مسأله : اگر سلام نماز را فراموش كند و موقعى يادش بيايد كه صورت نماز بهم نخورده و كارى هم كه عمدى و سهوى آن نماز را باطل مى كند مثل پشت به قبله كردن انجام نداده، بايد سلام را بگويد و نمازش صحيح است.

مسأله : اگر بعد از اين كه كارى انجام دهد كه نماز را باطل مى كند يادش بيايد كه سلام نداده نمازش باطل است و اگر بعد از مدتى كه صورت نماز به هم خورده يادش بيايد كه سلام نداده در حالى كه هيچ كارى كه مبطل نماز باشد انجام نداده سلام بدهد و نمازش صحيح است و مستحب است دو سجده سهو به جا آورد.

(ترتيب)

مسأله : اگر عمداً ترتيب نماز را بهم بزند، مثلاً سوره را پيش از حمد بخواند يا سجود را پيش از ركوع بجا آورد، نماز باطل مى شود.

مسأله : اگر ركنى از نماز را فراموش كند و ركن بعد از آن را بجا آورد، مثلاً پيش از آنكه ركوع كند دو سجده نمايد، نماز باطل است.

مسأله : اگر ركنى را فراموش كند و چيزى را كه بعد از آن است و ركن نيست بجا آورد مثلاً پيش از آنكه دو سجده كند تشهّد بخواند بايد ركن را بجا آورد و آنچه را اشتباهاً پيش از آن خوانده دوباره بخواند، و بنابر احتياط مستحب براى هر زياده دو سجده سهو بجا آورد.

مسأله : اگر يكى از واجبات غير ركنى فراموش شود چنانچه آن واجب، واجب مستقل است مثل حمد و سوره در اين صورت اگر بعد از توجه بخواهد برگردد مستلزم زيادى ركن شود مثلاً سوره را فراموش كرده و در ركوع يا بعد از آن يادش بيايد نمازش صحيح است و احتياط مستحب آن است كه دو سجده سهو بجا آورد و اگر بازگشت مستلزم زيادى ركن نشود بايد برگردد و جزء فراموش شده را بجا آورد و اعمال بعدى را بجا آورد و به احتياط مستحب براى هر جزئى كه اضافه كرده دو سجده سهو بجا آورد. اما اگر واجبى كه ترك شده مستقل نباشد بلكه در ضمن واجب ديگرى باشد مثل ذكر سجده در اين فرض اگر بعد از انجام واجب اصلى (سر برداشتن از سجده) يادش بيايد نمازش

صحيح است و مستحب است دو سجده سهو بجا آورد.

مسأله : اگر سجده اوّل را به خيال اينكه سجده دوّم است يا سجده دوّم را به خيال اينكه سجده اوّل است بجا آورد نماز صحيح است و سجده اوّل او سجده اوّل و سجده دوّم او سجده دوّم حساب مى شود.

(مُـوالات)

مسأله : انسان بايد نماز را با موالات بخواند يعنى كارهاى نماز مانند ركوع و سجود و تشهّد را پشت سرهم بجا آورد و چيزهائى را كه در نماز مى خواند به طورى كه معمول است پشت سر هم بخواند و اگر به قدرى بين آنها فاصله بياندازد كه نگويند نماز مى خواند نمازش باطل است گرچه به طور سهوى باشد.

مسأله : اگر در نماز عمداً بين حرفها يا كلمات فاصله بياندازد و فاصله به قدرى نباشد كه صورت نماز از بين برود نمازش باطل نمى شود، و اگر سهواً باشد چنانچه مشغول ركن بعد نشده باشد بايد آن حرفها يا كلمات را به طور معمول بخواند و اگر مشغول ركن بعد شده باشد، نمازش صحيح است مگر در تكبيرة الاحرام كه اگر فاصله بين كلمات آن به قدرى باشد كه از صورت تكبيرة الاحرام خارج شود نماز باطل است.

