پديد آمد بنابر احتياط واجب پس از پاك شدن نماز آيات را بجا آورد.

(دستور نماز آيات)

مسأله : نماز آيات دو ركعت است و در هر ركعت پنج ركوع دارد و دستور آن اين است كه انسان بعد از نيّت، تكبير بگويد و يك حمد و يك سوره تمام بخواند، و به ركوع رود و سر از ركوع بردارد دوباره يك حمد و يك سوره بخواند باز به ركوع رود تا پنج مرتبه و بعد از بلندشدن از ركوع پنجم دو سجده نمايد و برخيزد و ركعت دوم را هم مثل ركعت اوّل بجا آورد و تشهّد بخواند و سلام دهد.

مسأله : در نماز آيات ممكن است انسان بعد از نيّت و تكبير و خواندن حمد، آيه هاى يك سوره را پنج قسمت كند و يك قسمت از آن را بخواند و به ركوع رود و سر بردارد و بدون اينكه حمد بخواند، قسمت دوّم از همان سوره را بخواند و به ركوع رود و همينطور تا پيش از ركوع پنجم سوره را تمام نمايد، مثلاً به قصد سوره قُل هوالله احد، بِسم الله الرحمن الرّحيم بگويد و به ركوع رود، بعد بايستد و بگويد: قُل هُوَالله اَحَد دوباره به ركوع رود و بعد از ركوع بايستد و بگويد: اَللهُ الصَّمَد باز به ركوع رود و بايستد و بگويد: لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يوُلَد و به ركوع رود، باز هم سر بردارد و بگويد: وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً اَحد، و بعد از آن به ركوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده كند و ركعت دوّم را هم مثل ركعت اوّل بجا آورد و بعد از سجده دوّم تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.

مسأله : اگر در يك ركعت از نماز آيات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در ركعت ديگر يك حمد بخواند و سوره را پنج قسمت كند مانعى ندارد.

مسأله : چيزهائى كه در نماز يوميه واجب و مستحب است در نماز آيات هم واجب و مستحب مى باشد ولى در نماز آيات مستحب است به جاى اذان و اقامه سه مرتبه به قصد اميد ثواب بگويند: اَلصَّلاة.

مسأله : مستحب است بعد از ركوع پنجم و دهم بگويد: سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه و نيز پيش از هر ركوع و بعد از آن تكبير بگويد، ولى بعد از ركوع پنجم و دهم گفتن تكبير به

عنوان بعد از ركوع مستحب نيست. ولى مستحب است به قصد قبل از سجده تكبير بگويد.

مسأله : مستحب است پيش از ركوع دوّم و چهارم و ششم و هشتم و دهم قنوت بخواند و اگر فقط يك قنوت پيش از ركوع دهم بخواند كافى است.

مسأله : اگر در نماز آيات شك كند كه چند ركعت خوانده و فكرش به جائى نرسد نماز باطل است.

مسأله : چنانچه گمان به عدد ركعات و يا افعال در نماز آيات برايش پيدا شود بايد به گمان عمل نمايد.

مسأله : اگر شك كند كه در ركوع آخرِ ركعتِ اوّل است يا در ركوعِ اوّلِ ركعتِ دوّم و فكرش به جائى نرسد، نماز باطل است. ولى اگر مثلاً شك كند كه چهار ركوع كرده يا پنج ركوع، چنانچه براى رفتن به سجده خم نشده، بايد ركوعى را كه شك دارد بجا آورده يا نه، بجا آورد. و اگر براى رفتن به سجده خم شده، به شك خود اعتنا نكند.

مسأله : هريك از ركوع هاى نماز آيات ركن است كه اگر عمداً يا اشتباهاً كم يا زياد شود نماز باطل است.

نماز جمعه

مسأله : در زمان غيبت ولى عصر (عج) نماز جمعه واجب تخييرى است (يعنى مكلّف مى تواند روز جمعه به جاى نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولى جمعه افضل است و ظهر احوط و احتياط بيشتر در آن است كه هردو را بجا آورد.

مسأله : كسى كه نماز جمعه را بجا آورده واجب نيست نماز ظهر را هم بخواند، ولى احتياط مستحب آن است كه آن را نيز بجا آورد.

(شرايط نماز جمعه)

مسأله : نماز جمعه تنها توسط مردان منعقد مى شود، ولى زنان هم مى توانند در

آن شركت كنند.

مسأله : نماز جمعه بايد به جماعت برگزار شود و نمى توان آن را به طور فرادى بجا آورد.

مسأله : همه شرائطى كه در نماز جماعت معتبر است در نماز جمعه نيز لازم است، مانند: نبودن حائل، بالاتر نبودن جاى امام، فاصله بيش از حد نداشتن و غير اينها.(1)

مسأله : همه شرائطى كه در امام جماعت لازم است بايد در امام جمعه هم باشد مانند: عقل، ايمان، حلال زادگى و عدالت. ولى امامت كودكان و زنان در نماز جمعه جائز نيست.

مسأله : كمترين فاصله لازم بين دو نمازجمعه، يك فرسخ است.

مسأله : كمترين عدد لازم براى انعقاد نماز جمعه پنج نفر است كه بايد يكى از آنها امام باشد. پس نماز جمعه با كمتر از 5 نفر واجب نيست و منعقد نمى شود ولى اگر هفت نفر و بيشتر باشند فضيلت جمعه بيشتر خواهد بود. پنج نفر مذكور بايد شرايط زير را داشته باشند: 1 ـ مرد باشد. 2 ـ آزاد باشد. 3 ـ مسافرى كه نمازش شكسته است نباشد. 4 ـ بيمار و پير نباشد. 5 ـ فاصله او تا محل اقامت جمعه كمتر از دو فرسخ باشد. و بر كسانى كه اين شرايط را نداشته باشند واجب نيست حتى اگر نماز جمعه واجب تعيينى باشد. اما اگر بعد از تحقق جمعه در آن شركت كنند نمازشان صحيح و كفايت از نماز ظهر مى كند.

