(صفحه 77)
از آن سر و بعد پاها را مسح كند و بنابر احتياط واجب بايد پاى راست را پيش از پاى چپ، مسح كند اگر به اين ترتيب وضو نگيرد، باطل است.
مسأله : موالات; يعنى پشت سر هم انجام دادن و فاصله نينداختن بين اعمال وضو.
مسأله : اگر بين كارهاى وضو به قدرى فاصله شود كه وقتى مى خواهد جايى را بشويد يا مسح كند رطوبت جاهايى كه پيش از آن شسته يا مسح كرده، خشك شده باشد، وضو باطل است.
مسأله : كسى كه مى تواند اعمال وضو را انجام دهد، نبايد از ديگرى كمك بگيرد، پس اگر شخص ديگرى صورت و دست او را بشويد و يا مسح او را انجام دهد، وضو باطل است.
مسأله : كسى كه نمى تواند وضو بگيرد، بايد به كمك شخص ديگر وضو بگيرد ولى خود او و كسى كه او را وضو مى دهد، هر دو بايد نيّت وضو كنند.
مسأله : كسى كه مى داند اگر وضو بگيرد مريض مى شود يا اگر آب را به مصرف وضو برساند تشنه مى ماند، بنابر احتياط واجب نبايد وضو بگيرد. ولى اگر نداند كه آب براى او ضرر دارد، وضو بگيرد و بعد بفهمد كه ضرر داشته، وضويش صحيح است، اگرچه احتياط مستحب آن است كه با آن وضو نماز نخواند و تيمم كند و چنانچه با آن وضو نماز خواند، احتياط آن است كه دوباره آن را اعاده نمايد.
(صفحه 78)
مسأله : وضو بايد به قصد قربت انجام شود; يعنى براى انجام فرمان خداوند عالم وضو بگيرد و لازم نيست نيّت را به زبان آورد، يا از قلب خود بگذراند، بلكه همين مقدار كه مى داند وضو مى گيرد كافى است، بطورى كه اگر از او بپرسند: چه مى كنى؟ بگويد: وضو مى گيرم.
مسأله : هرگاه وقت نماز به قدرى تنگ است كه اگر انسان بخواهد وضو بگيرد، تمام نماز يا قسمتى از آن بعد از وقت خوانده مى شود، بايد تيمم كند. ليكن اگر براى وضو و تيمم يك اندازه وقت لازم است، بايد وضو بگيرد.
وضوى جَبيره اى
دوايى كه بر زخم و مانند آن مى گذارند يا چيزى كه با آن زخم و شكستگى را مى بندند، «جَبيره» نام دارد.
مسأله : شخصى كه بر اعضاى وضويش زخم يا شكستگى است، اگر بتواند بطور معمول وضو بگيرد، بايد چنين كند; مثلاً روى زخم باز است و آب برايش ضرر ندارد و يا روى زخم بسته است، ولى باز كردن آن امكان دارد و آب براى آن ضرر ندارد.
مسأله : چنانچه زخم بر صورت يا دست است و روى آن باز است و آب ريختن روى آن ضرر دارد، بايد اطراف آن را بشويد و اگر كشيدن دست تر بر آن ضرر ندارد، دست تر بر آن بكشد.
مسأله : در وضوى جبيره اى بايد جاهايى كه شستن يا
(صفحه 79)
مسح آن امكان دارد بطور معمول بشويد يا مسح كند و جاهايى كه امكان ندارد، دستِ تر بر جبيره بكشد.
مسأله : اگر زخم يا شكستگى در جلوى سر يا روى پاها (محل مسح) است و روى آن باز مى باشد، چنانچه نتواند آن را مسح كند، بايد پارچه پاكى رويش بگذارد و روى پارچه را با ترىِ آب وضو كه در دست مانده، مسح كند.
مسأله : اگر در صورت و دستها چند جبيره باشد، بايد بين آنها را بشويد و اگر جبيره ها در سر يا روى پاها باشد، بايد بين آنها را مسح كند و در جاهايى كه جبيره هست، بايد به شيوه اى كه در جبيره بيان شد عمل كند.
مسأله : كسى كه در كف دست و انگشتها جبيره دارد و در موقع وضو دست تر روى آن كشيده است، مى تواند سر و پا را با همان رطوبت مسح كند يا از جاهاى ديگر وضو رطوبت بگيرد.
مسأله : اگر جبيره تمام صورت يا تمام يكى از دستها را فراگرفته باشد نيز احكام جبيره را دارد و وضوى جبيره اى كافى است و تيمم لازم نيست.
مسأله : اگر جبيره تمام پهناى روى پا را گرفته، ولى مقدارى از طرف انگشتان و مقدارى از طرف بالاى پا باز است، بايد جاهايى كه باز است روى پا را و جايى كه جبيره است روى جبيره را مسح كند.
مسأله : اگر جبيره بيشتر از معمول اطراف زخم را گرفته و برداشتن آن ممكن نيست، بايد به دستور جبيره عمل كند و
(صفحه 80)
بنابر احتياط واجب تيمم هم بكند و اگر برداشتن جبيره ممكن است، بايد آن را بردارد.
مسأله : اگر در جاى وضو يا غسل چيزى چسبيده باشد كه برداشتن آن ممكن نيست يا به قدرى مشقّت دارد كه نمى توان تحمّل كرد، بايد به دستور جبيره عمل كند.
مسأله : اگر جبيره نجس است يا نمى شود روى آن دستِ تر كشيد; مثلاً دوايى است كه به دست مى چسبد، پارچه پاكى روى آن بگذارد و دست تر روى آن بكشد.
مسأله : غسل جبيره اى مانند وضوى جبيره اى است، ولى بنابر احتياط واجب بايد به طور ترتيبى بجا آورده شود نه ارتماسى و حتماً بايد با دست تَر روى جبيره كشيده شود و شستن آن كفايت نمى كند.
چيزهايى كه بايد براى آنها وضو گرفت
مسأله : براى اين كارها انسان بايد وضو بگيرد:
* براى نماز واجب (به جز نماز ميّت).
* براى طواف واجب كعبه.
* براى رساندن جايى از بدن به نوشته قرآن.
مسأله : اگر نماز يا طواف بدون وضو انجام شود، باطل است.
مسأله : كسى كه وضو ندارد نبايد جايى از بدن خود را به نوشته قرآن برساند، ولى ترجمه آن اشكال ندارد.
مسأله : كسى كه وضو ندارد خوب است جايى از بدن را
(صفحه 81)
به اسم خداوند به هر زبانى نوشته شده باشد، مانند: «خدا» «GOD» نرساند.
مسأله : براى اين كارها وضو گرفتن مستحب است:
* رفتن به مسجد و حرم امامان.
* خواندن قرآن.
* همراه داشتن قرآن.
* رساندن جايى از بدن به جلد يا حاشيه قرآن.
* زيارت اهل قبور.
چيزهايى كه وضو را باطل مى كند
مسأله : چيزهايى كه وضو را باطل مى كند عبارت است از:
* خارج شدن ادرار يا مدفوع يا باد معده و روده از انسان.
* خواب، به طورى كه گوش نشنود و چشم نبيند.
* چيزهايى كه عقل را از بين مى برد; مانند ديوانگى، مستى و بيهوشى.
* استحاضه زنان.
* آنچه سبب غسل شود; مانند جنابت و مَسّ ميّت.
- 1 ـ اين مسأله مربوط به بانوان است، براى توضيح بيشتر به مسأله 136 به بعد مراجعه كنند.