مسأله : طول دادن ركوع و سجود و قنوت و خواندن سوره هاى بزرگ، موالات را بهم نمى زند.

(قنــوت)

مسأله : در تمام نمازهاى واجب و مستحب پيش از ركوع ركعت دوّم مستحب است قنوت بخواند، و در نماز وتر با آنكه يك ركعت مى باشد، خواندن قنوت پيش از ركوع مستحبّ است. و نماز جمعه در هر ركعت يك قنوت دارد; در ركعت اوّل پيش از ركوع و در ركعت دوّم بعد از ركوع. و نماز آيات پنج قنوت و نماز عيد فطر و قربان در ركعت اوّل پنج قنوت و در ركعت دوّم چهار قنوت دارد.

مسأله : اگر بخواهد قنوت بخواند بايد دستها را مقابل صورت بلند كند و سزاوار

نيست كه ترك بشود و مستحب است كف آنها را رو به آسمان و پهلوى هم نگهدارد و غير از شست، انگشتهاى ديگر را به هم بچسباند و به كف دستها نگاه كند.

مسأله : در قنوت هر ذكرى بگويد، اگرچه يك «سُبْحانَ اللهِ» باشد كافى است و بهتر است بگويد: لااِلهَ الاّاللهُ الْحَليمُ الْكَريمُ لااِلهَ الاَّ اللهُ العَلِىُّ العَظيمُ سُبْحانَ اللهِ رَبِّ السَّماواتِ السَّبْعِ وَرَبِّ اَلاَْرْضينَ السَّبْعِ وَما فيهنَّ وَما بَيْنَهُنَّ وَرَبِّ الْعَرْشِ العَظيمِ وَالْحَمْدُللهِ رَبِّ العالَمينَ.

مسأله : مستحب است انسان قنوت را بلند بخواند، ولى براى كسى كه نماز را به جماعت مى خواند اگر امام جماعت صداى او را بشنود، بلند خواندن قنوت مستحب نيست.

مسأله : اگر عمداً قنوت نخواند قضا ندارد و اگر فراموش كند و پيش از آنكه به اندازه ركوع خم شود يادش بيايد، مستحب است بايستد و بخواند، و اگر در ركوع يادش بيايد، مستحب است بعد از ركوع قضا كند و اگر در سجده يادش بيايد، مستحب است بعد از سلام نماز قضا نمايد.

ترجمه نماز

(1 ـ ترجمه سوره حمد)

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم يعنى ابتدا مى كنم بنام خداوندى كه در دنيا بر مؤمن و كافر رحم مى كند و در آخرت بر مؤمن رحم مى نمايد.

اَلْحَمْدُللهِ رَبِّ العالَمين يعنى ثنا مخصوص خداوندى است كه پرورش دهنده همه موجودات است.

الرَّحمن الرَّحيم يعنى در دنيا بر مؤمن و كافر و در آخرت بر مؤمن رحم مى كند.

مالِكَ يَومِ الدّين يعنى پادشاه و صاحب اختيار روز قيامت است.

ايّاكَ نَعْبُدُ وَايّاكَ نَسْتَعينْيعنى فقط تورا عبادت مى كنيم وفقط ازتوكمك مى خواهيم.

اِهْدِنا الصِّراطَ المُسْتَقيم يعنى هدايت كن ما را به راه راست كه آن دين اسلام است.

صِراطَ الَّذينَ اَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ يعنى به راه كسانى كه به آنان نعمت دادى كه آنان پيغمبران و جانشينان پيغمبران هستند.

غَيْرِ الْمَغْضوبِ عَلَيْهِمْ وَلاَالضّالّين يعنى نه به راه كسانى كه غضب كرده اى بر ايشان و نه آن كسانى كه گمراهند.

(2  ـ ترجمه سوره قل هوالله احد)

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم قُلْ هُوَاللهُ اَحَد يعنى بگو اى محمّد(صلى الله عليه وآله) كه خداوند، خدائى است يگانه.

