رساله توضيح المسائل

مسأله : كسى كه در دو محل زندگى مى كند; مثلاً شش ماه در شهرى و شش ماه در شهر ديگر مى ماند هردو وطن او است اما اگر بيشتر از دو محل را براى زندگى خود اختيار كرده باشد بنابر احتياط واجب بايد نماز را هم شكسته بخواند و هم تمام.

مسأله : در غير وطن اصلى و وطن غير اصلى كه ذكر شد در جاهاى ديگر اگر قصد اقامه نكند نمازش شكسته است چه ملكى در آنجا داشته باشد يا نداشته باشد و چه در آنجا شش ماه مانده باشد يا نمانده باشد.

مسأله : اگر به جائى برسد كه وطن اصلى او بوده و عملاً از آنجا صرف نظر كرده يا به جائى برسد كه وطن غير اصلى او بوده و ديگر قصد ماندن در آنجا را ندارد، نبايد نماز را تمام بخواند اگرچه وطن ديگرى هم براى خود اختيار نكرده باشد.

مسأله : مسافرى كه قصد دارد ده روز پشت سرهم در محلى بماند يا مى داند كه بدون اختيار ده روز در محلى مى ماند در آن محل بايد نمازهاى خود را تمام بخواند.

مسأله : هرگاه شخصى بخواهد 240 ساعت يا بيشتر در محلى بماند قصد اقامت محقق مى شود و بايد نماز را تمام بخواند. بنابراين اگر ساعت 10 صبح وارد شهرى شود در صورتى قصد اقامت محقق مى شود كه بخواهد بعد از ساعت 10 صبح روز يازدهم آنجا را ترك كند. و اگر اذان صبح در محلى حضور پيدا كرد لازم نيست 240 ساعت تمام شود بلكه اگر بخواهد تا غروب روز دهم بماند كفايت مى كند و بايد نماز را تمام بخواند.

مسأله : مسافرى كه مى خواهد ده روز در محلى بماند در صورتى بايد نماز را تمام بخواند كه بخواهد تمام ده روز را در يك جا بماند، پس اگر بخواهد مثلاً ده روز در نجف و كوفه بماند بايد نماز را شكسته بخواند.

مسأله : مسافرى كه مى خواهد ده روز در محلى بماند اگر از اول قصد داشته باشد كه در بين ده روز به اطراف آنجا برود چنانچه جائى كه مى خواهد برود از توابع آن باشد مانند باغ هاى اطراف شهر بايد در همه ده روز نماز را تمام بخواند و اگر از توابع آن نباشد و كمتر از مسافت شرعى باشد، اگر به گونه اى باشد كه شب و در زمان استراحت در محل قصد اقامت باشد، نمازش تمام است.

مسأله : مسافرى كه تصميم ندارد ده روز در جائى بماند مثلاً قصدش اين است

كه اگر رفيقش بيايد يا منزل خوبى پيدا كند ده روز بماند بايد نماز را شكسته بخواند.

مسأله : كسى كه تصميم دارد ده روز در محلى بماند اگرچه احتمال دهد كه براى ماندن او مانعى پيش بيايد، در صورتى كه مردم به احتمال او اعتنائى نكنند بايد نماز را تمام بخواند.

مسأله : اگر مسافر بداند كه مثلاً ده روز يا بيشتر، به آخر ماه مانده و قصد كند كه تا آخر ماه در جائى بماند بايد نماز را تمام بخواند ولى اگر نداند تا آخر ماه چقدر مانده و قصد كند كه تا آخر ماه بماند بايد نماز را شكسته بخواند اگرچه از موقعى كه قصد كرده تا آخر ماه ده روز يا بيشتر باشد.

مسأله : اگر مسافر قصد كند كه ده روز در محلى بماند چنانچه پيش از خواندن يك نماز چهار ركعتى از ماندن منصرف شود يا مردد شود كه در آنجا بماند يا به جاى ديگر برود، بايد نماز را شكسته بخواند و اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى از ماندن منصرف شود يا مردد شود، تا وقتى در آنجا هست بايد نماز را تمام بخواند.

