(صفحه 97)
دخول وقت، چطور؟
ج ـ اگر بتوانند تيمم كنند، در هر دو صورت اشكال ندارد. اما اگر وقت داخل شده و امكان تيمم نيست، نزديكى جايز نيست.

س 133 ـ اگر قرآن همراه جنب باشد، اشكال دارد يا خير؟
ج ـ اشكال ندارد.

س 134 ـ آيا جايز است جنب و حائض، دعاى كميل بخوانند؟
ج ـ مانعى ندارد، ولى بنابر اقوى آيه شريفه (اَفَمَنْ كان مؤمناً كمن كان فاسقاً لايستوون) را نخوانند، چون اين آيه از آيات سوره مباركه «الم سجده» است.

س 135 ـ آيا جايز است جنب و حائض، براى زيارت داخل حرم امامزاده ها بشوند؟
ج ـ مانعى ندارد.

س 136 ـ شخصى از حرام جنب شده است، آيا لازم است غسل را به نيت جنب از حرام انجام دهد؟
ج ـ خير، لازم نيست.

س 137 ـ آيا مى شود زير دوش حمام كه آب آن با فشار مى ريزد، غسل ارتماسى كرد؟
ج ـ در غسل ارتماسى بايد آب به نحوى باشد كه در يك دفعه عرفى، تمام بدن را فراگيرد و زير دوش چنين امرى مشكل است.

س 138 ـ آيا در غسل لازم است، به بدن دست بكشند؟
ج ـ دست كشيدن لازم نيست و چنانچه آب به تمام بدن برسد، با نيت غسل كفايت مى كند.
(صفحه 98)

س 139 ـ شخصى در غسل جنابت، اول سمت راست بدن را از سر تا پا مى شسته، پس از آن سمت چپ را، آيا غسلش صحيح است؟
ج ـ در فرض سؤال غسل او باطل است چون در غسل ترتيبى بايد اول سر و گردن را به نيت غسل بشويد، بعد سمت راست بدن را، پس از آن سمت چپ را بشويد.

س 140 ـ در بدن شخصى مانعى بود و در هنگام غسل فراموش كرد، پس از غسل، مانع برطرف شده بود، آيا غسل او صحيح است؟
ج ـ در فرض سؤال كه مى داند هنگام غسل، التفات به مانع نداشته است بايد غسل را اعاده كند.

س 141 ـ چنانچه شك كند كه، آيا رنگ موجود روى اعضا، جرم و مانع رسيدن آب به بشره است يا مانع نيست، تكليف چيست؟
ج ـ لازم است وارسى كند تا اطمينان به رسيدن آب به بشره پيدا كند.

س 142 ـ شخصى نقاش است و برطرف كردن ذرات رنگ از دست و صورت، براى او مشكل است، وظيفه وى براى وضو و غسل چيست؟
ج ـ چنانچه برطرف كردن جرم و ذرات رنگ مشقت و ناراحتى غيرقابل تحمل داشته باشد، بايد به دستور جبيره عمل كند (به همان حالت وضو بگيرد) و احتياطاً تيمم هم بكند و چنانچه وقت نماز نيز تنگ است و فرصت ازاله رنگها را ندارد به همين دستور عمل كند كه نمازش قضا نشود و در اين جهت فرقى بين وضو و غسل نيست.

س 143 ـ وضو و غسل با دست و بدن چرب چه حكمى دارد؟
ج ـ چنانچه چربى زياد باشد، به طورى كه مانع از رسيدن آب به پوست بدن باشد وضو و غسل صحيح نيست و بايد اول چربى را برطرف كنند، اما
(صفحه 99)
اگر مانع نباشد، يعنى چربى كم باشد، وضو وغسل صحيح است.

س 144 ـ آيا در غسل و وضو و تيمم بايد انگشتر را از انگشت بيرون بياورند؟
ج ـ در غسل بايد آب زير انگشتر برسد و بيرون آوردن لازم نيست و در وضو نيز بيرون آوردن لازم نيست و همين قدر كه آب به زير انگشتر برسد و عرفاً صدق كند كه از بالا به پايين شسته كفايت مى كند ولى براى تيمم بايد انگشتر را بيرون آورد.

س 145 ـ شخصى فلج و زمين گير شده و نمى تواند غسل كند و ديگرى او را مى شويد وظيفه او براى غسل چيست؟
ج ـ در فرض سؤال، ديگرى آب روى سر و گردن و طرف راست و چپ بدن او بريزد و آن شخص زمين گير و فلج نيّت غسل كند، كفايت مى كند.

