حركت و ماساژ دادن بيمار براى به هوش آوردن او و...، آسيبى به بيمار برسد، در صورتى كه افراط صدق نكند، پزشك ضامن نيست.

ضمانت در درمان پس از عمل جراحى

ـ اگر پزشك جرّاح، پس از عمل جرّاحى، بعضى از لوازم خود را در داخل بدن بيمار جا بگذارد و ضايعات و خساراتى از قبيل عمل مجدّد متوجه بيمار شود، به مقدارى كه صدق كند كوتاهى كرده است، ضامن است.

ـ اگر پزشك بر اثر عدم تشخيص، جرّاحى هاى متعدّد و غير لازم را روى بيمار انجام دهد و مخارج زيادى را بر او تحميل نمايد، ديه جراحت هايى كه بر بيمار وارد كرده است بر او واجب مى شود.

ضمانت در درمان، نسبت به خانم هاى باردار

ـ اگر پزشك از باردار بودن بيمار سؤال نكند و او هم متذكّر نشود و پزشك به معالجه او بپردازد و عوارضى پيش آيد، در صورتى كه اين عدم سؤال، كوتاهى و بى توجهى به حساب آيد، پزشك مسئول است.

ـ هرگاه پزشك نداند يا فراموش كرده باشد كه دارو يا روش تشخيص وى براى خانم هاى باردار يا شيرده مضرّ است، در صورتى كه سبب عارضه در جنين يا مادر شود، اگر متوجّه است كه نمى داند، حقّ مداوا ندارد. امّا اگر متوجه جهل خود نباشد يا فراموشى عارض وى شده باشد، با شرط عدم ضمان، مسئول نيست.

ـ افرادى كه در اتاق عمل مشغول به كار هستند، در صورتى كه در

وظايف خود كوتاهى نمايند و از اين بابت آسيبى به بيمار برسد، ضامن خواهند بود.

ـ چنانچه مسئولين فنّى بيمارستان، از قبيل مسئول برق و تأسيسات و مانند آن در كار خود كوتاهى نمايند و آسيبى به بيمار برسد، ضامن خواهند بود.

ـ اگر نيروهاى خدماتى، از قبيل مسئول نقليه و يا رانندگان وسايل نقليه، در كار خود كوتاهى نمايند ـ مانند سهل انگارى و كوتاهى كردن در فرستادن آمبولانس براى آوردن بيمار ـ و از اين ناحيه ضرر و آسيبى متوجه بيمار گردد در صورتى كه ضرر مستند به اين افراد باشد، ضامن خواهند بود.

ضمانت در فروش دارو

ـ اگر استفاده از دارويى كه پزشك تجويز كرده، عوارضى را متوجه بيمار كند، داروخانه اى كه آن دارو را به بيمار فروخته ضامن نمى باشد.

ـ اگر مسلمانى كه در معرض خطر است، به داروخانه مراجعه كند و متصدّى داروخانه از روى تسامح، داروى مورد نياز را به او ندهد و منجرّ به فوت يا عوارض ديگرى شود، در صورتى كه ضرر مستند به شخصى باشد كه مسامحه كرده است آن شخص ضامن آسيب هاى وارده به بيمار خواهد بود، ولى اگر از روى تسامح نباشد، ضامن نيست.

ـ اگر فروشنده دارو، اشتباهاً داروى ديگرى به بيمار بدهد كه باعث تشديد بيمارى يا مرگ او شود، ضامن است و بايد بيمار را راضى كند و در صورتى كه منجرّ به مرگ بيمار شود، لازم است ديه او را به اوليايش

پرداخت نمايد.

ـ تحويل داروى مشابه توسط متصدى داروخانه بدون تجويز پزشك يا رضايت بيمار، اشكال دارد و اگر آسيبى به بيمار وارد شود، ضامن است.

ـ هرگاه داروى تجويز شده توسط پزشك از تركيب چند دارو به دست آيد، در صورتى كه اشتباهى در ساخت داروى تركيبى انجام پذيرد و در اثر استفاده از آن آسيبى به بيمار وارد شود، پزشك داروساز ضامن است.

