(صفحه 167)
و به جماعت خواندن هم اشكال ندارد، ولى با چنين نيتى نمى تواند امام جماعت شود مگر در بعض موارد كه در پاسخ سؤال بعد بيان شده است.
س 359 ـ معمولا شبهاى 19 ـ 21 ـ 23 ماه مبارك رمضان مردم در مساجد نمازهاى قضاى احتياطى خود را به جماعت مى خوانند(يك شبانه روز يا بيشتر) امام جماعت هم نماز قضاى استيجارى ميتى را كه قضاى يقينى دارد مى خواند يا نمازهاى خود را احتياطاً اعاده مى كند با فرض اينكه احتياط امام و مأمومين از جهت احتمال خلل در نمازهاى گذشته آنها مى باشد. آيااين عمل صحيح است يا اشكال دارد؟
ج ـ در فرض سؤال نه تنها صحيح و بى اشكال است بلكه افضل و ارجح نيز مى باشد، بلى چنانچه مأموم نماز قضاى يقينى مى خواند و امام احتياطى، اقتدا مشكل است.(1)
- 1 ـ همانگونه كه در عروة الوثقى، مسأله 3، فصل فى الجماعة و مسأله 19، فصل فى مستحبات الجماعة بيان فرموده اند، نمازهايى را كه انسان احتمال مى دهد در آن خللى واقع شده باشد مستحب است بطور فرادى يا جماعت اعاده كند. هر چند به حسب ظاهر صحيح بوده است. و در استحباب اعاده فرقى نيست كه اعاده كننده امام جماعت باشد يا مأموم.
- فإن الامتثال بعد الامتثال رجاءاً بداعى ان يختاراللّه احبهّما إليه من أجلّ مقامات العبودية خصوصاً إذا اعيدت جماعة ففي خبر أبى بصير. قال: قلت لأبي عبدالله(ع) أصلي ثم أدخل المسجد فتقام الصلاة و قد صليت، فقال صلّ معهم يختاراللّه احبّهما إليه (الوسائل: ب 54، ابواب صلاة الجماعة، ح 1) حيث أمر عليه السلام بإعادة الصلاة فلاتغفل هذا و لاسيما إذا كانت الإعادة لدرك شرف و فضيلة لم تكن في المبتدأة من فضل مكان أو زمان أو حالة انقطاع إليه تعالى.
- فعن النبى(ص) قال في فضيلة شهر رمضان و اعماله: «و من تطوع فيه بصلاة كتب اللّه له براءة من النار و من أدّى فيه فرضاً كان له ثواب من أدّى سبعين فريضة فيما سواه من الشهور...» (امالى الصدوق: مجلس20، ح 4)
- بلى اگر جهت احتياط، يكى نباشد، مثل اينكه منشا احتياط امام، علم اجمالى به وجوب قصر يا اتمام باشد و منشاء احتياط مأموم احتمال خلل در قرائت باشد در اين صورت صحت اقتدا مشكل است.
- لازم به يادآورى است كه خواندن نمازهاى نافله به جماعت بدعت و حرام است و معلوم است كه كسى آنها را به جماعت نخوانده و نمى خواند.
پدر از اهل سنت است و پسر بزرگ او شيعه شده آيا نمازهاى فوت شده پدر بر اين فرزند واجب است؟
ج ـ بلى، نمازهائى كه از پدر او به جهت عذرى كه داشته بجانياورده است بر او واجب است و روزه ها هم همينطور است.
س 361 ـ پدر اينجانب مقدارى نماز و روزه استيجارى گرفته و قبل از انجام آنها فوت شده، آيا بر من كه پسر بزرگتر هستم واجب است؟
ج ـ نماز و روزه هاى استيجارى كه بر عهده پدر شما بوده، بر شما واجب نيست ولى دين است كه بايد از تركه پدر بدهيد و اگر انجام آنها مقيد به خواندن و انجام خود پدر نبوده است شخصى را براى انجام آنها اجير كنيد و اگر مقيد بوده است، اجاره منفسخ شده و بايد پول آنها را به وصى و ورثه ميّتى كه براى او اجير شده برگردانيد و اگر مجهول و ناشناس باشند احتياط اين است كه پول را به قصد صدقه به فقير غير سيد بدهيد و او نمازها را بخواند و روزه ها را بگيرد و در اين فرض اگر شما هم نماز و روزه ها را تبرّعاً انجام دهيد ميت برئ الذمه مى شود.
س 362 ـ اينجانب پسر كوچك خانواده اى مى باشم و پدرم وصيت كرده كه بنده نمازهاى قضاى او را بجاآورم، وظيفه اينجانب را بيان نمائيد.
ج ـ اگر وصيت كرده كه از ثلث مالش، اجرت خواندن نمازها را به شما بدهند بايد طبق وصيت اجرت را بگيريد و قضاى نمازهاى او را بخوانيد يا اگر امكان ندارد ديگرى را اجير كنيد كه اين كار را انجام دهد و اگر وصيت تبرعى كرده است، اين وصيت بى اثر است و بر شما واجب نيست بلكه بر پسر بزرگتر واجب است نمازهاى او را قضا كند.
