پنجم: اگر ميت را در جايى كه بى احترامى به اوست مثل قبرستان كفار يا جايى كه كثافت و خاكروبه مى ريزند دفن كرده باشند.

ششم: اگر براى يك مطلب شرعى كه اهميت آن از شكافتن قبر بيشتر است، قبر را بشكافند مثلاً بخواهند بچه زنده را از شكم زن حامله اى كه دفنش كرده اند بيرون آورند.

هفتم: اگر بترسند درنده اى بدن ميت را پاره كند يا سيل او را ببرد يا دشمن بيرون آورد.

هشتم: اگر قسمتى از بدن ميت را كه با او دفن نشده بخواهند دفن كنند، احتياط واجب آن است كه آن قسمت از بدن را طورى در قبر بگذارند كه بدن ميت ديده نشود.

نهم: اگر ميت وصيت كرده كه جنازه اش را قبل از دفن به مشاهد مشرفه منتقل كنند و عمداً يا به هر جهتى بر خلاف وصيت او عمل شده جايز بلكه واجب است قبر را نبش و جنازه را به محل مورد وصيت منتقل كنند، مگر اين كه بدن فاسد شده باشد يا نبش مستلزم هتك باشد، و در غير اين صورت نبش قبر جهت حمل به مشاهد مشرفه خلاف احتياط است هرچند وصيت كرده باشد.

غسلهاى مستحب

مسأله : غسلهاى مستحب در شرع مقدس اسلام بسيار است و از آن جمله است:

1ـ غسل جمعه، و وقت آن از اذان صبح است تا ظهر، و بهتر است نزديك ظهر به جا آورده شود، و اگر تا ظهر انجام ندهد بهتر است كه بدون نيت ادا و قضا تا عصر جمعه به جا آورد، و اگر در روز جمعه غسل نكند از صبح شنبه تا غروب قضاى آن را به جا آورد. و قضاى آن در شب شنبه بنابر احتياط صحيح نيست و كسى كه مى ترسد در روز جمعه آب پيدا نكند مى تواند روز پنجشنبه غسل را انجام دهد، و مستحب است انسان در موقع غسل جمعه بگويد:

«اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ الله وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ وَاَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ اللّهُمَّ صَلِّ

عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَاجْعَلْنِى مِنَ التّوّابينَ وَاجْعَلْنِى مِنَ الْمُتَطَهِّرينَ».

2ـ غسل شب اول ماه رمضان و تمام شبهاى طاق مثل شب سوم و پنجم و هفتم، ولى از شب بيست و يكم مستحب است همه شب غسل كند، و براى غسل شب اول، پانزدهم، هفدهم، نوزدهم، بيست و يكم، بيست و سوم، بيست و پنجم، بيست و هفتم و بيست و نهم بيشتر سفارش شده است. و وقت غسل شبهاى ماه رمضان تمام شب است و بهتر است مقارن غروب آفتاب بجا آورده شود ولى از شب بيست و يكم تا آخر ماه بهتر است غسل را بين نماز مغرب و عشا به جا آورد. و نيز مستحب است در شب بيست و سوم غير از غسل اول شب، يك غسل هم در آخر شب انجام دهد.

3ـ غسل روز عيد فطر و عيد قربان، و وقت آن از اذان صبح است تا غروب و بهتر است آن را پيش از نماز عيد بجا آورد، و اگر از ظهر تا غروب بجا آورد، احتياط آن است كه به قصد رجاء انجام دهد.

4ـ غسل شب عيد فطر، و وقت آن از اول مغرب است تا اذان صبح و بهتر است در اول شب بجا آورده شود.

5ـ غسل روز هشتم و نهم ذيحجّه، و در روز نهم بهتر است آن را نزديك ظهر بجا آورد.

6ـ غسل روز اول و پانزدهم و بيست و هفتم و آخر ماه رجب.

7ـ غسل روز عيد غدير، و بهتر است قبل از ظهر آن را انجام دهد.

8ـ غسل روز بيست و چهارم ذيحجّه.

9ـ غسل روز عيد نوروز و پانزدهم شعبان و نهم و هفدهم ربيع الاول و روز بيست و پنجم ذى العقده را رجاءً انجام دهد.

10ـ غسل دادن بچه اى كه تازه به دنيا آمده است.

11ـ غسل زنى كه براى غير شوهرش بوى خوش استعمال كرده است.

12ـ غسل كسى كه در حال مستى خوابيده است.

13ـ غسل كسى كه جايى از بدنش را به بدن ميتى كه غسل داده اند رسانده است.

14ـ غسل كسى كه در وقتى كه ماه و خورشيد كاملاً گرفته است نماز آيات را عمداً نخوانده است.

15ـ غسل كسى كه براى تماشاى دار آويخته رفته و آن را ديده باشد ولى اگر اتفاقاً يا ازروى ناچارى نگاهش بيفتد يا مثلاً براى شهادت دادن رفته باشد، غسل مستحب نيست.

مسأله : پيش از داخل شدن در حرم مكه، شهر مكه، مسجدالحرام، خانه كعبه، حرم مدينه، شهر مدينه و مسجد پيغمبر و حرم امامان (عليهم السلام) مستحب است انسان غسل كند و اگر در يك روز چند مرتبه مشرّف شود يك غسل كافى است و كسى كه مى خواهد در يك روز داخل حرم مكه و مسجدالحرام و خانه كعبه شود، اگر به نيت همه يك غسل كند كافى است. و نيز اگر در يك روز بخواهد داخل حرم مدينه و شهر مدينه و مسجد پيغمبر(صلى الله عليه وآله)شود، يك غسل براى همه كفايت مى كند و براى زيارت پيغمبر و امامان از دور يا نزديك و براى حاجت خواستن از خداوند عالم و همچنين براى توبه و نشاط به جهت عبادت و براى سفر رفتن خصوصاً سفر زيارت حضرت سيدالشّهداء (عليه السلام) مستحب است انسان غسل كند و اگر يكى از غسلهايى را كه در اين مسأله گفته شد بجا آورد و بعد كارى كه وضو را باطل مى نمايد مرتكب شود مثلاً بخوابد، غسل او باطل مى شود و مستحب است دوباره غسل را به جا آورد.