مسأله : مسافر مى تواند در نماز جمعه شركت كند و در اين صورت نماز ظهر از او ساقط است. لكن مسافرين به تنهايى (بدون شركت حاضرين) نمى توانند نماز جمعه تشكيل دهند و در اين صورت نماز ظهر بر آنها واجب است. و نيز مسافر نمى تواند مكمّل عدد لازم (5 نفر) باشد ولى اگر مسافرين قصد اقامه (ده روز يا بيشتر) بنمايند مى توانند نماز جمعه تشكيل دهند.

مسأله : زنان مى توانند در نماز جمعه شركت كنند و نمازشان صحيح است و

مجزى از نماز ظهر است اما به تنهايى (بدون شركت مردان) نمى توانند نماز جمعه تشكيل دهند چنانكه نمى توانند مكمل عدد لازم ـ 5 نفرـ هم باشند، زيرا نماز جمعه با شركت مردان منعقد مى شود.

مسأله : خنثى مشكله(1) مى تواند در نماز جمعه شركت كند ولى نمى تواند مكمل عدد لازم (5 نفر) يا امام جمعه باشد، پس اگر غير از او فقط چهار نفر جمع شده باشند نماز جمعه برگزار نمى شود و بايد نماز ظهر بخوانند.

(وقت نماز جمعه)

مسأله : وقت نماز جمعه با زوال خورشيد شروع مى شود و احتياط واجب آن است كه از اوائل عرفى زوال تأخير نياندازند و اگر تأخير افتاد احتياط آن است كه نماز ظهر را بخوانند.

مسأله : اگر امام خطبه ها را قبلاً شروع كرده و هنگام زوال به پايان برساند و نماز جمعه را شروع كند صحيح است.

مسأله : جائز نيست امام جمعه خطبه ها را آن قدر طولانى كند كه وقت نماز بگذرد، و الا بايد نماز ظهر را بخواند، زيرا نماز جمعه در خارج وقت آن قضا ندارد.

مسأله : اگر در بين نماز جمعه وقت آن تمام شود در صورتى كه يك ركعت آن در وقت واقع شده باشد صحيح است، ولى احتياط مستحب آن است كه پس از اتمام آن، نماز ظهر را هم بجا آورد و اگر يك ركعت آن در وقت واقع نشده باطل است ولى احتياط مستحب آن است كه آن را تمام كند و سپس نماز ظهر را بخواند.

مسأله : اگر عمداً نماز جمعه را طورى به تأخير بياندازند كه تنها يك ركعت از وقت آن باقى باشد احتياط واجب آن است كه نماز ظهر را بجا آورند.

مسأله : اگر يقين دارد وقت به اندازه اى هست كه مى تواند حداقل واجب را در تحقق دو خطبه و دو ركعت نماز بجا آورد بين نماز جمعه و ظهر مخير است و اگر يقين

دارد كه به اين اندازه وقت نيست، بايد نماز ظهر را بخواند و اگر شك دارد، نماز جمعه صحيح است ولى در صورتى كه پس از نماز معلوم شود كه حتى براى يك ركعت هم وقت باقى نبوده، بايد نماز ظهر را بجا آورد، گر چه احتياط مستحب آن است كه اگر تنها يك ركعت آن هم در وقت واقع شده، نماز ظهر را بخواند.

مسأله : اگر مقدار وقت را مى داند ولى شك دارد كه در اين مقدار مى تواند نماز جمعه را بجا آورد يا نه، جايز است نماز جمعه را شروع كند، پس اگر وقت براى همه نماز كافى بود نمازش صحيح است و الا بايد نماز ظهر را بجا آورد ولى احتياط مستحب آن است كه در اين صورت اساساً نماز ظهر را اختيار كند.

مسأله : در صورتى كه نماز جمعه با عدد كامل و در وقت دامنه دار شروع شده ولى مأمومى به ركعت اول نرسيده باشد، اگر به ركعت دوم، ولو به ركوع آن، برسد و اقتدا كند نمازش صحيح است و دومين ركعت نماز خود را به طور فرادى بجا مى آورد.

(كيفيت نماز جمعه)

مسأله : نماز جمعه دو ركعت است و كيفيت آن مانند نماز صبح است. و مستحب است كه حمد و سوره با صداى بلند خوانده شود و در ركعت اول بعد از حمد، سوره جمعه و در ركعت دوم، سوره منافقين را قرائت نمايند.

مسأله : نماز جمعه داراى دو قنوت است، قنوت اول قبل از ركوع ركعت اول و قنوت دوم پس از ركوع ركعت دوم است.

مسأله : نماز جمعه داراى دو خطبه است كه مانند اصل نماز، واجب بوده و بايد توسط امام جمعه ايراد شود و بدون اين دو خطبه نماز جمعه محقق نمى شود.

مسأله : واجب است دو خطبه را قبل از نماز جمعه بخواند و اگر اول نماز جمعه را بجا آورد باطل است، و در صورتى كه وقت باقى است بايد پس از ايراد خطبه ها مجدداً نماز جمعه را بخواند ولى اگر نسبت به حكم مسأله جاهل بوده يا اشتباه كرده، اعاده خطبه ها لازم نيست بلكه اعاده نماز هم لازم نيست.

مسأله : جائز است دو خطبه نماز جمعه قبل از ظهر شرعى ايراد شود به طورى