طرف راست يا مقدارى از آن شك كند يا بعد از اشتغال به شستن طرف راست در شستن سر و گردن يا مقدارى از آن شك نمايد لازم نيست به شكش اعتنا كند.

(غسل ارتماسى)

مسأله : در غسل ارتماسى بايد آب در يك آن، تمام بدن را بگيرد، پس اگر به نيت غسل ارتماسى يكباره يا به تدريج در آب فرو رود تا تمام بدن زير آب رود غسل او صحيح است.

مسأله : در غسل ارتماسى اگر همه بدن زير آب باشد و بعد از نيت غسل، بدن را حركت دهد غسل او صحيح است. ولى احتياط مستحب اين است كه بيشتر بدن خارج از آب باشد و پس از نيت زير آب رود.

مسأله : اگر بعد از غسل ارتماسى بفهمد به مقدارى از بدن آب نرسيده چه جاى آن را بداند يا نداند، بايد دوباره غسل كند.

مسأله : اگر براى غسل ترتيبى وقت ندارد و براى ارتماسى وقت دارد، بايد غسل ارتماسى كند.

مسأله : كسى كه روزه واجب گرفته يا براى حج يا عمره احرام بسته، نمى تواند غسل ارتماسى كند ولى اگر از روى فراموشى غسل ارتماسى كند صحيح است.

(احكام غسل كردن)

مسأله : در غسل ارتماسى بايد تمام بدن پاك باشد ولى در غسل ترتيبى پاك بودن تمام بدن لازم نيست. و اگر تمام بدن نجس باشد و هر قسمتى را پيش از غسل دادن آن قسمت آب بكشد كافى است.

مسأله : عرق جنب از حرام نجس نيست و كسى كه از حرام جنب شده اگر با آب گرم هم غسل كند صحيح است.

مسأله : اگر در غسل به اندازه سر مويى از بدن نشسته بماند، غسل باطل است، ولى شستن جاهايى از بدن كه ديده نمى شود، مثل توى گوش و بينى، واجب نيست.

مسأله : جايى را كه شك دارد از ظاهر بدن است يا از باطن آن بنابر احتياط واجب لازم است بشويد مگر اين كه سابقاً باطن بوده و خارجاً شك شود كه آيا ظاهر شده يا نه كه در اين صورت شستن آن لازم نيست.

مسأله : اگر سوراخ جاى گوشواره و مانند آن به قدرى گشاد باشد كه داخل آن ديده شود و جزء ظاهر بدن به حساب آيد، بايد آن را شست و اگر ديده نشود و جزء ظاهر بدن محسوب نشود، شستن داخل آن لازم نيست.

مسأله : چيزى را كه مانع رسيدن آب به بدن است بايد برطرف كند و اگر پيش از آن كه يقين كند برطرف شده غسل نمايد، غسل او مجزى نيست.

مسأله : اگر موقع غسل شك كند چيزى كه مانع از رسيدن آب باشد در بدن او هست يا نه، چنانچه شكش منشأ عقلايى داشته باشد، بايد وارسى كند تا مطمئن شود كه مانعى نيست.

مسأله : در غسل بايد موهاى كوتاهى را كه جزء بدن حساب مى شود، بشويد و بنابر احتياط شستن موهاى بلند هم لازم مى باشد.

مسأله : تمام شرطهايى كه براى صحيح بودن وضو گفته شد، مثل پاك بودن آب و غصبى نبودن آن، در صحيح بودن غسل هم شرط است ولى در غسل لازم نيست بدن را از بالا به پايين بشويد. و نيز در غسل ترتيبى، لازم نيست بعد از شستن هر قسمت فوراً قسمت ديگر را بشويد بلكه اگر بعد از شستن سر و گردن مقدارى صبر كند و بعد طرف راست را بشويد و بعد از مدتى طرف چپ را بشويد اشكال ندارد. مگر زن مستحاضه كه حكم آن بعداً گفته مى شود.