مسأله : انسان نمى تواند با غسل مستحبى كارى كه مانند نماز وضو لازم دارد انجام دهد.

مسأله : اگر چند غسل بر كسى مستحب باشد و به نيّت همه يك غسل به جا آورد كافى است. و همچنين اگر چند غسل واجب بر عهده يك نفر باشد يا چند واجب و چند مستحب، مى تواند به نيت همه آنها يك غسل انجام دهد و در جايى كه چند غسل واجب بر عهده اوست اگر فراموش كند و نيت يكى از آن غسل ها را بكند كفايت از ساير غسل ها مى كند و تنها غسل جنابت كفايت از وضو مى كند و همراه غسلهاى ديگر چه واجب و چه مستحب بايد وضوء بگيرد.

تيـمّم

در هفت مورد به جاى وضو و غسل بايد تيمّم كرد:

(موارد تيمّم)

(مورد اوّل)

تهيه آب به قدر وضو يا غسل ممكن نباشد.

مسأله : اگر انسان در آبادى باشد بايد براى تهيه آب وضو و غسل، به قدرى جستجو كند كه از پيدا شدن آن نااميد شود، و اگر در بيابان باشد، چنانچه زمين آن پست و بلند است و يا به واسطه درخت و مانند آن راه رفتن در آن زمين مشكل است بايد در هر يك از چهار طرف به اندازه پرتاب يك تير قديمى كه با كمان پرتاب مى كردند در جستجوى آب برود و اگر زمين آن اين طور نيست بايد در هر طرف به اندازه پرتاب دو تير جستجو نمايد.

مسأله : اگر بعضى از چهار طرف هموار و بعضى ديگر پست و بلند يا راه رفتن در آن مشكل باشد بايد در طرفى كه هموار است به اندازه پرتاب دو تير و در طرفى كه اين طور نيست به اندازه پرتاب يك تير جستجو كند.

مسأله : در هر طرفى كه يقين دارد آب نيست، جستجو لازم نيست.

مسأله : كسى كه وقت نماز او تنگ نيست و براى تهيه آب وقت دارد، اگر يقين دارد در محلى دورتر از مقدارى كه بايد جستجو كند آب هست در صورتى كه مانعى نباشد و مشقّت هم نداشته باشد بايد براى تهيّه آب برود و اگر گمان دارد آب هست، رفتن به آن محلّ لازم نيست. ولى اگر اطمينان داشته باشد بنابر احتياط واجب بايد براى تهيّه آب به آن محلّ برود.

مسأله : لازم نيست خود انسان به جستجوى آب برود بلكه مى تواند كسى را كه به گفته اواطمينان دارد بفرستد ودر اين صورت اگر يك نفر از طرف چندنفر برود كافى است.

مسأله : اگر احتمال دهد كه داخل بار سفر خود يا در منزل يا در قافله آب هست، بايد به قدرى جستجو نمايد كه به نبودن آب يقين كند، يا از پيدا كردنِ آن نااميد شود.

مسأله : اگر پيش از وقت نماز، جستجو نمايد و آب پيدا نكند و تا وقت نماز همان جا بماند، لازم نيست دوباره به جستجوى آب برود.

مسأله : اگر بعد از داخل شدن وقت نماز جستجو كند و آب پيدا نكند و تا وقت نماز بعد در همان جا بماند، چنانچه احتمال دهد آب پيدا مى شود احتياط واجب آن است كه به جستجوى آب برود.

مسأله : اگر از درنده يا دزد بر جان و مالش بترسد، يا جستجوى آب به قدرى سخت باشد كه نتواند تحمل كند يا وقت نماز به قدرى تنگ باشد كه هيچ نتواند جستجو كند، جستجو لازم نيست.

مسأله : اگر در جستجوى آب نرود تا وقت نماز تنگ شود معصيت كرده، ولى نمازش با تيمم صحيح است.

مسأله : كسى كه يقين دارد آب پيدا نمى كند چنانچه دنبال آب نرود و با تيمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد كه اگر جستجو مى كرد آب پيدا مى شد نمازش باطل است.

مسأله : اگر بعد از جستجو آب پيدا نكند و با تيمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد در جايى كه جستجو كرده آب بوده، نماز او صحيح است.

مسأله : اگر بعد از داخل شدن وقت نماز، وضو داشته باشد و بداند كه اگر وضوى خود را باطل كند تهيّه آب براى او ممكن نيست چنانچه بتواند وضوى خود را نگهدارد، نبايد آن را باطل نمايد.

مسأله : اگر پيش از وقت نماز وضو داشته باشد و بداند كه اگر وضوى خود را باطل كند تهيّه آب براى او ممكن نيست چنانچه بتواند وضوى خود را نگهدارد احتياط واجب آن است كه آن را باطل نكند.

مسأله : كسى كه فقط به مقدار وضو يا به مقدار غسل آب دارد اگر بداند كه اگر آن را بريزد آب پيدا نمى كند، چنانچه وقت نماز داخل شده باشد ريختن آن حرام است، و احتياط واجب آن است كه پيش از وقت نماز هم آن را نريزد.