رساله توضيح المسائل

يا در مرد، در قُبُل باشد يا در دُبُر، بالغ باشند يا نابالغ اگرچه منى هم بيرون نيايد هردو جنب مى شود.

مسأله : اگر شك كند كه به مقدار ختنه گاه وارد شده يا نه، غسل بر او واجب نيست.

مسأله : اگر نعوذبالله حيوانى را وطى كند يعنى با او نزديكى نمايد و منى از او بيرون آيد غسل تنها كافى است، و اگر منى بيرون نيايد چنانچه پيش از وطى، وضو داشته باز هم غسل تنها كافى است، و اگر وضو نداشته باشد احتياط واجب آن است كه غسل كند و وضو هم بگيرد.

مسأله : اگر منى از جاى خود حركت كند و بيرون نيايد، يا انسان شك كند كه منى از او بيرون آمده يا نه، غسل بر او واجب نيست.

مسأله : كسى كه نمى تواند غسل كند ولى تيمم برايش ممكن است، بعد از داخل شدن وقت نماز بدون جهت با عيال خود نزديكى كند اشكال دارد ولى اگر براى لذت بردن يا خوف بر نفس باشد اشكال ندارد.

مسأله : اگر در لباس خود منى ببيند و بداند كه از خود او است و براى آن غسل نكرده، بايد غسل كند و نمازهايى را كه يقين دارد بعد از بيرون آمدن منى خوانده قضا كند، ولى نمازهايى را كه احتمال مى دهد بعد از بيرون آمدن منى خوانده لازم نيست قضا نمايد.

(چيزهايى كه بر جنب حرام است)

مسأله : پنج چيز بر جنب حرام است:

اوّل: رساندن جايى از بدن به خط قرآن يا به اسم خدا، و اسامى مباركه پيامبران و امامان (عليهم السلام) ، كه بنابر احتياط واجب حكم اسم خدا را دارد.

دوّم: رفتن در مسجدالحرام و مسجد پيغمبر(صلى الله عليه وآله)، اگرچه از يك در داخل و از در ديگر خارج شود.

سوّم: توقف در مساجد ديگر، ولى اگر از يك در داخل و از در ديگر خارج شود، يا

براى برداشتن چيزى برود مانعى ندارد. و احتياط واجب آن است كه در حرم امامان هم توقف نكند، اگرچه اولى آن است كه حكم مسجدالحرام و مسجد پيامبر(صلى الله عليه وآله) را در حرم امامان (عليه السلام) رعايت نمايد.

چهارم: گذاشتن چيزى در مسجد.

پنجم: خواندن سوره اى كه سجده واجب دارد و آن چهار سوره است:

1 ـ سوره سى و دوم قرآن (الم تنزيل). 2 ـ سوره چهل و يكم (حم سجده). 3 ـ سوره پنجاه و سوّم (والنّجم). 4 ـ سوره نود و ششم (اقرء). و اگر يك حرف از اين چهار سوره را هم بخواند حرام  است.

(چيزهايى كه بر جنب مكروه است)

مسأله : نُه چيز بر جنب مكروه است:

اوّل و دوّم: خوردن و آشاميدن، ولى اگر وضو بگيرد مكروه نيست.

سوّم: خواندن بيشتر از هفت آيه از سوره هايى كه سجده واجب ندارد.

چهارم: رساندن جايى از بدن به جلد و حاشيه و بين خطهاى قرآن.

پنجم: همراه داشتن قرآن.

ششم: خوابيدن، ولى اگر وضو بگيرد يا به واسطه نداشتن آب، تيمم بدل از غسل كند، مكروه نيست.

هفتم: خضاب كردن به حنا و مانند آن.

هشتم: ماليدن روغن به بدن.

نهم: جماع كردن، بعد از آن كه محتلم شده، يعنى در خواب منى از او بيرون آمده است.

(غسل جنابت)

مسأله : غسل جنابت به خودى خود مستحب است و براى خواندن نماز واجب و مانند آن لازم مى شود. ولى براى نماز ميت و سجده شكر و سجده هاى واجب قرآن

غسل جنابت لازم نيست.

مسأله : لازم نيست در وقت غسل نيت كند كه: غسل واجب يا مستحب مى كنم، و اگر فقط به قصد قربت يعنى براى انجام فرمان خداوند عالم غسل كند كافى است.

مسأله : غسل را چه واجب باشد و چه مستحب، به دو قسم مى شود انجام داد: ترتيبى و ارتماسى.

(غسل ترتيبى)

مسأله : در غسل ترتيبى بايد به نيّت غسل، اول سر و گردن، بعد طرف راست بعد طرف چپ بدن را بشويد. و اگر عمداً يا از روى فراموشى يا به واسطه ندانستن مسأله به اين ترتيب عمل نكند غسل او باطل است.

مسأله : نصف ناف و نصف عورت را بايد با طرف راست بدن و نصف ديگر را بايد با طرف چپ بشويد، بلكه بهتر است تمام ناف و عورت با هر دو طرف شسته شود.

مسأله : براى آن كه يقين كند هر سه قسمت، يعنى سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را كاملاً غسل داده، بايد هر قسمتى را كه مى شويد مقدارى از قسمتهاى ديگر را هم با آن قسمت بشويد. بلكه احتياط مستحب آن است كه تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشويد.