س 146 ـ شخصى به قصد غسل به حمام رفت، روز بعد شك كرد كه غسل كرده يا نه، وظيفه او چيست؟
ج ـ نمازهايى را كه خوانده صحيح است ولى بايد براى نمازهاى بعد غسل كند.

س 147 ـ شخصى چند غسل بر ذمه دارد و بايد غسل جنابت و حيض و مسّ ميت انجام دهد و نيز مى خواهد غسل جمعه هم انجام دهد آيا بايد به ترتيب و جدا جدا، نيّت و غسل كند يا فرقى نيست؟
ج ـ فرقى نيست و مى تواند به نيت همه آنها يك غسل انجام دهد.

س 148 ـ انسان در وسط غسل شك مى كند كه در اثناى غسل، بول خارج شده يا نه، وظيفه اش چيست؟
ج ـ به شك خود اعتنا نكند.

س 149 ـ غسل كردن، در حمام اداره دولتى چه حكمى دارد؟
ج ـ چنانچه خلاف مقررات اداره مربوطه نباشد، مانعى ندارد.
(صفحه 100)

س 150 ـ اينجانب در اثر نادانى و غفلت، لوله آب و آب گرم كن و شير آب منزلم را از پول غصبى و حرام تهيه كردم، بفرماييد: وضو و غسل، از آنها چه حكمى دارد؟
ج ـ در فرض سؤال كه آنها را با عين پول غصبى و حرام تهيه كرده ايد، فعل حرام مرتكب شده ايد و بايد هر چه زودتر رضايت صاحب پول را تحصيل كنيد و آنها را از غصبيت خارج كنيد، امّا با فرض اينكه آب لوله مباح است و غصبى نيست وضو و غسل باطل نيست، هر چند كه با باز و بسته كردن شير آب، مرتكب فعل حرام مى شويد.

س 151 ـ براى اينكه انسان مبتلاى به وسواس و اسراف نشود، بفرماييد: براى وضو و غسل، چه مقدار آب مصرف كند؟
ج ـ مستحب است آب وضو يك مدّ باشد و مدّ، صد و پنجاه و سه مثقال و نيم و يك نخود و نيم است (1) (حدود سه چهارم ليتر) و ظاهر اين است كه اين مقدار آب، براى كليّه مستحبات و واجبات وضو است، يعنى مستحب است با اين مقدار آب، اول دستها را تا مچ بشويند، بعد سه مرتبه آب در دهان بگردانند و سه مرتبه آب در بينى كنند، پس از آن با بقيه آب، صورت و دستها را از آرنج تا سر انگشتها بشويند و هر عضوى را هم بطور شاداب بشويند، و معلوم است كه اين مقدار آب شرعاً براى اين امور كفايت مى كند و نيازى به بيش از آن نيست.
براى غسل ترتيبى، مستحب است يك صاع آب كه ششصد و چهارده مثقال و يك چهارم مثقال است(2) (حدود سه ليتر) مصرف كنند و ظاهر اين

---

(صفحه 101)
است كه اين مقدار آب براى انجام كليه مستحبات غسل است، يعنى با اين مقدار آب اول سه مرتبه دستها را تا آرنج يا لااقلّ تا مچ بشويد و سه مرتبه آب در دهان و بينى بگرداند و بريزد و پس از آن با بقيه، غسل خود را انجام دهد. و در روايت صحيح از امام باقر(عليه السلام) نقل شده كه فرمود: رسول خدا(صلى الله عليه وآله) با يك مدّ آب وضو مى گرفت و با يك صاع آب غسل مى كرد.(1)بنابراين مصرف بيش از اين مقدار آب براى وضو و غسل، برخلاف سيره عملى پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) است و مكروه مى باشد و اگر به حدّ اسراف برسد حرام است، خصوصاً در مواقع كم آبى و جاهايى كه چه بسا مردم براى مصرف آب خوردن و ضرورى در مضيقه باشند، اعاذنا الله من الإسراف والوسوسة الشيطانى.

احكام بانوان

س 152 ـ زنى استمناء مى كرده است، حكم آن چيست؟ و آيا غسل دارد؟
ج ـ اين عمل حرام است و اگر اطمينان دارد كه منى خارج شده، بايد غسل كند.

س 153 ـ آيا بانوان هم، در خواب محتلم مى شوند؟
ج ـ بلى، ممكن است.(2)

س 154 ـ آيا ممكن است زن بدون عملِ آميزش، جنب شود؟

---