فهرست

احكام پزشکان

فصل اوّل آموزش پزشكى

الف: آموزش پزشكى ... 27
احكام نگاه و معاينه پزشكى ... 28
كلاس هاى مختلط ... 29
ضمانت ... 29

فصل دوّم تشريح و كالبد شكافى

الف: تشريح جسد غيرمسلمان ... 33
ب: تشريح جسد مسلمان ... 33
ج: تهيه جسد و استخوان ... 35
د: نگهدارى و فروش استخوان ... 36
هـ : تماس با جسد ... 36
و: ديه تشريح و قطع عضو ميّت ... 36
ز: خارج كردن اشياى قيمتى از بدن ميّت ... 37
ح: نگهدارى جسد ... 37

فصل سوّم معاينه، تشخيص و درمان

الف: معاينه ... 42
احكام نگاه و لمس ... 42
نگاه و لمس در معاينه و درمان ... 43
نگاه به عورت و لمس آن ... 44
نگاه به نامحرم براى انجام ...
تحقيقات پزشكى ... 45
معاينات غيردرمانى ... 45
مراجعه به پزشك غيرهمجنس ... 46
ب: تشخيـص ... 47
لزوم به كارگيرى روش هاى تشخيص ... 48
آزمايش هاى تحقيقاتى ... 50
راديولــوژى ... 51
ج: درمـان ... 52
افشاى سـرّ بيماران ... 54
اجرت پزشكى ... 56
خاتمه ... 57
احكام محتضر ... 57

فصل چهارم دندانپـزشكى

حكم نگاه و لمس در دندانپزشكى ... 62
طهارت و نجاست ... 62
خون لاى دندان ... 63
استفاده از دندان ساخته شده توسط غيرمسلمان ... 63
طهارت دندان مصنوعى ... 63
استفاده از طـلا ... 64
روزه دارى و كشيدن دندان ... 64
اجرت دندانپزشكى ... 65
اذن بيمار ... 65
ضمان در دندانپزشكى ... 65

فصل پنجم زنان و زايمان

نگاه پزشك و ماما ... 70
مراجعه به پزشك در دوران باردارى ... 70
ارجاع پزشك به ديگران ... 71
عدم جواز درمان براى پزشك زن ... 71
تجويز دارو در دوران حاملگى ... 71
دخالت مردان در امور زايمان ... 72
ممنوعيت ورود افراد متفرقه به اتاق زايمان ... 72
نگاه زنان ديگر ... 72
مواردى كه مى توان به پزشك مرد مراجعه كرد ... 73
آموزش وفراگيرى علوم پزشكى زنان ... 73
آموزش عملى ... 74
سقط جنين ... 74
حكم سزارين ... 75
استفاده از باقيمانده هاى زايمان ... 76
احكام جنين سقط شده ... 76
فرزند متولد شده از مادر مرده ... 77
بيرون آوردن طفل از شكم مادرى كه از دنيا رفته ... 77
دقّت در نسبتِ فرزند به مادر ... 77
احكام بعد از ولادت ... 78

فصل ششم جلوگيرى از باردارى

حكم عقيم شدن دائمى ... 84
جلوگيرى موقت ... 86
عزل و احكام آن ... 86
ديـه عـزل ... 87
ديه از بين بردن نطفه ... 88
استفاده از دستگاه «آى، يو، دى» ... 88
الزام بر جلوگيرى ... 88
اسلام و مسأله رشد جمعيت ... 89
حكومت اسلامى و كنترل جميعت ... 89
وظيفه پزشك و عقيم سازى ... 89