مسأله : اگر بعد از غسل بفهمد جايى از بدن را نشسته و نداند كجاى بدن است بايد دوباره غسل كند.

مسأله : اگر بعد از غسل بفهمد مقدارى از بدن را نشسته، چنانچه از طرف چپ باشد، شستن همان مقدار كافى است. و اگر از طرف راست باشد بايد بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشويد. و اگر از سر و گردن باشد بايد بعد از شستن آن مقدار دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشويد.

مسأله : اگر پيش از تمام شدن غسل، در شستن مقدارى از طرف چپ شك كند، شستن همان مقدار كافى است، ولى اگر بعد از اشتغال به شستن طرف چپ در شستن

طرف راست يا مقدارى از آن شك كند يا بعد از اشتغال به شستن طرف راست در شستن سر و گردن يا مقدارى از آن شك نمايد لازم نيست به شكش اعتنا كند.

(غسل ارتماسى)

مسأله : در غسل ارتماسى بايد آب در يك آن، تمام بدن را بگيرد، پس اگر به نيت غسل ارتماسى يكباره يا به تدريج در آب فرو رود تا تمام بدن زير آب رود غسل او صحيح است.

مسأله : در غسل ارتماسى اگر همه بدن زير آب باشد و بعد از نيت غسل، بدن را حركت دهد غسل او صحيح است. ولى احتياط مستحب اين است كه بيشتر بدن خارج از آب باشد و پس از نيت زير آب رود.

مسأله : اگر بعد از غسل ارتماسى بفهمد به مقدارى از بدن آب نرسيده چه جاى آن را بداند يا نداند، بايد دوباره غسل كند.

مسأله : اگر براى غسل ترتيبى وقت ندارد و براى ارتماسى وقت دارد، بايد غسل ارتماسى كند.

مسأله : كسى كه روزه واجب گرفته يا براى حج يا عمره احرام بسته، نمى تواند غسل ارتماسى كند ولى اگر از روى فراموشى غسل ارتماسى كند صحيح است.

(احكام غسل كردن)

مسأله : در غسل ارتماسى بايد تمام بدن پاك باشد ولى در غسل ترتيبى پاك بودن تمام بدن لازم نيست. و اگر تمام بدن نجس باشد و هر قسمتى را پيش از غسل دادن آن قسمت آب بكشد كافى است.

مسأله : عرق جنب از حرام نجس نيست و كسى كه از حرام جنب شده اگر با آب گرم هم غسل كند صحيح است.

مسأله : اگر در غسل به اندازه سر مويى از بدن نشسته بماند، غسل باطل است، ولى شستن جاهايى از بدن كه ديده نمى شود، مثل توى گوش و بينى، واجب نيست.

مسأله : جايى را كه شك دارد از ظاهر بدن است يا از باطن آن بنابر احتياط واجب لازم است بشويد مگر اين كه سابقاً باطن بوده و خارجاً شك شود كه آيا ظاهر شده يا نه كه در اين صورت شستن آن لازم نيست.

مسأله : اگر سوراخ جاى گوشواره و مانند آن به قدرى گشاد باشد كه داخل آن ديده شود و جزء ظاهر بدن به حساب آيد، بايد آن را شست و اگر ديده نشود و جزء ظاهر بدن محسوب نشود، شستن داخل آن لازم نيست.

مسأله : چيزى را كه مانع رسيدن آب به بدن است بايد برطرف كند و اگر پيش از آن كه يقين كند برطرف شده غسل نمايد، غسل او مجزى نيست.

مسأله : اگر موقع غسل شك كند چيزى كه مانع از رسيدن آب باشد در بدن او هست يا نه، چنانچه شكش منشأ عقلايى داشته باشد، بايد وارسى كند تا مطمئن شود كه مانعى نيست.

مسأله : در غسل بايد موهاى كوتاهى را كه جزء بدن حساب مى شود، بشويد و بنابر احتياط شستن موهاى بلند هم لازم مى باشد.

مسأله : تمام شرطهايى كه براى صحيح بودن وضو گفته شد، مثل پاك بودن آب و غصبى نبودن آن، در صحيح بودن غسل هم شرط است ولى در غسل لازم نيست بدن را از بالا به پايين بشويد. و نيز در غسل ترتيبى، لازم نيست بعد از شستن هر قسمت فوراً قسمت ديگر را بشويد بلكه اگر بعد از شستن سر و گردن مقدارى صبر كند و بعد طرف راست را بشويد و بعد از مدتى طرف چپ را بشويد اشكال ندارد. مگر زن مستحاضه كه حكم آن بعداً گفته مى شود.

مسأله : كسى كه قصد دارد پول حمامى را ندهد يا بدون اين كه بداند حمامى راضى است بخواهد نسيه بگذارد، اگرچه بعد حمّامى را راضى كند، غسل او باطل است.

مسأله : اگر بخواهد پول حرام يا پولى كه خمس آن را نداده به حمامى بدهد، غسل او باطل است.

مسأله : اگر حمّامى راضى باشد كه پول حمّام نسيه بماند ولى كسى كه غسل مى كند قصدش اين باشد كه طلب او ندهد يا از مال حرام بدهد غسل او باطل است.