مباشرت پزشك در تزريق و استعمال دارو

ـ اگر پزشك با دست خود به بيمار دارو بدهد يا آمپول تزريق نمايد و در اثر آن آسيبى به بيمار برسد، مسئول است، مگر اين كه شرط عدم ضمان كند و احتياط لازم را به عمل آورد.

ضمانت در تزريقات

ـ اگر تزريق كننده مهارت كافى در تزريق نداشته باشد و يا با داشتن مهارت، كوتاهى نمايد و تزريق موجب صدمه به بيمار يا فوت او گردد، ضامن خواهد بود.

ـ اگر شخصى بدون داشتن مهارت لازم اقدام به تزريق نمايد و اين امر منجرّ به مرگ بيمار گردد، بايد ديه او را بپردازد و جواز تعزير هم بعيد نيست.

ـ اگر بيمار مى دانسته شخص تزريق كننده مهارت كافى را در تزريق

ندارد، ولى با اين حال ابراء ذمّه كند، در صورتى كه تسامحى در كار نبوده، تزريق كننده ضامن نيست. امّا اگر از عدم مهارت او اطلاع نداشته و به خيال اين كه وى در اين زمينه تخصص دارد، ابراء نموده باشد، موجب رفع ضمان نمى شود.

ضمانت در دندانپزشكى

ـ اگر پزشك اشتباهاً به جاى دندان خراب، دندان سالم را بكشد، بايد ديه آن را بپردازد(1).

ضمانت ختنه كننده

ـ اگر ختنه كننده، بچه اى را ختنه كند و ضررى به او برسد يا بميرد، در صورتى كه بيشتر از حدّ معمول بريده باشد، به نحوى كه بگويند: تعدّى كرده، ضامن است.

ـ اگر ختنه كننده بيشتر از حدّ معمول نبريده باشد و ضررى به بچه برسد، در صورتى كه از ولىّ بچه برائت گرفته باشد، ضامن نيست.

ضمانت در انتقال خون

ـ كسى كه خون مى گيرد، در صورتى كه بيش از اندازه مجاز خون بگيرد و ضررى متوجه دهنده خون شود، ضامن است. امّا اگر تعدّى نكرده و ضرر، مستند به خون گيرنده نباشد، ضامن نيست.

اخذ برائت از بيمار

ـ اگر بيمار حاضر نشود شرط عدم ضمان را بپذيرد، دو صورت دارد:

الف: جان بيمار در خطر نباشد و مراجعه به پزشك ديگر نيز ممكن باشد. در اين صورت پزشك مى تواند از معالجه خوددارى كند و ضامن هم نيست.

ب: جان بيمار در خطر باشد و مراجعه به پزشك ديگر نيز امكان نداشته باشد. در اين صورت واجب است با احتياط و دقت لازم معالجه كند و نسبت به عوارض احتمالى مسئوليتى ندارد، به ويژه اگر بدون قصد اجرت، معالجه كند.

ـ اگر موقعيتى پيش آيد كه تسريع در معالجه لازم باشد و شرط عدم ضمان يا اجازه از بيمار يا ولىّ او ميسّر نباشد، چنانچه پزشك با احتياط لازم اقدام به معالجه نمايد، ضامن نيست. ولى اگر در اين حالت از معالجه خوددارى نمايد و صدمه اى به بيمار برسد، گناهكار محسوب مى شود ولى ضامن نيست.

ـ هرگاه پزشك به بيمار يا ولىّ او بگويد: اگر در اثر درمان، ضررى متوجه بيمار شود، من مسئول نيستم. در صورتى كه تخصص لازم را براى درمان داشته باشد، با دقت و احتياط لازم هم انجام داده باشد، امّا ضررى به بيمار برسد، پزشك ضامن نيست.

اخـذ برائـت

ـ اگر بيمار از روى ناچارى مجبور به امضاى برائت نامه شود، تا