فصل هفتم تلقيح و بارورى مصنوعى

الف: بارورسازى با اسپرم شوهر ... 94
كِشت جنين در رحم زن بيگانه ... 95
بارورى با ارتكاب مقدمات حرام ... 96
مقصود از مقدمات حرام ... 96
نسبت فرزند با رحم پرورش دهنده ... 96
كِشت جنين در رحم حيوان ... 97
ب: بارورسازى بااسپرم مردبيگانه ... 97
نسبت فرزند بارورى مصنوعى حرام با صاحبان اسپرم و تخمك ... 98
از بين بردن جنين هاى اضافه ... 99
احكام تولديافتگان از بارورى مصنوعى در محرميّت و ازدواج ... 99
ج: بارورسازى مصنوعى از نباتات ... 100
د: توليد فرزند از طريق پرورش اسپرم ... 101
هـ ـ بارورى و انعقاد نطفه از غير اسپرم مرد و تخمك زن ... 102
نسبت كودكان يك طرفه و مصنوعى ... 102
ملحقات مباحث بارورى مصنوعى ... 103
كاهش دوران حاملگى ... 103
فرزندان زايمان هاى زودرس و ديررس ... 103
برداشتن تخمدان و پيوند آن ... 104
برداشتن بيضه و پيوند آن ... 104

فصل هشتم سقـط جنيـن

حرمت سقط جنين و پيامدهاى شرعى آن ... 108
استفاده از قرص جلوگيرى ... 109
استفاده از دستگاه «آى، يو، دى» ... 109
عدم جواز سقط جنين هاى اضافى ... 109
وجوب حفاظت مادر از جنين ... 109
لزوم حفظ جنين بادستگاه انكوباتور ... 110
موارد جواز سقط جنين ... 110
سقط جنين بعد از چهارماهگى ... 111
حكم سقط جنين كافر ... 111
احكام زنى كه سقط جنين كرده ... 111
موارد ضرورت سقط جنين ... 112
عدم جواز سقط جنين بيمار و عقب مانده ... 113
عدم جواز سقط جنين بر غيرمادر ... 114
سقوط عده زن باردار، با سقط جنينِ وى ... 114
لزوم تأخير مجازات اعدام براى زن باردار ... 114
لزوم تجهيز جنين مرده ... 115
وجوب ديه سقط جنين ... 115
وجوب ديه سقط جنين، بر مباشر ... 116
اطلاع رسانى پزشك به والدين درباره چگونگى جنين ... 117
وجوب كفّاره ... 118
مواردى كه سقط جنين كفّاره ندارد ... 119
اخذ برائت پزشك قبل ازاسقاط جنين ... 119
تعيين مقدار ديه جنين بر حسب مراحل رشد ... 120
زمان دميده شدن روح به جنين ... 121
موارد ديه اسقاط جنين در صورت تحقق عزل ... 121
موردى كه جنين بودن معلوم نيست ... 121
ديه سقط جنينى كه معلوم نيست پسر است يا دختر ... 122
ديه سقط جنين دوقلو و بيشتر ... 122
لزوم پرداخت ديه مادر و جنين ... 122
ديه جراحات وارده بر جنين ... 123

فصل نهم ازدواج

آزمايش هاى قبل از ازدواج ... 128
معاينه عروس براى بررسى بكارت ... 128
حكم ترميم پرده بكارت ... 128
ارش ازاله بكارت ... 129
عيب هايى كه موجب فسخ عقد مى شوند ... 129
عيب هايى كه موجب اختيار فسخ عقد نمى شوند ... 131
حجّيّت قول پزشك در اثبات عيب ... 131
معاينه زن براى تشخيص عيب ... 131
حكم آميزش زوجين در صورت بيمارى واگيردار ... 131
جرّاحى پوست به جهت زيبايى ... 132
حكم ازدواج بعد از تغيير جنسيت ... 132
حكم مهر بعد از تغيير جنسيت ... 133

فصل دهـم تغيير جنسيت

فصل يـازدهم مــرگ مغـزى

مرگ از ديدگاه فقهى و پزشكى ... 146
مرگ مغزى و احكام آن ... 146
استفاده از اعضاى بيماران مبتلا به مرگ مغزى ... 148
مرگ ترحّمى و تجويز مرگ ... 148

