لمس به عورت زن زائو داشته باشند مگر آن كه براى معالجه زائو ـ چنانچه در مسائل نگاه پزشك زن گذشت ـ ضرورت داشته باشد.

مواردى كه مى توان به پزشك مرد مراجعه كرد

ـ با وجود پزشك زن اگر مراجعه به پزشك مردى كه از تخصص بيشتر برخوردار است ضرورت داشته باشد، بايد به پزشك متخصص مرد مراجعه نمود.

ـ اگر مراجعه زن باردار براى وضع حمل به پزشك زن موجب تأخير در معالجه و در نتيجه خطر جانى براى زن يا فرزند داشته باشد، بايد به پزشك مرد كه در دسترس است مراجعه كند.

ـ در صورتى كه پيدا كردن پزشك زن مشقت دارد و موجب عسر و حرج باشد مى توان به پزشك مرد مراجعه كرد.

ـ در تشخيص ضرورت و يا تخصص پزشك، اگر بين زن و همسرش اختلاف باشد، مرد نمى تواند زن را مجبور كند كه به پزشك خاص ـ پزشك مرد يا زن معيّن ـ مراجعه كند، بلكه ملاك تصميم خود زن است.

آموزش و فراگيرى علوم پزشكى زنان

ـ اگر در منطقه اى به اندازه كافى پزشك زن و ماما نباشد و زنان بيمار و زائو به مردان مراجعه مى كنند، واجب است زنانى كه مى توانند در اين امور تخصص پيدا كنند، اقدام نمايند تا اين احتياج مرتفع گردد.

ـ در صورت ضرورت و نبودن پزشك زن، آموزش و فراگيرى

علوم پزشكى مربوط به زنان توسط مردان ـ اگر دانشجويان زن و دختر اقدام به فراگيرى اين علوم نكنند و يا امكان نداشته باشد ـ اشكال ندارد.

آموزش عملى

ـ پزشكان عمومى و پرستاران و... كه دوران آموزش عمومى را مى گذرانند، در صورتى مى توانند آموزش هاى عملى ـ كه مستلزم نظر و لمس بدن و عورت زن زائوست ـ را فراگيرند كه بدانند در آينده نجات جان مادر يا فرزند او به اين آموزش بستگى دارد.(1)

سقط جنين

ـ اگر بيمارى مادر به حدى است كه درد غيرقابل تحمل دارد و معالجه، لازم و ضرورى است ولى در ضمن معالجه جنين طبعاً سقط مى شود، اقدام و معالجه، چه قبل از دميده شدن روح باشد يا بعد از آن، جايز است.

ـ اگر ادامه حاملگى در آينده براى مادر خطر جانى دارد، هرچند در حال حاضر درد غيرقابل تحملى ندارد، سقط جنين جايز است.

ـ اگر پزشكان متخصص بگويند: «در صورتى كه زن كورتاژ نكند، در هنگام تولد يا زن مى ميرد يا بچه»، و از گفته آنان اطمينان حاصل شود، كورتاژ جايز است.

ـ اگر عمل جراحى براى مادر ضرورت دارد و در اثر جراحى

احتمال دارد بچه بميرد، در صورتى كه مادر با عمل جراحى حتماً نجات مى يابد، جراحى اشكال ندارد.

ـ اگر زنى نياز به عمل جراحى پيدا كند كه عمل جراحى، مستلزم بى هوشى است و با بى هوش كردن مادر، بچه مى ميرد، بايد در صورت امكان مادر را به وسيله بى حسى موضعى يا بدون بى هوشى عمل كرد. امّا اگر بى هوش كردن او ضرورت دارد، مانعى ندارد.

ـ در صورتى كه زنده ماندن مادر متوقف به سقط كردن جنين باشد، سقط جايز است و بايد ديه آن پرداخت شود.

حكم سزارين

ـ سزارين زن باردارى كه امكان زايمان طبيعى او وجود دارد، جايز است با رعايت احكامى كه در نگاه و لمس وجود دارد.

