امروزه جلوگيرى از باردارى و فرزنددار شدن در كشورهاى جهان سوم و جوامعى كه از رشد جمعيت، رنج مى برند مسئله رايجى است ليكن از ديدگاه فرهنگ دينى كه بر فراوانى نسل مسلمان و شيعيان تأكيد فراوان مىورزد، به گونه اى كه پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) آن را موجب مباهات خويش شمرده است، قابل توجيه نيست و خوددارى از تكثير نسل، ناپسند و ناستوده است.

بهانه هاى واهى مانند مشكلات اقتصادى و تربيتى و نابهنجارى هاى اخلاقى و روانى در اين ارتباط، علمى و منطبق با واقع نيست.

گناه برنامه ريزى ها و سياست هاى غلط در اداره صحيح و گسترده جامعه و نيز ستم مستكبران و مستبدان در تقسيم ناعادلانه ثروت هاى عمومى را نبايد به گردن ازدياد نسل گذاشت.

هرگز بعيد نمى نمايد اگر احتمال دهيم اين شعارها از سوى استعمارگران براى تقليل و كاستن نسل فرزندان اسلام است و اين در حالى است كه امروزه از سياست هاى اعمال شده در جوامع پيشرفته در راستاى

جلوگيرى از فرزنددار شدن، شديداً از سوى خود آنان انتقاد مى شود; چه اين كه سياست هاى غلط به مشكل جمعيت و عدم تناسب آن انجاميده است; تا جايى كه امروزه جوامع پيشرفته مجبور به پذيرش مهاجران فراوان و تشويق گسترده به ازدياد نسل شده اند.

ما معتقديم اگر تقسيم ثروت و امكانات جامعه با برنامه ريزى صحيح و بر اساس عدل راستين و فراگير اسلامى صورت گيرد، امكانات و منابع فعلى پاسخ گوى كامل نيازهاى جمعيت جهان و بيشتر از آن هم خواهد بود و هركس مطابق با شئون خويش از حقوق لازم برخوردار خواهد شد.

لازمه تحقق چنين مطلوبى، تدبير شايسته ودرست وبرگرفته از متن شريعت اسلامى است، نه برخورد انفعالى در برابر فرضيه ها و انگاره هاى نظريه پردازان علم زده و بيگانه.

البته اسلام با نگرش خويش نسبت به جلوگيرى از باردارى به عنوان ثانوى در هنگام پديد آمدن مشكلاتى براى اين امر، راه هايى را قرار داده است كه در مسائل اين فصل آمده است.

حكم عقيم شدن دائمى

ـ بستن لوله ها در مردان يا زنان و يا راه هاى ديگر، اگر موجب عقيم شدن دايمى گردد از آن جهت كه نقص عضو مى شود جايز نيست و زن يا مرد نمى توانند خود را به طور دايم عقيم كنند و پزشك نيز نمى تواند آنان را براى هميشه عقيم نمايد.

ـ اگر پزشك متخصص تشخيص دهد كه حاملگى براى زن خطر جانى يا مشقّت غير قابل تحمل دارد و از گفته پزشك اطمينان حاصل شود

و راه ديگرى براى جلوگيرى از حاملگى وجود نداشته باشد، زن مى تواند به طور دايمى خود را عقيم نمايد.

ـ هيچيك از موارد زير نمى تواند مجوز عقيم سازى دايمى زن يا مرد گردد:

الف: ناتوانى از تربيت صحيح اولاد يا ناتوانى از تأمين زندگى آنان;

ب: مبتلا بودن به بيمارى روانى;

ج: مسائلى از قبيل تنظيم خانواده;

د: داشتن فرزند زياد و نخواستن فرزند بيشتر;

هـ: اگر انجام عمل سزارين براى زن ضرورت داشته باشد به اين بهانه كه چون عمل سزارين انجام مى دهم و نامحرم به بدن من نگاه مى كند، پس خود را عقيم نمايم، نمى تواند مجوز اقدام به عقيم سازى دايمى گردد;

و: انجام مكرر عمل سزارين به نحوى كه اگر زن مجدداً حامله شود، ديگر نتواند عمل سزارين انجام دهد;

ز: داشتن سنّ بالاتر از 35 سال و يا داشتن بيش از پنج مرتبه زايمان و مانند آن.

ـ در مواردى كه عقيم شدن دايمى براى مرد يا زن جايز نيست، بر پزشك نيز حرام است به اين عمل اقدام نمايد و رضايت وعدم رضايت زن و شوهر و يا اصرار آنان موجب جواز آن نمى شود.

ـ شوهر حق ندارد همسر خود را به جلوگيرى از حاملگى به صورت دايم يا موقت وادار نمايد.

ـ در مواردى كه عقيم شدن براى زن جايز است، اگر زن بخواهد به طور دايم خود را عقيم نمايد بايد با اجازه شوهر باشد.

ـ مرد يا زن اگر خود را عقيم كرد و بعداً متوجه شد كه اين كار حرام بوده، احتياط اين است كه در صورت امكان معالجه نمايد و خود را از عقيم بودن خارج سازد، زيرا باقى ماندن بر حرام نيز حرام است.

جلوگيرى موقت

ـ جلوگيرى از باردارى به وسيله عزل ـ بيرون ريختن منى ـ و استعمال دارو و مانند آن كه موجب عقيم شدن هيچيك از طرفين نمى شود، جايز است اما بايد از كارهاى حرام ديگر اجتناب شود.

ـ جلوگيرى موقت از باردارى كه مستلزم نگاه و لمس نامحرم نيز نباشد در صورتى كه با توافق شوهر انجام گيرد، هيچگونه اشكالى ندارد.

ـ هرگاه جلوگيرى از ناحيه زن انجام شود بايد با اجازه شوهر باشد وگرنه پيشگيرى بدون رضايت شوهر گناه است. و جلوگيرى مرد بدون رضايت همسر اشكالى ندارد.

ـ هدف از جلوگيرى ممكن است صرفاً به جهت علاقه زن و شوهر به آن باشد و ممكن است هدف عقلايى يا شرعى ديگرى باشد، مانند اين كه چون تربيت فرزند به طور شايسته براى آنان مشكل است، به همين جهت جلوگيرى مى نمايند. در هر صورت پيشگيرى موقت، به هر هدفى كه باشد، شرعاً جايز است.

عزل(1) و احكام آن

ـ عزل براى مرد در هر صورت جايز است امّا در موارد زير كراهتى