طعام به فقير بدهد و در هر دو صورت روزه هايى را كه نگرفته، بايد قضا نمايد.

روزه زن شيرده

ـ زنى كه بچه شير مى دهد و شير او كم است، چه مادر بچه يا دايه او باشد، يا بى اجرت شير دهد، اگر روزه براى بچه اى كه شير مى دهد ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست و بايد براى هر روز يك مد طعام يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد، و نيز اگر براى خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست و بنا بر احتياط مستحب بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد و در هر دو صورت روزه هايى را كه نگرفته بايد قضا نمايد. ولى اگر كسى پيدا شود كه بى اجرت بچه را شير دهد، يا براى شير دادن بچه از پدر يا مادر بچه يا از كس ديگر كه اجرت او را بدهد، اجرت بگيرد، احتياط واجب آن است كه بچه را به او بدهد و روزه را بگيرد.

استعمال اسپرى در هنگام روزه

ـ مصرف داروهايى كه به صورت اسپرى مى باشد و براى تسكين يا درمان تنگى نفس به كار مى رود، چون استعمال آنها، خوردن و آشاميدن محسوب نمى شود، روزه را باطل نمى كند.

كسى كه به خاطر پيرى روزه نمى گيرد

ـ كسى كه به واسطه پيرى نمى تواند روزه بگيرد، يا براى او مشقت دارد، روزه بر او واجب نيست، ولى در صورت دوم بايد براى هر

روز يك مد طعام كه تقريباً ده سير است، گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد.

ـ كسى كه به واسطه پيرى روزه نگرفته، اگر بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگيرد، بنا بر احتياط واجب بايد قضاى روزه هايى را كه نگرفته بجا آورد.

خونريزى لثه و روزه

ـ افراد مبتلا به بيمارى لثه كه از لثه هايشان خون مى آيد، اگر متوجه شوند، بايد خون را بيرون بريزند ولى اگر بدون توجه، مقدارى از خون فرو رود، روزه را باطل نمى كند.

ـ فرو بردن وسايل پزشكى يا دندانپزشكى در دهان به هنگام روزه دارى، روزه را باطل نمى كند.

زكات فطره

ـ اگر كسى موقع غروب آفتاب شب عيد فطر، ديوانه يا بى هوش باشد، زكات فطره بر او واجب نيست.

ـ اگر پيش از غروب شب عيد فطر، ديوانه، عاقل گردد در صورتى كه شرايط واجب شدن زكات فطره را دارا باشد، بايد زكات فطره را بدهد.

ـ اگر كسى بعد از غروب آفتاب شب عيد فطر بميرد، بايد زكات فطره او و عيالاتش را از مال او بدهند. ولى اگر پيش از غروب آفتاب بميرد، واجب نيست زكات فطره او و عيالاتش را از مال او بدهند.

حــجّ

ـ اگر در سال اولى كه مستطيع شده، حج به جا نياورد و بعد به واسطه پيرى يا مرض و ناتوانى نتواند حج انجام دهد و نااميد باشد از اينكه بعداً خودش حج كند، بايد ديگرى را از طرف خود بفرستد، بلكه اگر در سال اولى كه به قدر رفتن حج مال پيدا كرده، به واسطه پيرى يا مرض يا ناتوانى نتواند حج كند، احتياط مستحب آن است كسى را از طرف خود بفرستد كه حج نمايد.

معـامـلات

ـ همه معاملات ديوانه اعمّ از خريد و فروش، شركت، صلح، اجاره و... باطل است.

ـ فرد سفيهى كه مال خود را در كارهاى بيهوده مصرف مى كند، همه معاملاتش باطل است.

ـ اگر يكى از شريك ها ديوانه يا بى هوش يا سفيه شود و حاكم شرع او را از تصرف در اموالش جلوگيرى كند، شريك هاى ديگر نمى توانند در مال شركت تصرف كنند.

ـ ديوانه و سفيه، يعنى كسى كه مال خود را در كارهاى بيهوده مصرف مى كند، نمى تواند در مال خود تصرف نمايد.

ـ كسى كه گاهى عاقل و گاهى ديوانه است، تصرفى كه موقع ديوانگى در مال خود مى كند، صحيح نيست.

