پرداخت نمايد.

ـ تحويل داروى مشابه توسط متصدى داروخانه بدون تجويز پزشك يا رضايت بيمار، اشكال دارد و اگر آسيبى به بيمار وارد شود، ضامن است.

ـ هرگاه داروى تجويز شده توسط پزشك از تركيب چند دارو به دست آيد، در صورتى كه اشتباهى در ساخت داروى تركيبى انجام پذيرد و در اثر استفاده از آن آسيبى به بيمار وارد شود، پزشك داروساز ضامن است.

مباشرت پزشك در تزريق و استعمال دارو

ـ اگر پزشك با دست خود به بيمار دارو بدهد يا آمپول تزريق نمايد و در اثر آن آسيبى به بيمار برسد، مسئول است، مگر اين كه شرط عدم ضمان كند و احتياط لازم را به عمل آورد.

ضمانت در تزريقات

ـ اگر تزريق كننده مهارت كافى در تزريق نداشته باشد و يا با داشتن مهارت، كوتاهى نمايد و تزريق موجب صدمه به بيمار يا فوت او گردد، ضامن خواهد بود.

ـ اگر شخصى بدون داشتن مهارت لازم اقدام به تزريق نمايد و اين امر منجرّ به مرگ بيمار گردد، بايد ديه او را بپردازد و جواز تعزير هم بعيد نيست.

ـ اگر بيمار مى دانسته شخص تزريق كننده مهارت كافى را در تزريق

ندارد، ولى با اين حال ابراء ذمّه كند، در صورتى كه تسامحى در كار نبوده، تزريق كننده ضامن نيست. امّا اگر از عدم مهارت او اطلاع نداشته و به خيال اين كه وى در اين زمينه تخصص دارد، ابراء نموده باشد، موجب رفع ضمان نمى شود.

ضمانت در دندانپزشكى

ـ اگر پزشك اشتباهاً به جاى دندان خراب، دندان سالم را بكشد، بايد ديه آن را بپردازد(1).

ضمانت ختنه كننده

ـ اگر ختنه كننده، بچه اى را ختنه كند و ضررى به او برسد يا بميرد، در صورتى كه بيشتر از حدّ معمول بريده باشد، به نحوى كه بگويند: تعدّى كرده، ضامن است.

ـ اگر ختنه كننده بيشتر از حدّ معمول نبريده باشد و ضررى به بچه برسد، در صورتى كه از ولىّ بچه برائت گرفته باشد، ضامن نيست.

ضمانت در انتقال خون

ـ كسى كه خون مى گيرد، در صورتى كه بيش از اندازه مجاز خون بگيرد و ضررى متوجه دهنده خون شود، ضامن است. امّا اگر تعدّى نكرده و ضرر، مستند به خون گيرنده نباشد، ضامن نيست.

اخذ برائت از بيمار

ـ اگر بيمار حاضر نشود شرط عدم ضمان را بپذيرد، دو صورت دارد:

الف: جان بيمار در خطر نباشد و مراجعه به پزشك ديگر نيز ممكن باشد. در اين صورت پزشك مى تواند از معالجه خوددارى كند و ضامن هم نيست.

ب: جان بيمار در خطر باشد و مراجعه به پزشك ديگر نيز امكان نداشته باشد. در اين صورت واجب است با احتياط و دقت لازم معالجه كند و نسبت به عوارض احتمالى مسئوليتى ندارد، به ويژه اگر بدون قصد اجرت، معالجه كند.

ـ اگر موقعيتى پيش آيد كه تسريع در معالجه لازم باشد و شرط عدم ضمان يا اجازه از بيمار يا ولىّ او ميسّر نباشد، چنانچه پزشك با احتياط لازم اقدام به معالجه نمايد، ضامن نيست. ولى اگر در اين حالت از معالجه خوددارى نمايد و صدمه اى به بيمار برسد، گناهكار محسوب مى شود ولى ضامن نيست.

ـ هرگاه پزشك به بيمار يا ولىّ او بگويد: اگر در اثر درمان، ضررى متوجه بيمار شود، من مسئول نيستم. در صورتى كه تخصص لازم را براى درمان داشته باشد، با دقت و احتياط لازم هم انجام داده باشد، امّا ضررى به بيمار برسد، پزشك ضامن نيست.

اخـذ برائـت

ـ اگر بيمار از روى ناچارى مجبور به امضاى برائت نامه شود، تا

وقتى كه به حدّ اجبار و اكراه نرسيده باشد، پذيرفته مى شود. ولى اگر به حدّ اجبار و اكراه برسد، امضايش اثر ندارد و از پزشك رفع مسئوليت نمى كند.

ـ اگر پزشك با فردى كه مى خواهد عضو خويش را به ديگرى اهدا كند يا بفروشد، شرط عدم ضمان كند و هنگام قطع عضو براى پيوند بدون كوتاهى از ناحيه پزشك آسيب ديگرى به شخص وارد شود و يا ، آن فرد بميرد، پزشك ضامن نيست.

ـ در هنگام گرفتن برائت از بيمار يا ولىّ او بايد كاملا در جريان امر قرار دهند به نحوى كه با علم و اطلاع اقدام به اين كار نمايد وگرنه امضاى بيمار يا ولىّ او بدون اطلاع كافى از مفاد برائت نامه، سلب مسئوليت از مؤسسه و كادر درمانى نمى كند و بيمار يا ولىّ او ـ در صورت آسيب ـ شرعاً حق پيگيرى را دارند.

فصل شانزدهم:
طهارت و نجاست