مسأله : مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلى بماند اگر روزه بگيرد و بعدازظهر از ماندن در آنجا منصرف شود چنانچه يك نماز چهار ركعتى خوانده باشد روزه اش صحيح است و تا وقتى كه در آنجا هست بايد نمازهاى خود را تمام بخواند و اگر يك نماز چهار ركعتى نخوانده باشد روزه آن روزش صحيح است اما نمازهاى خود را بايد شكسته بخواند و روزهاى بعد هم نمى تواند روزه بگيرد.

مسأله : مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلى بماند اگر از ماندن منصرف شود و شك كند كه پيش از آنكه از قصد ماندن برگردد يك نماز چهار ركعتى خوانده يا نه بايد نمازهاى خود را شكسته بخواند.

مسأله : اگر مسافر به نيت اينكه نماز را شكسته بخواند مشغول نماز شود و در بين نماز تصميم بگيرد كه ده روز يا بيشتر بماند بايد نماز را چهار ركعتى تمام نمايد.

مسأله : مسافرى كه قصد كرده ده روز در جائى بماند اگر در بين نماز چهار ركعتى از قصد خود برگردد چنانچه مشغول ركعت سوّم نشده بايد نماز را دو ركعتى تمام كند و بقيه نمازهاى خود را هم شكسته بخواند و اگر داخل ركوع ركعت سوّم شده احتياط

واجب آن است كه نماز را تمام بخواند و دو ركعت شكسته هم بخواند و تا آنجا مى ماند اين احتياط را ترك نكند.

مسأله : مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلى بماند اگر بيشتر از ده روز در آن جا بماند تا وقتى كه مسافرت نكرده بايد نمازش را تمام بخواند و لازم نيست دوباره قصد ماندن ده روز كند.

مسأله : مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلى بماند بايد روزه واجب را بگيرد و مى تواند روزه مستحبى را هم بجا آورد و نماز جمعه و نافله ظهر و عصر و عشا را هم بخواند.

مسأله : مسافرى كه قصد كرده ده روز در جائى بماند اگر به جايى كه كمتر از چهار فرسخ است برود و برگردد به محل اقامه خود، بايد نماز را تمام بخواند.

مسأله : مسافرى كه قصد كرده ده روز در جائى بماند اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى و تحقق قصد اقامت تصميم بگيرد به جاى ديگرى كه كمتر از هشت فرسخ است برود و ده روز در آنجا بماند بايد در رفتن و در جائى كه قصد ماندن ده روز كرده نمازهاى خود را تمام بخواند ولى اگر جائى كه مى خواهد برود هشت فرسخ يا بيشتر باشد بايد موقع رفتن نمازهاى خود را شكسته بخواند و چنانچه در آنجا قصد ماندن ده روز كرد نمازش را تمام بخواند.

مسأله : مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلى بماند اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى بخواهد به جائيكه كمتر از چهار فرسخ است برود چنانچه مردد باشد كه به محل اولش برگردد يا نه، يا به كلى از برگشتن به آنجا غافل باشد بايد از وقتى كه مى رود تا برمى گردد و بعد از برگشتن نمازهاى خود را تمام بخواند بلى اگر تصميم دارد كه ديگر به عنوان رجوع به محل اقامت به آنجا برنگردد احتياط واجب اين است كه در راه رفتن به آن محل و در آنجا هم نماز شكسته بخواند و هم تمام ولى هنگام برگشت از آنجا نمازش شكسته است و اگر مسافت تا آن محل چهار فرسخ كمتر نباشد هنگام خروج از محل اقامت شكسته بخواند كافيست.

مسأله : اگر به خيال اين كه رفقايش مى خواهند ده روز در محلى بمانند قصد كند

كه ده روز در آنجا بماند و بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى بفهمد كه آنها قصد نكرده اند اگرچه خودش هم از ماندن منصرف شود تا مدتى كه در آنجا هست بايد نماز را تمام بخواند.

مسأله : اگر مسافر بعد از رسيدن به هشت فرسخ، سى روز در محلى بماند و در تمام سى روز در رفتن و ماندن مردد باشد در طول اين مدت نمازش شكسته است ولى بعد از گذشتن سى روز اگرچه مقدار كمى در آنجا بماند بايد نماز را تمام بخواند ولى اگر پيش از رسيدن به هشت فرسخ در رفتن بقيه راه مردد شود از وقتى كه مردد مى شود بايد نماز را تمام بخواند.