ـ انسان مى تواند در مرضى كه به آن مرض از دنيا مى رود، هر قدر از مال خود را به مصرف خود و عيال و ميهمان و كارهايى كه اسراف شمرده

نمى شود برساند و نيز اگر مال خود را به كسى ببخشد يا ارزان تر از قيمت بفروشد يا اجاره دهد صحيح است.

ـ اگر وكيل يا موكّل، ديوانه هميشگى شود وكالت باطل مى شود. و نيز اگر گاه گاهى ديوانه شود يا بى هوش شود، بنا بر احتياط واجب بايد به معامله اى كه انجام مى دهد، ترتيب اثر ندهند.

ـ اگر كسى كه امانت را قبول كرده ديوانه شود، ولىّ او بايد هر چه زودتر به صاحب مال اطلاع دهد يا امانت را به او برساند.

ـ اگر امانت دار نشانه هاى مرگ را در خود ببيند چنانچه ممكن است بايد امانت را به صاحب آن يا وكيل او برساند و اگر ممكن نيست بايد آن را به حاكم شرع اطلاع بدهد و چنانچه به حاكم شرع دسترسى ندارد، در صورتى كه وارث او امين است و از امانت اطلاع دارد، لازم نيست وصيّت كند وگرنه بايد وصيّت كند و شاهد بگيرد و به وصىّ و شاهد اسم صاحب مال و جنس و خصوصيات مال و محل آن را بگويد.

ـ اگر امانت دار نشانه هاى مرگ را در خود ببيند و به وظيفه اى كه در مسأله پيش گفته شد عمل نكند، چنانچه آن امانت از بين برود بايد عوضش را بدهد، اگر چه در نگهدارى آن كوتاهى نكرده باشد و مرض او خوب شود، يا بعد از مدتى پشيمان شود و وصيّت كند.

ـ كسى كه از روى عمد مثلا زخمى به خود زده يا سمّى خورده است كه به واسطه آن يقين يا گمان به مردن او پيدا مى شود، اگر وصيّت كند كه مقدارى از مال او را به مصرف برسانند، صحيح نيست.

ـ وقتى انسان نشانه هاى مرگ را در خود ديد، بايد فوراً امانت هاى مردم را به صاحبانش برگرداند و اگر به مردم بدهكار است و موقع دادن

آن بدهى رسيده بايد بدهد، و اگر خودش نمى تواند بدهد يا موقع دادن بدهى او نرسيده، بايد وصيّت كند و بر وصيّت، شاهد بگيرد ولى اگر بدهى او معلوم باشد و اطمينان دارد كه ورثه مى پردازند، وصيّت كردن لازم نيست.

ـ كسى كه نشانه هاى مرگ را در خود مى بيند، اگر خمس و زكات و مظالم بدهكار است، بايد فوراً بدهد و اگر نمى تواند چنانچه از خودش مال دارد، يا احتمال مى دهد كسى آنها را ادا نمايد، بايد وصيّت كند و همچنين است اگر حج بر او واجب باشد.

ـ كسى كه نشانه هاى مرگ را در خود مى بيند، اگر نماز و روزه قضا دارد، بايد وصيّت كند كه از مال خودش براى آنها اجير بگيرند، بلكه اگر مال نداشته باشد ولى احتمال دهد كسى بدون آن كه چيزى بگيرد آنها را انجام مى دهد، باز هم واجب است وصيّت نمايد و اگر قضاى نماز و روزه او بر پسر بزرگترش واجب باشد، بايد به او اطلاع دهد يا وصيّت كند كه براى او به جا آورند.

ـ كسى كه نشانه هاى مرگ را در خود مى بيند، اگر مالى نزد كسى دارد يا در جايى پنهان كرده است كه ورثه نمى دانند، چنانچه به واسطه ندانستن، حقشان از بين برود، بايد به آنان اطلاع دهد و لازم نيست براى بچه هاى صغير خود قيّم و سرپرست معين كند، ولى در صورتى كه بدون قيّم مالشان از بين مى رود، يا خودشان ضايع مى شوند، خوب است براى آنان قيّم امينى معين نمايد.

ـ اگر كسى در مرضى كه به آن مرض مى ميرد، مقدارى از مالش را به كسى ببخشد و وصيّت كند كه بعد از مردن او هم مقدارى به كسى ديگر