره) فى البحار، ج 98، ص 395، باب 25 عن اجازة السيد بسنده الى انس بن مالك عن النبى(ص): فضل ليلة الرغائب و صوم يوم الخميس قبله و روى ايضا عن كتاب الاقبال ما يناسب صلاة ليلة الرغائب و كيفية اذكارها ولكن فى اعتبارهما تأمل و نظر. و الظاهر انّ المذكور فى المفاتيح متخذ من البحار على نحو التلفيق بين الروايتين المشار اليهما و على هذا فالحكم باستحباب صلاة ليلة الرغائب و استحباب الصوم قبله مشكل. نعم لابأس باتيانهما رجاءً. والله العالم.
س 376 ـ مشهوراست كه در نماز شب به چهل مؤمن دعا مى كنند، آيا در اين
- 1 ـ رجاء يعنى اميد، و وجه اينكه در بعضى موارد فرموده اند «فلان عمل را رجاءً انجام دهيد» اين است كه بعضى از مستحبات با دليل معتبر ثابت شده و درهنگام انجام آنها قصد ورود مانعى ندارد، يعنى مى توان، عمل را به عنوان اينكه از طرف شارع به آنها امر شده انجام داد، اما براى بعضى از اعمال، دليل معتبر شرعى بر استحباب، وجود ندارد ولى دليل ضعيف و روايت غيرمعتبرى وجود دارد، لذا در چنين مواردى اگر بخواهيم آن عمل را به قصد اينكه شارع دستور داده و مستحب شرعى است، انجام دهيم، جايز و صحيح نيست بلكه بدعت و حرام است، چون حجت شرعى بر آن وجود ندارد و نسبت دادن به شرع، دروغ است، ولى در همين موارد، مى توان به اعتماد همان روايت ضعيف و به اميد اينكه شايد همان روايت ضعيف صادر و عمل مطلوب شرع باشد انجام دهيم كه در اين صورت ثواب انقيادى و اطاعت و بندگى مى دهند، ان شاءاللّه.
باره حديثى وارد شده و دليل شرعى دارد؟ و آيا دعا كردن به چهل مؤمن لازم است يا مى توان بدون دعا، نماز شب را بخوانند؟
ج ـ در اين باره حديث بخصوصى وارد نشده و به نظر نرسيده است (1) ولى مرحوم شيخ بهائى و كفعمى و صاحب جواهر قدس الله اسرارهم در كتابهاى خود(2)عباراتى دارند كه اشعار دارد به اينكه در اين موضوع حديث بخصوصى وجود داشته هر چند عين آن بدست ما نرسيده است و ظاهراً منشأ شهرت مزبور، همين عبارات باشد بعلاوه روايات معتبره اى وارد شده كه هر كس به چهل مؤمن دعا كند و پس از آن براى خودش دعا كند دعايش مستجاب مى شود، لذا در قنوت نماز وتر دعا كردن به چهل مؤمن وجهه شرعى داشته و بى اشكال است ولى لزومى ندارد و بدون دعا هم، نماز صحيح است.
س 377 ـ در دعاى بر چهل مؤمن آيا مى شود مثلاً به بيست مرد مؤمن و بيست زن مؤمنه دعا كنيم؟
ج ـ بلى، مى توان و در اين جهت فرقى بين مؤمن و مؤمنه نيست.
- 1 ـ قال المجلسى(ره) فى البحار، ج 87، ص 276 بعد نقل عبارة المفتاح (مفتاح الفلاح الآتى نقلها) والدعا لاربعين من المؤمنين فى خصوص قنوت الوتر فلم اره فى رواية و لعلهم اخذوه من العمومات الواردة فى ذلك كما يؤمى اليه كلامهم. و قال صاحب الجواهر قدس سره فى ج 7، ص 34، دارالكتب الاسلاميه بعد نقل قول باستحباب الدعاء لاربعين مؤمناً، و لم نقف على خبر بالخصوص فيه الخ.