مسأله : مسافرى كه مى خواهد نه روز يا كمتر در محلى بماند اگر بعد از آنكه نه روز يا كمتر را در آنجا ماند بخواهد دوباره نه روز ديگر يا كمتر بماند در تمام اين مدت تا سى روز نمازش شكسته است ولى از روز سى و يكم بايد نماز را تمام بخواند اگرچه به مقدار يك نماز بماند.

مسأله : مسافرى كه سى روز مردد بوده در صورتى بايد نماز را تمام بخواند كه سى روز را در يكجا بماند پس اگر مقدارى از آن را در جائى و مقدارى را در جاى ديگر بماند بعد از تمام شدن سى روز هم بايد نماز را شكسته بخواند.

(مسائل متفرقه)

مسأله : مسافر مخيّر است در شهر مكّه و شهر مدينه و مسجد كوفه نمازش را تمام بخواند يا شكسته، و در اين سه مكان فرقى بين بناء اصلى و اوّليّه و آنچه بعد اضافه شده نمى باشد، و نيز مسافر مى تواند در حرم و رواق حضرت سيدالشّهداء (عليه السلام) بلكه در مسجد متصل به حرم نماز را تمام يا شكسته بخواند.

مسأله : كسى كه مى داند مسافر است و بايد نماز را شكسته بخواند اگر در غير چهار مكانى كه در مسأله پيش گفته شد عمداً نمازش را تمام بخواند، نمازش باطل است. و نيز اگر فراموش كند كه نماز مسافر شكسته است و تمام بخواند بنابر احتياط واجب بايد اگر وقت هم گذشته قضا نمايد.

مسأله : كسى كه مى داند مسافر است و بايد نماز را شكسته بخواند اگر بدون توجه و به طور عادت نمازش را تمام بخواند نمازش باطل است و نيز اگر حكم مسافر و سفر خود را فراموش كرده باشد در صورتى كه وقت داشته باشد نمازش را دوباره بخواند بلكه اگر وقت هم گذشته باشد بنابر احتياط واجب بايد قضا نمايد.

مسأله : مسافرى كه نمى داند در سفر بايد نماز را شكسته بخواند، اگر تمام بخواند نمازش صحيح است.

مسأله : مسافرى كه مى داند بايد نماز را شكسته بخواند اگر بعضى از خصوصيات آن را نداند مثلاً نداند كه در سفر هشت فرسخى بايد شكسته بخواند چنانچه تمام بخواند در صورتى كه وقت باقى است بايد نماز را شكسته بخواند و اگر وقت گذشته قضاى نماز شكسته را بايد بجا آورد.

مسأله : مسافرى كه مى داند بايد نماز را شكسته بخواند اگر به گمان اينكه سفر او كمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند وقتى بفهمد سفرش هشت فرسخ بوده نمازى را كه تمام خوانده بايد دوباره شكسته بخواند و اگر وقت هم گذشته قضاى آن را به صورت شكسته بخواند.

مسأله : اگر فراموش كند كه مسافر است و نماز را تمام بخواند چنانچه در وقت يادش بيايد بايد شكسته بجا آورد و اگر بعد از وقت يادش بيايد قضاى آن نماز بر او واجب نيست ولى اگر به علت نسيانِ حكم بوده، به احتياط واجب قضاى آن را در خارجِ وقت بجا آورد.

مسأله : كسى كه بايد نماز را تمام بخواند اگر شكسته بجا آورد در هر صورت نمازش باطل است.

مسأله : اگر مشغول نماز چهار ركعتى شود و در بين نماز يادش بيايد كه مسافر است يا ملتفت شود كه سفر او هشت فرسخ است چنانچه به ركوع ركعت سوّم نرفته باشد بايد نماز را دو ركعتى تمام بخواند و اگر به ركوع ركعت سوّم رفته نمازش باطل است، و در صورتى كه به مقدار خواندن يك ركعت هم وقت داشته باشد بايد نماز را شكسته بخواند يا قضا كند.