هم ندارد:

الف: همسر غيردايمى در ازدواج موقت;

ب: همسرى كه آزاد نباشد;

ج: همسر نازا;

د: همسر مسنّ;

هـ : همسر بدزبان;

و: همسرى كه اگر بچه دار شود، فرزندش را شير نمى دهد;

ز: همسرى كه با عزل، موافق است.

ولى در مورد همسر دايمى كه جزء گروه هاى بالا نيست، عزل، مكروه است.

ـ انواع ديگر جلوگيرى موقت از بارورى همسر اگر از ناحيه شوهر انجام شود براى مرد جايز است و كراهتى هم ندارد.

ديـه عـزل

ـ اگر شوهر خودش عزل كند ديه از بين بردن نطفه بر او نيست هرچند گفته شود، عزل بر شوهر حرام است.

ـ اگر عزل از ناحيه زن انجام گيرد و بدون رضايت شوهر باشد، چون اين عمل حرام است، ديه از بين بردن نطفه بر او واجب مى شود.

ـ اگر شخصى كارى كند كه زن و شوهرى كه در حال آميزش هستند، بترسند و عزل صورت گيرد، ديه از بين بردن نطفه بر آن شخص واجب مى شود.

ديه از بين بردن نطفه

ـ ديه از بين بردن نطفه، ده دينار است.

استفاده از دستگاه «آى، يو، دى»

ـ استفاده از دستگاه «آى، يو، دى» با شرايط زير اشكال ندارد:

الف: قرار دادن آن دستگاه در داخل رحم تنها قابليت رحم را براى باردارى از بين ببرد ولى اگر سبب شود كه نطفه بعد از انعقاد از بين برود، استفاده از آن اشكال دارد;

ب: قراردادن آن در داخل رحم مستلزم نظر و لمس نامحرم و يا نگاه به عورت هرچند توسط پزشك زن نباشد، بلكه توسط همسر زن در داخل رحم قرار گيرد;

ج: شوهر به اين كار راضى باشد.

ـ بهانه هايى از قبيل داشتن فرزند زياد و يا سختى تأمين مخارج و يا تربيت و نگهدارى آنان، مجوز قرار دادن دستگاه «آى، يو، دى» نيست.

ـ اگر زنى كه نمى داند كار گذاشتن دستگاه «آى، يو، دى» در صورتى كه مستلزم حرامى باشد، حرام است و با اين فرض اقدام به اين كار كرد و بعد متوجه حرمت آن شد لازم نيست آن را بيرون آورد. امّا اگر باقى ماندن دستگاه در داخل رحم موجب نگاه و لمس مجدّد نامحرم و يا نگاه به عورت او هرچند توسط زن باشد، بيرون آوردن دستگاه لازم است.

الزام بر جلوگيرى

ـ جلوگيرى كلى و دايمى از توليد نسل جايز نيست و وادار كردن

ديگران به آن نيز جايز نمى باشد.

اسلام و مسأله رشد جمعيت

ـ رشد جمعيت مسلمانان و بالا رفتن آمار آنان مطلوب اسلام است و ادلّه متعددى، مطلوبيّت آن را اثبات مى كند ولى امكان دارد در شرايط خاصى به دليل عوارضى، اسلام با كنترل جمعيت موافق باشد.

حكومت اسلامى و كنترل جميعت

ـ در شرايطى كه حكومت اسلامى مصلحت جامعه را در كنترل جمعيت و تنظيم خانواده تشخيص دهد فقط مى تواند جامعه را به كنترل جمعيت از راه هاى حلال تشويق نمايد، ولى نمى تواند از راه هاى حرام مانند سقط جنين استفاده كند و يا مردم را ملزم به جلوگيرى نمايد.

ـ اگر ولىّ امر مسلمين محدود كردن نسل را به طريق الزام افراد بر آن، لازم بداند و بر آن حكم كند، در همان محدوده اى كه ولىّ امر حكم مى كند، الزام به جلوگيرى جايز، بلكه واجب مى باشد.

وظيفه پزشك و عقيم سازى

ـ نگاه به بدن نامحرم و لمس آن و نگاه به عورت غير همسر و همين طور عقيم كردن دايم زن يا مرد، حرام است و لذا بر پزشك لازم است كه از موارد مذكور خوددارى كند مگر در مواردى كه ضرورت عقيم سازى بيمار براى پزشك محرز گردد كه در آن صورت هم عقيم سازى جايز مى شود و هم لمس و نگاه به نامحرم يا عورت ديگرى جايز است به شرط

اين كه بدون نگاه يا لمس نتواند آن كار را انجام دهد و پزشك محرم و يا مماثل هم نباشد.

ـ اگر عقيم سازى براى مرد يا زن ضرورت نداشته باشد ولى پزشك اقدام به اين عمل نمايد، علاوه بر اين كه فعل حرامى را مرتكب شده، ديه آن را نيز بايد بپردازد و ديه عقيم سازى هر چند در شرع مشخص نشده ولى بايد از طريق حكومت و أرش(1) تعيين شود.

ـ اگر عقيم سازى براى زن يا مرد ضرورت داشته باشد، پزشك بايد با رضايت بيمار اين كار را انجام دهد.

ـ اگر پزشك تشخيص داد كه عقيم سازى براى فردى ضرورت دارد و بر اساس اين تشخيص او را عقيم ساخت ولى بعداً متوجه شد كه اشتباه كرده است، در صورتى كه قصور كرده باشد، ضامن است.

فصل هفتم:
تلقيح و بارورى مصنوعى