فصل دوازدهم پيـوند اعضا

قطع عضو از شخص زنده و پيوند آن به ديگرى ... 154
جواز اهداء و خريد و فروش عضو ... 154
حكم پيوند با علم به مفيد نبودن ... 155
وصيّت به اهدا و فروش عضو بعد از مرگ ... 155
اذن اولياء براى قطع عضو ميّت ... 156
اذن ولىّ فقيه يا مجتهد جامع الشرايط براى قطع عضو ... 156
قطع عضو ميّت مسلمان براى نجات جان مسلمان ... 156
تشويق براى اقدام به دادن عضو ... 156
قطع عضو ميّت غير مسلمان ... 157
پيوند عضو مسلمان به غير مسلمان ... 157
قطع عضو ميّت براى حفظ عضو مسلمان زنده ... 157
قطع عضو بيمار براى معالجه ... 157
شرايط جواز عمل جرّاحى ... 158
پيوند جزئى از بدن انسان به خودش ... 158
قطع عضو انسان مشرف به موت ... 158
پيوند تخمدان زن اجنبى ... 158
پيوند باقيمانده هاى زايمان ... 159
محرم و نامحرم بودن در پيوند ... 159
پيوند عضو قطع شده در اجراى حدّ ... 159
پيوند عضو قطع شده براى قصاص ... 160
برداشتن عضو محكوم به اعدام ... 161
تخفيف در نوع مجازات به شرط واگذارى عضو ... 161
پيوند اعضاى حيوانات به بدن انسان ... 161
واگذار نمودن عضو براى پيوند به جاى تعزير ... 162
اهداى عضو در برابر عفو از قصاص ... 162
حكم به قطع و اهداى عضو براى تخفيف مجازات ... 162
پيوند زدن و كاشتن مـو ... 162
وضو و غسل با موى كاشته شده و پيوندى ... 163
طهارت و نجاست موى مصنوعى ... 163
رنگ كردن مو ... 164
طهارت و نجاست عضو قطع شده ... 164
غسل و دفن عضو جدا شده از بدن زنده ... 164
غسل براى تماس با عضو قطع شده ... 164
غسل و دفن عضو جدا شده ... 164
نماز با عضو پيوندى ... 165

فصل سيزدهم انـتقال خون

نظر و لمس در هنگام تزريق و انتقال خون ... 169
طهارت و نجاست ... 170
انتقال خون ... 170
اهداى خون ... 170
گرفتن خون در صورت ضرر ... 171
اهداى خون در حال روزه ... 171
خريد و فروش خون ... 171
ضمان در خون گرفتن ... 172
علم تزريق كننده به سلامت خون ... 172
تزريق خون ناسالم ... 173
تزريق خونى كه سبب بيمارى شود ... 173

فصل چهاردهم پزشـكى قانونى

نگاه به بدن ميّت نامحرم و لمس آن ... 177
كالبد شكافى ... 178
صدور گواهى از طرف پزشك ... 178

فصل پانزدهم ضمـان در پزشكى

تعريف ضمان ... 184
احكام كلّى ضمانت در پزشكى ... 184
ضمانت در آزمايشگاه ... 185
ضمانت پزشك در تشخيص ... 185
ضمانت در تجويز دارو ... 185
ضمانت در تجويز دارو بر اساس حدس يا فراموشى ... 187
ضمانت در درمان ... 187
ضمانت در درمان با روش پرعارضه ... 188
ضمانت در درمان پس از عمل جراحى ... 189
ضمانت در درمان، نسبت به خانم هاى باردار ... 189
ضمانت در فروش دارو ... 190
مباشرت پزشك در تزريق و استعمال دارو ... 191
ضمانت در تزريقات ... 191
ضمانت در دندانپزشكى ... 192
ضمانت ختنه كننده ... 192
ضمانت در انتقال خون ... 192
اخذ برائت از بيمار ... 193
اخـذ برائـت ... 193

فصل شانزدهم طهارت و نجاست

الـكل ... 197
مواد ضدّعفونى ... 198
داروها ... 198
خــون ... 198
فرآورده هاى خونى ... 199
منـى ... 199
ادرار و مدفوع ... 199
نخ بخـيه ... 199
ابزار و آلات اتاق عـمل ... 199
وسايل آزمايشگاه ... 200
مـيّت ... 200
مـردار ... 201
قطعه جدا شده از بدن ... 201
اعضاى پيـوندى ... 201
مـوى پيوندى ... 202
دهان و دندان ... 202
تماس بدن يا لباس با اشياى نجس ... 203
خون آمدن دهان هنگام غذا خوردن ... 203
خوردن غذاى نجس يا ضرردار ... 203
اخلاط گلو و بينى ... 203