- 2 ـ مرحوم شيخ بهائى قدس سره در مفتاح الفلاح ص 256 در كيفيت نماز وتر فرموده است: ثم ترفع يديك و تقنت وانت تبكى او تتباكى... و يستحب ان تدعو الاربعين من اخوانك فصاعداً ثم تقول استغفرالله ربى و اتوب اليه سبعين مرة... ثم تقول العفو العفو ثلاثمائة مرة...
- و نيز مرحوم كفعمى قدس سره در مصباح، ص 53 ط دارالكتب العمليه ـ قم، تصريح فرموده به دعا كردن براى چهل مؤمن در قنوت وتر، همينطور صاحب جواهر قدس سره در ج 7، ص 35 بعد از نقل قولى به استحباب دعا به چهل مؤمن فرموده ـ بل قد يقال ان اشتهار ذلك بين الاصحاب فتوىً و عملاً لايكون الاّ عن نصّ و ان لم يصل الينا و لعلّه للاستغناء و بهذه الشهرة عنه كما هوالشأن فى كل اجماع لانص فيه فالامر سهل و ان لم نقف فيه على نصّ.
آيا مى شود در دعا به چهل مؤمن، زنده ها را هم نام برد و دعا كرد؟
ج ـ بلى، فرق نمى كند.
س 379 ـ كسى كه مى خواهيم به او دعا كنيم اگر گناهكار باشد آيا دعاى به او هم كفايت مى كند؟
ج ـ بلى، بلكه آنها نياز بيشترى به دعا دارند.
(صفحه 175)
نماز جمعه، آيات، عيدفطر
س 380 ـ امام در ركعت دوّم نماز جمعه پس از قنوت، اشتباهاً به ركوع رفت، آيا نمازش از جهت زياد كردن ركن باطل است؟ و اگر باطل است وظيفه مأمومين چيست؟
ج ـ نماز امام به جهت زيادى ركوع باطل است و امام يا مأمومين اگر مى توانند يك نفر از مأمومين را براى امامت در بقيه نماز مقدم بدارند و نماز جمعه را با اقتداء به او تمام كنند، والاّ نماز جمعه را به صورت فرادى هم كه شده تمام كنند و نماز ظهر را نيز بخوانند.
س 381 ـ شخصى در ركعت دوّم نماز جمعه پس از گفتن تكبيرة الاحرام و رفتن به ركوع شك مى كند كه ركوع امام را درك كرده يا خير، وظيفه اش چيست؟
ج ـ نمازش باطل است و بايد نماز ظهر را بخواند.
س 382 ـ آيا پس لرزه هاى زلزله نماز آيات دارد، يا براى مجموع يك نماز كفايت مى كند؟
ج ـ اگر پس لرزه ادامه همان زلزله است، به طورى كه از بدو شروع، عرفاً يك زلزله حساب شود يك نماز كفايت مى كند، امّا اگر عرفاً متعدد باشد به
(صفحه 176)
طورى كه بگويند مثلاً دو مرتبه يا سه مرتبه زلزله شد در اين صورت نماز آيات متعدد و براى هر زلزله اى يك نماز واجب مى شود.
س 383 ـ اگر انسان از طريق اخبار دسته جمعى يا از قواعد علمى و نجومى مطلع شد كه روز بعد خورشيد يا ماه مى گيرد و اتفاقاً در وقت گرفتگىِ آنها غافل شد يا خواب بود و پس از آنكه كاملاً باز شد يادش آمد يا بيدار شد، آيا بايد نماز آيات بخواند؟
ج ـ درفرض سؤال اگرتمام خورشيد ياماه گرفته بوده، بايد قضاى نماز آيات را بخواند والاّ واجب نيست، بلى اگر قبلاً علم پيدا كرده كه فلان وقت خورشيد يا ماه مى گيرد و در آن وقت غافل شد يا خواب بود، در اين صورت بنابر احتياط قضاى نماز آيات را بخواند ولو اينكه تمام آنها نگرفته بوده است.
س 384 ـ اگر بعدازظهر ثابت شود كه عيد فطر است، آيا جايز است نماز عيد را روز بعد اقامه كنند؟
ج ـ در فرض سؤال اقامه آن رجاءً مانعى ندارد.
فقه