مسأله : كسى كه قصد دارد پول حمامى را ندهد يا بدون اين كه بداند حمامى راضى است بخواهد نسيه بگذارد، اگرچه بعد حمّامى را راضى كند، غسل او باطل است.

مسأله : اگر بخواهد پول حرام يا پولى كه خمس آن را نداده به حمامى بدهد، غسل او باطل است.

مسأله : اگر حمّامى راضى باشد كه پول حمّام نسيه بماند ولى كسى كه غسل مى كند قصدش اين باشد كه طلب او ندهد يا از مال حرام بدهد غسل او باطل است.

مسأله : اگر مخرج غائط را در آب خزينه تطهير كند و پيش از غسل شك كند كه چون در خزينه تطهير كرده حمامى به غسل كردن او راضى است يا نه، غسل او باطل است، مگر اين كه پيش از غسل حمامى را راضى كند.

مسأله : اگر شك كند كه غسل كرده يا نه، بايد غسل كند ولى اگر بعد از غسل شك كند، كه غسل او درست بوده يا نه، لازم نيست دوباره غسل نمايد.

مسأله : اگر در بين غسل حدث اصغر از او سر بزند، مثلاًبول كند،مى تواند غسل را تمام نمايد و بعدوضو بگيرد.و بهتر آن است كه غسل را احتياطاً به قصد آنچه بر ذمّه او است از اتمام يا اعاده از سر بگيرد ولكن وضوى بعد از غسل در اين صورت همواجب است.

مسأله : هرگاه به خيال اينكه به اندازه غسل و نماز وقت دارد براى نماز غسل كند، اگرچه بعد از غسل بفهمد كه به اندازه غسل وقت نداشته غسل او صحيح است.

مسأله : كسى كه جنب شده اگر شك كند غسل كرده يا نه نمازهايى را كه خوانده صحيح است، ولى براى نمازهاى بعد بايد غسل كند.

مسأله : كسى كه چند غسل بر او واجب است مى تواند به نيّت همه آنها يك غسل به جا آورد، يا آنها را جدا جدا انجام دهد.

مسأله : اگر روى بدن شخصى آيه قرآن يا اسم خداوند نوشته شده باشد قبل از جنب شدن بايد آن را پاك كند و الاّ بعد از جنب شدن واجب است فوراً غسل كند و بايد مراقب باشد كه هنگام غسل كردن دست روى آن نكشد و فقط آب روى آن جارى كند. اما اگر خالكوبى زير پوست باشد، اشكال ندارد و لازم نيست بلافاصله غسل كند.

مسأله : كسى كه غسل جنابت كرده، نبايد براى نماز وضو بگيرد. اما با غسلهاى واجب ديگر نمى تواند بدون وضو نماز بخواند بلكه بايد وضو هم بگيرد.

استحاضه

يكى از خونهايى كه از زن خارج مى شود خون استحاضه است و زن را در موقع ديدن خون استحاضه، مستحاضه مى گويند.

مسأله : خون استحاضه در بيشتر اوقات زرد رنگ و سرد است و بدون فشار و سوزش بيرون مى آيد و غليظ هم نيست ولى ممكن است گاهى سياه و سرخ و گرم و غليظ باشد و با فشار و سوزش بيرون آيد.

مسأله : به طور كلى هر خونى كه از زن خارج شود و مربوط به زخم و جراحت نباشد و خون حيض و نفاس هم نباشد خون استحاضه است هرچند صفات مذكور را نداشته باشد.

مسأله : استحاضه سه نوع است

1 ـ قليله: آن است كه خون فقط سطح پنبه اى را كه زن داخل فرج مى گذارد آلوده كند.

2 ـ متوسطه: آن است كه خون در پنبه فرو رود ولى به دستمالى كه معمولاً زنها براى جلوگيرى از خون مى بندند، نرسد.

3 ـ كثيره: آن است كه خون از پنبه به دستمال برسد.