ـ اگر در اثر تأخير سزارين، جنين بميرد يا آسيبى به مادر وارد شود و به همين علت نقصى بر مادر يا جنين وارد شود، در صورتى كه مرگ و آسيب مستند به كسى نباشد، كسى ضامن نيست. امّا اگر مستند به كسى باشد، او ضامن است مگر آن كه شرط عدم ضمان كرده باشد و كوتاهى در عمل هم نكرده باشد.

ـ زنى كه انجام عمل سزارين برايش ضرورت دارد، نمى تواند آن را بهانه قرار داده و اقدام به بستن لوله هاى خود نمايد، مگر اين كه بستن لوله ها براى او نيز ضرورت داشته باشد.(1)

ـ پزشكى كه عمل سزارين انجام مى دهد، در صورتى مى تواند لوله هاى زن را ببندد كه براى او ضرورت داشته باشد و اين كار بايد با اجازه زن و همسر او انجام شود.

ـ اگر جنين در رحم مادر بميرد، بايد به آسان ترين راه او را بيرون آورند، هرچند ناچار شوند او را قطعه قطعه نمايند.

استفاده از باقيمانده هاى زايمان

ـ استفاده از باقيمانده هاى زايمان، مثل جفت و... متعلق به زائوست ولى اگر او از آنها اعراض نمايد يا به صورت مجانى يا در مقابل دريافت عوض، آن را واگذار نمايد،استفاده ازآن براى مصارف پزشكى جايز است.

احكام جنين سقط شده

ـ جنين سقط شده در صورتى كه مرده به دنيا بيايد، نجس است.

ـ جنين سقط شده، در صورتى كه كمتر از چهار ماه دارد، بايد در پارچه اى پيچيده شده و بدون غسل دفن شود.

ـ بچه سقط شده، در صورتى كه چهار ماه تمام يا بيشتر داشته باشد، لازم است به طور متعارف غسل دهند و كفن نمايند و سپس دفن شود و خواندن نماز ميّت لازم نيست.

ـ كسانى از قبيل مادر، ماما و... كه با بدن بچه سقط شده اى كه چهار ماه تمام يا بيشتر دارد، تماس مستقيم پيدا كرده اند، لازم است غسل مسّ ميّت انجام دهند و اگر تماس توسط دستكش و مانند آن ـ غير مستقيم ـ باشد، غسل لازم نيست.

فرزند متولد شده از مادر مرده

ـ بچه اى كه بعد از مردن مادر و سرد شدن بدن او به دنيا مى آيد و بدن او با بدن مادر تماس پيدا مى كند، وقتى بالغ شد، غسل مسّ ميّت بر او واجب است.

بيرون آوردن طفل از شكم مادرى كه از دنيا رفته

ـ هرگاه مادر از دنيا برود و جنين زنده باشد، واجب است طفل را بيرون بياورند ـ اگر چه اميد به زنده ماندن جنين هم نداشته باشند ـ و براى انجام اين عمل ـ در صورتى كه براى سالم ماندن بچه فرقى نداشته باشد ـ احتياط واجب اين است كه طرف چپ را بشكافند و در غير اين صورت قسمتى را كه احتمال سالم ماندن طفل بيشتر است بشكافند و پس از بيرون آوردن طفل، محل را بخيه نمايند.

دقّت در نسبتِ فرزند به مادر

ـ به دليل اهميّت فراوان حفظ انساب و لزوم توجه به عدم الحاق فرزند به غير پدر و مادر، بر كسانى كه در اتاق عمل زايمان كار مى كنند لازم است نهايت دقت را بنمايند كه در تحويل نوزادان به پدر و مادر، اشتباهى رخ ندهد.

ـ تجزيه خون جهت تشخيص فرزند و الحاق آن به پدر و مادر، از لحاظ شرعى، حجّيت ندارد مگر اينكه موجب علم و قطع شود.