(صفحه 106)

اعمال نماز

مسأله  : نماز با گفتن «اَللهُ اَكْبَرُ» شروع مى شود و با «سلام» به پايان مى رسد.
مسأله  : آنچه در نماز انجام مى شود يا واجب است و يا مستحب.
مسأله  : واجبات نماز يازده چيز است كه برخى ركن و برخى غير ركن است.
واجبات نماز عبارتند از:
* نيّت، * قيام، * تكبيرة الاحرام، * ركوع، * سجود، * قرائت، *ذكر، * تشهد، * سلام، * ترتيب، * موالات
ركن هاى نماز عبارتند از:
1 ـ نيّت، 2 ـ تكبيرة الاحرام، 3 ـ قيام (ايستادن) هنگام تكبيرة الاحرام و قيام متّصل به ركوع; يعنى ايستادن پيش از ركوع، 4 ـ ركوع، 5 ـ سجود

فرق بين رُكن و غير رُكن

مسأله  : اركان نماز، اجزاء اساسى آن به شمار مى آيد
و چنانچه يكى از آنها بجا آورده نشود و يا اضافه شود، هر چند اشتباهاً هم باشد، نماز باطل است. واجبات ديگر، گرچه انجام آنها لازم است، ولى چنانچه اشتباهاً كم يا زياد شود

(صفحه 107)
نماز باطل نيست. ولى اگر عمداً ترك شود يا زياد شود، نماز
باطل است.

احكام واجبات نماز

* نيّت
مسأله  : نمازگزار از آغاز تا پايان نماز بايد بداند چه نمازى مى خواند و بايد آن را براى انجام فرمان خداوند عالم بجا آورد.
مسأله  : به زبان آوردن نيت لازم نيست، ولى چنانچه به زبان هم بگويد، اشكال ندارد.
مسأله  : نمازبايد ازهرگونه ريا وخودنمايى به دور باشد; يعنى نماز را تنهابراى انجام دستور خداوند بجا آورد و چنانچه تمام نماز يا قسمتى از آن براى غير خدا باشد، باطل است.
* تكبيرة الاحرام
مسأله  : همانگونه كه گذشت، نماز با گفتن «اَللهُ اَكْبَر» آغاز مى شود و به آن «تَكْبيرَةُ الاِحرام» مى گويند. [چون با همين تكبير است كه بسيارى از كارها كه قبل از نماز جايز بوده، بر نمازگزار حرام مى شود، مانند خوردن و آشاميدن، خنديدن و گريستن].
مسأله : مستحب است نمازگزارموقع گفتن تكبيرة الاحرام و تكبيرهاى بين نماز، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببرد.

(صفحه 108)
* قيام
مسأله  : قيام يعنى ايستادن. نمازگزار بايد تكبيرة الاحرام و قرائت را در حال قيام و آرامش بخواند.
مسأله  : اگر ركوع را فراموش كند و بعد از حمد و سوره به نيت سجده خم شود و يادش بيايد كه ركوع نكرده، بايد بايستد و به ركوع رود. و اگر بدون اين كه بايستد به حال خميدگى به ركوع برود، چون قيام متصل به ركوع را به جا نياورده، نماز او باطل است.
مسأله  : نمازگزار بايد موقع ايستادن هر دو پا را بر زمين بگذارد، ولى لازم نيست سنگينى بدن روى هر دو پا باشد و اگر روى يك پا هم باشد اشكال ندارد.
مسأله  : كسى كه به هيچ وجه حتى با تكيه كردن بر
عصا يا ديوار نتواند ايستاده نماز بخواند، بايد نشسته و
رو به قبله نماز بخواند و اگر نشسته هم نتواند، بايد خوابيده
بخواند.
مسأله  : واجب است بعد از ركوع بطور كامل بايستد و سپس به سجده برود و چنانچه اين قيام عمداً ترك شود، نماز باطل است.
* قرائت
مسأله  : در ركعت اوّل و دوّم نمازهاى روزانه، انسان بايد اوّل حمد و بعد از آن يك سوره كامل قرآن (مثلا سوره توحيد) را بخواند.

(صفحه 109)
سوره حمد:
{بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ * اَلْحَمْدُللهِ رَبِّ الْعالَمينَ * اَلرَّحْمنِ الرَّحيمِ * مالِكِ يَوْمِ الدّينِ * إِيّاكَ نَعْبُدُ وَإِيّاكَ نَسْتَعينُ * إِهْدِنَا الصّـِراطَ الْمُسْتَقيمَ * صِراطَ الَّذينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلاَ الضّآلـّينَ}.
سوره توحيد:
{بِسْمِ اللهِ ا لرَّحْمنِ ا لرَّحيمِ * قُلْ هُوَ اللهُ اَحَدٌ * اَللهُ الصَّمـَدُ * لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يوُلَدْ * وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً اَحَدٌ}.
و در ركعت سوم و چهارم نماز بايد فقط سوره حمد يا تسبيحات اربعه خوانده شود و احتياط واجب آن است كه تسبيحات را سه مرتبه بخواند.

تسبيحات اربعه:

«سُبْـحانَ اللهِ وَ الْحَــمْدُللهِ وَ لا اِلـهَ اِلاّ اللهُ وَاللهُ اَكْـبَرُ».

احكام قرائت

مسأله  : در ركعت سوم و چهارم نماز، بايد حمد يا تسبيحات آهسته خوانده شود.
مسأله  : در نماز ظهر و عصر قرائت ركعت اوّل و دوّم نيز بايد آهسته خوانده شود.
مسأله  : پسرها و مردان در نماز صبح، مغرب و عشا بايد حمد و سوره را در ركعت اوّل و دوّم بلند بخوانند، ولى دخترها
(صفحه 110)
و بانوان اگر نامحرم صدايشان را نمى شنود، مى توانند بلند بخوانند، وگرنه بنابر احتياط واجب بايد آهسته بخوانند.
مسأله  : اگر در جائى كه بايد نماز را بلند بخواند، عمداً آهسته بخواند يا در جائى كه بايد آهسته بخواند، عمداً بلند بخواند، نمازش باطل است، ولى اگر از روى فراموشى يا ندانستن مسأله باشد، صحيح است.
مسأله  : اگر در بين خواندن حمد و سوره بفهمد اشتباه كرده است; مثلاً مى بايست بلند بخواند ولى آهسته خوانده، لازم نيست مقدارى را كه خوانده، دوباره بخواند.
مسأله  : انسان بايد نماز را ياد بگيرد كه غلط نخواند و كسى كه اصلاً نمى تواند صحيح آن را ياد بگيرد، بايد هر طور كه مى تواند بخواند و احتياط مستحب است كه نماز را به جماعت بجا آورد.
* ركوع
مسأله  : در هر ركعت بعد از قرائت حمد و سوره، نمازگزار بايد به اندازه اى خم شود كه بتواند دست را به زانو بگذارد، اين عمل را «ركوع» مى گويند و واجب است در حال ركوع ذكر بگويد.
مسأله  : در ركوع، هر ذكرى گفته شود كافى است، به شرط آن كه از سه مرتبه «سُبْحانَ اللهِ» يا يك مرتبه «سُبْحانَ رَبِّىَ العَظيمِ وَبِحَمْدِهِ» كمتر نباشد.
مسأله  : در حال ذكر ركوع بايد بدن آرام باشد.