اَللهُ الصَّمَد يعنى خدائى كه از تمام موجودات بى نياز است.

لَمْ يَلِدْوَلَمْ يوُلَدْ فرزند ندارد و فرزند كسى نيست.

وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفوُاً اَحَد يعنى هيچ كس از مخلوقات، مثل او نيست.

(3  ـ ترجمه ذكر ركوع و سجود و ذكرهائى كه بعد از آنها مستحب است)

سُبْحانَ رَبّى الْعَظيمِ وَبِحَمْدِه يعنى پروردگار بزرگ من از هر عيب و نقصى پاك و منزّه است و من مشغول ستايش او هستم.

سُبْحانَ رَبّى الاعَلى وَبِحَمْدِه يعنى پروردگار من كه از همه كس بالاتر مى باشد از هر عيب و نقصى پاك و منزّه است و من مشغول ستايش او هستم.

سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه يعنى خدا بشنود و بپذيرد ثناى كسى كه او را ستايش مى كند.

اَسْتَغْفِراللهِ رَبّى وَاَتُوبُ اِلَيْه يعنى طلب آمرزش و مغفرت مى كنم از خداوندى كه پرورش دهنده من است و من به طرف او بازگشت مى نمايم.

بِحَولِ الله وَقُوّتِه اَقوُمُ وَاَقْعُد يعنى به يارى خداوندمتعالوقوه اوبرمى خيزم و مى نشينم.

(4  ـ ترجمه قنوت)

لااِلهَ الاّاللهُ الْحَليمُ الْكَريمْ يعنى نيست خدائى سزاوار پرستش مگر خداى يكتاى بى همتائى كه صاحب حلم و كرم است.

لااِلهَ الاَّ اللهُ العَلِىُّ العَظيمْ يعنى نيست خدائى سزاوار پرستش مگر خداى يكتاى بى همتائى كه بلند مرتبه و بزرگ است.

سُبْحانَ اللهِ رَبِّ السَّماواتِ السَّبْعِ وَرَبِّ اَلاَْرْضينَ السَّبْع يعنى پاك و منزّه است خداوندى كه پروردگار هفت آسمان و پروردگار هفت زمين است.

وَما بَيْنَهُنَّ وَرَبِّ الْعَرْشِ العَظيم يعنى پروردگار هر چيزى است كه در آسمانها و زمينها و مابين آنهاست و پروردگار عرش بزرگ است.

وَالْحَمْدُللهِ رَبِّ العالَمينَ يعنى حمد و ثنا مخصوص خداوندى است كه پرورش دهنده تمام موجودات است.

(5  ـ ترجمه تسبيحات اربعة)

سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُللهِ وَلااِلهَ اِلاّ اللهُ وَاللهُ اَكْبَر يعنى پاك و منزّه است خداوند تعالى و ثنا مخصوص اوست و نيست خدائى سزاوار پرستش مگر خداى بى همتا و بزرگتر است از اينكه او را وصف كنند.

(6  ـ ترجمه تشهد و سلام)

اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاّاللهُ وَحْدَهُ لاشَريكَ لَهُ يعنى ستايش مخصوص پروردگار است و شهادت مى دهم كه خدائى سزاوار پرستش نيست مگر خدائى كه يگانه است و شريك ندارد.

وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ يعنى شهادت مى دهم كه محمّد(صلى الله عليه وآله) بنده خدا و فرستاده اوست.

اَللّهُمَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد يعنى خدايا رحمت بفرست بر محمّد و آل محمّد.

وَتَقَبَّلْ شَفاعَتَهُ وَارْفَعْ دَرَجَتَه يعنى قبول كن شفاعت پيغمبر را و درجه آن حضرت را نزد خود بلند كن.

اَلسَّلامُ عَلَيكَ اَيُّها النَّبِىُّ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكاتُهْ يعنى سلام بر تو اى پيغمبر و رحمت و