س 363 ـ اينجانب دختر بزرگ خانواده مى باشم. پدرم از دنيا رفته است و
(صفحه 169)
مى دانم كه نماز قضا دارد. لطفاً وظيفه من رابيان كنيد.
ج ـ اگر پدر شما نسبت به نماز يا روزه خود وصيتى كرده است، بايد طبق وصيت (ثلث مال او) عمل شود ولى اگر وصيت نكرده است بر پسر بزرگتر واجب است كه نماز و روزه قضاى پدر را بگيرد و بر دختر چيزى واجب نيست. بلى اگر پسر بزرگتر انجام نداد شما مى توانيد نمازهاى پدر خود را قضاكنيد و يا از پول خود براى او اجير بگيريد و اينكار ثواب زيادى دارد ولى بر شما واجب نيست.
س 364 ـ در موردى كه دو پسر با هم و بطور دو قلو متولد شده اند كدام يك از آنها ولىّ محسوب مى شود و نماز قضاى پدر بر عهده كدام يك است؟
ج ـ در فرض سؤال آنكه اول متولد شده ولىّ است و نماز قضاى پدر بر عهده او است.
س 365 ـ آيا قضا كردن نماز و روزه ميت تبرعاً مشروعيت دارد و او برىءالذمه مى شود يا خير؟
ج ـ بلى، جايز و صحيح است و مبرئ ذمه مى شود.(1)
- 1 ـ عن الصادق عليه السلام قال يدخل على الميت فى قبره الصلوة والصوم والحج والبرّ و الدعاء و يكتب اجره للذى يفعله و للميت و الروايات بهذا المضمون متواترة، راجع الوسائل، ب 28 من ابواب الاحتضار.
نمازهاى مستحب
س 366 ـ آيا صحيح است كه فقط بعضى از ركعات نافله شب را بخوانيم، مثلاً دو ركعت شفع و يك ركعت وتر را بخوانيم؟
ج ـ بلى هر مقدار كه مايل بوديد، مى توانيد بخوانيد و حتى مى توانيد فقط يك ركعت «وتر» را بخوانيد.
س 367 ـ كسى كه به جهت عذرى نمى تواند نماز شب را در وقت آن بخواند آيا بهتر است قبل از وقت بخواند يا قضاى آن را بعداً بخواند؟ و نيز فرموده ايد: مسافر و كسى كه براى او سخت است نافله شب را بعد از نصف شب بخواند، يا ترس دارد كه در وقت آن بيدار نشود، آيا اول شب آن را بخواند بهتر است يا قضاى آن را بجاى آورد؟
ج ـ در هر دو صورت بهتر آن است كه قضاى آن را بجاى آورد.
س 368 ـ گاهى براى جمع شدن مردم جهت نماز جماعت، نماز ظهر و عصر را كمى با تأخير اقامه مى كنند و فرصت خواندن نافله هاى نماز عصر هم وجود دارد، آيا خواندن نافله هاى نماز عصر، قبل از خواندن نماز ظهر جايز است؟
ج ـ خواندن آنها مانعى ندارد و صحيح است.
(صفحه 171)
س 369 ـ آيا صحيح است كه نافله ظهر و عصر را قبل از ظهر بخوانيم؟ و آيا فرقى است بين روز جمعه و شركت در نماز جمعه، با روزهاى ديگر و عدم شركت؟
ج ـ تقديم نافله ظهر و عصر از ظهر، در روز جمعه مانعى ندارد و صحيح است، چه در نماز جمعه شركت كنند يا نكنند، اما در غير روز جمعه بنابر اقوى، تقديم جايز نيست و اگر كسى بداند كه در وقت نمى تواند نافله ها را بخواند، چنانچه بخواهد قبل از ظهر بخواند، بنابر احتياط به قصد «رجا» بخواند.
س 370 ـ شخصى تا حدود نيم ساعت بعد ازظهر، نماز ظهر و عصر خود را فرادى يا به جماعت خوانده است و پس از آن مى خواهد نافله ظهر و عصر را بخواند، آيا به نيت اداء بخواند يا قضا؟ و آيا بين تأخير نافله عمدى و غيرعمدى فرقى وجود دارد؟
ج ـ خير، فرقى ندارد و مى تواند به نيت ادا بخواند.
س 371 ـ كسى كه وظيفه اش خواندن نماز بطور نشسته است مثل بيمار، نسبت به نافله هايى كه دو ركعت نشسته آن معادل يك ركعت ايستاده است، چه وظيفه اى دارد؟
ج ـ مستحب است هر دو ركعت نشسته را يك ركعت حساب كند، مثل شخص سالم.
س 372 ـ آيا صحيح است كه يك ركعت از نافله را ايستاده و ركعت ديگر آن را نشسته خواند؟
ج ـ بلى، صحيح است.
س 373 ـ كسانى كه نمازشان در سفر تمام است، حكم نافله هاى ظهر و عصر
فقه