فصل هفدهم احكام شرعى بيماران

طهارت و نجاست ... 208
تطهير كردن ... 209
وضــو ... 209
وضــوى وسواسى ... 210
وضــوى مسلوس و مبطون ... 211
جلوگيرى از خروج ادرار و مدفوع ... 212
خون ريزى از دهان يا بينى هنگام وضو ... 213
مبتلايان به سينوزيت ... 213
قطع نخاعى ... 213
وضو و غسل با لنز ... 214
وضو با دست فلج يا قطع شده ... 214
وضوى كسانى كه دست هاى ناتوان دارند ... 215
وضوى جبيـره ... 215
زخـمِ بسته و چگونگى وضـو ... 217
جبيره تمام عضو يا اكثر اعضاى وضو ... 218
مسح با دستى كه جبيره دارد ... 218
جبيره بيش از حدّ معمول ... 218
چسبيدن چيزى بر محل وضو ... 219
نماز با وضوى جبيره اى ... 219
غسل جبيره اى ... 220
جبيره به سبب بيمارى چشم ... 220
نماز اول وقت با وضو يا غسل جبيره اى ... 220
ضرر داشتن آب براى وضو و غسل ... 221
تيمّم جبيره اى ... 221
تيمّم نيابتى ... 222
نماز با تيمّم ... 223
باطل شدن تيمّم ... 223
چند تيمّم بدل از چند غسل ... 224
تيمّم بدل از غسل و وضو ... 224
باطل نشدن تيمّم بدل از غسل ... 224
جنابت بيمار ... 225
اشتباه خون حيض به دمل ... 225
نفـاس ... 225
نــماز ... 227
وقت نماز ... 227
كيفيت نماز بيمار از نظر قبله ... 227
احكام بدن و لباس نمازگزار ... 227
صحّت نماز با بدن و لباس نجس ... 228
نماز با لباس خون آلود ... 228
خوب شدن بعضى از زخم هاى بدن ... 229
حكمِ خونِ كمتر از يك درهم ... 230
اذان ... 230
تكبيرة الاحرام ... 231
طهارت مكان ... 231
كيفيّت نماز بيمار ... 231
نشستن در نماز ... 231
تأخير براى ايستاده خواندن نماز ... 232
ركوع در نماز نشسته ... 233
آرامش بدن در حال ركوع ... 233
ناتوانى از ركوع ... 233
ناتوانى از سجده كامل ... 234
سجده كسى كه در پيشانى، دمل دارد ... 234
ناتوانى از سجده ... 235
رعشه در سجده ... 236
سرفه، آروغ و آه در نماز ... 236
شرايط امام جماعت ... 236
احكام روزه بيماران ... 237
بى هوشى پس از نيّت روزه ... 237
خوب شدن بيمار قبل از ظهر ... 237
استعمال آمپول براى روزه دار ... 237
فرو بردن اخلاط براى روزه دار ... 238
اماله كردن و استفاده از شياف ... 238
قى كردن در حال روزه ... 238
آروغ زدن در حال روزه ... 238
ضرر داشتن روزه ... 239
قضا و كفاره روزه بيمار ... 240
از بين رفتن روزه به سبب مستى ... 240
عدم وجوب قضاء روزه ... 241
ادامه بيمارى تا ماه رمضان سال بعد ... 241
طول كشيدن بيمارى به مدت چند سال ... 242
روزه و تشنگى زياد ... 242
روزه زنى كه زايمان او نزديك است ... 242
روزه زن شيرده ... 243
استعمال اسپرى در هنگام روزه ... 243
كسى كه به خاطر پيرى روزه نمى گيرد ... 243
خونريزى لثه و روزه ... 244
زكات فطره ... 244
حــجّ ... 245
معـامـلات ... 245