(احكام استحاضه)

مسأله : در استحاضه قليله بايد زن براى هر نماز يك وضو بگيرد و ظاهر فرج را هم اگر خون به آن رسيده آب بكشد و بنابر احتياط واجب پنبه را عوض كند يا آب بكشد.

مسأله : اگر پيش از نماز يا در بين نماز خون استحاضه متوسطه ببيند بايد براى آن نماز غسل كند ولى در استحاضه متوسطه اگر قبل از نماز صبح غسل نمايد تا صبح روز ديگر براى هر نماز كارهاى استحاضه قليله كه در مسأله قبل گفته شد انجام دهد ولى اگر عمداً يا از روى فراموشى غسل نكند بايد براى نماز ظهر و عصر غسل كند و اگر براى آن هم غسل نكرد بايد قبل از نماز مغرب و عشاء غسل نمايد.

مسأله : در استحاضه كثيره علاوه بر كارهاى استحاضه متوسطه كه در مسأله پيش گفته شد، بايد براى هر نماز دستمال را عوض كند، يا آب بكشد و يك غسل براى نماز ظهر و عصر و يكى براى نماز مغرب و عشا بجا آورد، و بين نماز ظهر و عصر فاصله نيندازد، و اگر فاصله بيندازد بايد براى نماز عصر دوباره غسل كند. و نيز اگر بين نماز

مغرب و عشا فاصله بيندازد بايد براى نماز عشا دوباره غسل كند.

مسأله : اگر قبل از وقت نماز خون استحاضه متوسطه يا كثيره بيايد و قطع شود بنابر احتياط واجب بايد براى نماز غسل و وضوى آن را بجا آورد مگر اينكه قبلا براى آن غسل كرده باشد و قبل از غسل خون به طور كلّى قطع شده باشد.

مسأله : مستحاضه متوسطه و كثيره كه بايد هم وضو بگيرد و هم غسل كند هركدام را اول بجا آورد صحيح است، ولى بهتر آن است كه اول وضو بگيرد.

مسأله : اگر استحاضه قليله زن، بعد از نماز صبح، متوسطه شود، بايد براى نماز ظهر و عصر غسل كند، و اگر بعد از نماز ظهر و عصر متوسطه شود بايد براى نماز مغرب و عشا غسل نمايد. و اگر بعد از غسل استحاضه متوسطه ادامه داشته باشد براى نماز صبح روز بعد دو مرتبه غسل كند.

مسأله : اگر استحاضه قليله يا متوسطه زن بعد از نماز صبح كثيره شود بايد براى نماز ظهر و عصر يك غسل، و براى نماز مغرب و عشا غسل ديگرى بجا آورد و اگر بعد از نماز ظهر و عصر كثيره شود، بايد براى نماز مغرب و عشا غسل نمايد. و همينطور براى نماز صبح روز بعد، مگر اينكه قبل از غسل شب تبديل به استحاضه قليله شود يا كاملا قطع شود.

مسأله : زن مستحاضه براى هر نمازى چه واجب باشد و چه مستحب، بايد وضو بگيرد و نيز اگر بخواهد نمازى را كه خوانده احتياطاً دوباره بخواند يا بخواهد نمازى را كه فرادى خوانده است دوباره با جماعت بخواند بايد تمام كارهايى را كه براى استحاضه گفته شد انجام دهد، ولى براى خواندن نماز احتياط و سجده فراموش شده و تشهد فراموش شده و سجده سهو، اگر آنها را بعد از نماز فوراً بجا آورد لازم نيست كارهاى استحاضه را تكرار كند.

مسأله : وقتى كه خون زن مستحاضه به طور كلّى قطع شد اگر استحاضه قليله بوده فقط خود را تطهير كند و براى نماز بعدى وضو بگيرد و اگر استحاضه متوسطه يا كثيره بوده بايد غسل كند و براى نماز بعدى وضو بگيرد و اين غسل را مى تواند بعد از قطع خون انجام دهد هر چند وقت نماز نشده باشد.