رساله توضيح المسائل

مسأله : اگر بچه پيش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود بايد روزه بگيرد، و اگر بعد از اذان بالغ شود روزه آنروز بر او واجب نيست.

مسأله : كسى كه براى بجا آوردن روزه ميتى اجير شده اگر روزه مستحبى بگيرد اشكال ندارد، ولى كسى كه روزه قضا دارد نمى تواند روزه مستحبى بگيرد، و اگر روزه واجب ديگرى دارد بنابر احتياط واجب نمى تواند روزه مستحبى بگيرد، و چنانچه فراموش كند و روزه مستحبى بگيرد در صورتى كه پيش از ظهر يادش بيايد روزه مستحبى او بهم مى خورد، مى تواند نيت خود را به روزه واجب برگرداند، و اگر بعد از ظهر ملتفت شود روزه او باطل است، و اگر بعد از مغرب يادش بيايد روزه اش صحيح است.

مسأله : اگر در ماه رمضان پيش از ظهر كافر مسلمان شود و از اذان صبح تا آنوقت كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد احتياط واجب آن است كه نيت كند و روزه بگيرد و اگر روزه نگرفت قضا كند.

مسأله : اگر مريض پيش از ظهر ماه رمضان خوب شود و از اذان صبح تا آن وقت كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد، بايد نيت روزه كند و آن روز را روزه بگيرد، و چنانچه بعد از ظهر خوب شود روزه آن روز بر او واجب نيست و بايد بعداً آن را قضا كند.

مسأله : انسان مى تواند در هر شب از ماه رمضان براى روزه فرداى آن نيت كند و بهتر است كه شب اول ماه هم نيت روزه همه ماه را بنمايد و آنچه مهم است اين است كه مقارن اذان صبح هر روز نيت روزه ولو ارتكازاً داشته باشد.

مسأله : روزى را كه انسان شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان، واجب نيست روزه بگيرد، و اگر بخواهد روزه بگيرد نمى تواند نيت روزه رمضان كند، ولى اگر نيت روزه قضاء و مانند آن بنمايد چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده از رمضان حساب مى شود.

مسأله : اگر روزى را كه شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان به نيت روزه قضاء يا روزه مستحبى و مانند آن روزه بگيرد، و در بين روز بفهمد كه ماه رمضان است

بايد نيت روزه رمضان كند، و لو اينكه بعد از ظهر ملتفت شود، و اگر به نيت رمضان روزه بگيرد باطل است و لو اينكه در واقع رمضان باشد.

مسأله : اگر در روزه واجب معينى مثل روزه رمضان از نيت روزه گرفتن برگردد، روزه اش باطل است ولى چنانچه نيت كند كه چيزى را كه روزه را باطل مى كند انجام دهد در صورتى كه آن را انجام ندهد روزه اش صحيح است. همين طور در روزه مستحبى و روزه واجب غير معين اگر پيش از ظهر بعد از اين كه از نيت روزه برگشت دوباره نيت روزه كند، روزه او صحيح است.

(چيزهايى كه روزه را باطل مى كند)

مسأله : ده چيز روزه را باطل مى كند; اول: خوردن. دوم: آشاميدن. سوم: جماع. چهارم: استمناء و استمناء آن است كه انسان با خود كارى كند كه منى از او بيرون آيد. پنجم: دروغ بستن به خدا و پيغمبر و جانشينان پيغمبر عليهم السلام. ششم: رساندن غبار غليظ به حلق. هفتم: فرو بردن تمام سر در آب. هشتم: باقيماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح. نهم: اماله كردن با چيزهاى روان. دهم: قى كردن. و احكام اينها در مسائل آينده گفته مى شود.

(1 و 2 ـ خوردن و آشاميدن)

مسأله : اگر روزه دار عمداً چيزى را بخورد يا بياشامد روزه او باطل مى شود چه خوردن و آشاميدن آن چيز معمول باشد مثل نان و آب، چه معمول نباشد مثل خاك و شيره درخت و چه كم باشد يا زياد، حتى اگر كسى نخ را با آب دهانش تر كند، و دوباره بدهانش ببرد، و رطوبت آنرا فرو برد روزه او باطل مى شود و همينطور رطوبت مسواك، مگر اينكه رطوبت آنها بطورى در آب دهان از بين برود كه رطوبت خارج بآن گفته نشود، و همين طور با فرو بردن بقاياى غذايى كه از بين دندانها بيرون مى آيد روزه باطل مى شود.

مسأله : اگر روزه دار سهواً چيزى بخورد يا بياشامد روزه اش باطل نمى شود.

مسأله : بايدروزه دار ازاستعمال آمپولى كه به جاى غذابكار مى رود خوددارى كند،

ولى تزريق آمپولى كه عضو را بى حس مى كند يا بجاى دوا استعمال مى شود اشكال ندارد.

مسأله : اگر موقعى كه مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده بايد لقمه را از دهان بيرون آورد، و چنانچه عمداً فرو برد روزه اش باطل است، و بدستورى كه بعداً گفته خواهد شد كفاره هم بر او واجب مى شود.

مسأله : اگر روزه دار بقدرى تشنه شود كه بترسد از تشنگى بميرد، مى تواند باندازه اى كه از مردن نجات پيدا كند آب بياشامد، ولى روزه او باطل مى شود، و اگر ماه رمضان باشد بايد در بقيه روز از بجا آوردن كارى كه روزه را باطل مى كند خوددارى نمايد و قضاى آن را هم بگيرد.

مسأله : كسى كه مى خواهد روزه بگيرد لازم نيست پيش از اذان دندانهايش را خلال كند، ولى اگر بداند غذايى كه لاى دندان مانده در روز فرو مى رود، چنانچه خلال نكند، روزه اش باطل مى شود، و فرق نمى كند كه چيزى از آن فرو رود يا نرود.

مسأله : فرو بردن آب دهان اگر چه بواسطه خيال كردن ترشى و مانند آن در دهان جمع شده باشد روزه را باطل نمى كند.

مسأله : فرو بردن اخلاط سر و سينه، تا بفضاى دهان نرسيده اشكال ندارد، ولى اگر داخل فضاى دهان شود احتياط واجب آن است كه آنرا فرو نبرد.

مسأله : جويدن غذا براى بچه يا پرنده، و چشيدن غذا و مانند اينها كه معمولاً بحلق نمى رسد، اگر چه اتفاقاً بحلق برسد روزه را باطل نمى كند ولى اگر انسان از اول بداند كه بحلق مى رسد، چنانچه فرو رود، روزه اش باطل مى شود، و بايد قضاى آن را بگيرد، و كفاره هم بر او واجب است.

مسأله : انسان نمى تواند بخاطر ضعف روزه اش را بخورد ولى اگر ضعف او بقدرى است كه معمولاً نمى شود آنرا تحمل كرد خوردن روزه اشكال ندارد.

(3 ـ جماع)

مسأله : جماع اعم از اينكه از جلو باشد از پشت، صغير باشد يا كبير، روزه جماع كننده و جماع شده را باطل مى كند اگر چه فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود و منى هم

بيرون نيايد، و اگر كمتر از مقدار ختنه گاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد روزه باطل نمى شود.

مسأله : اگر فراموش كند كه روزه است و جماع نمايد يا در خواب باشد، يا او را به جماع مجبور نمايند به نحوى كه اختيار از او سلب شود روزه او باطل نمى شود ولى چنانچه در بين جماع يادش بيايد يا ديگر مجبور نباشد بايد فوراً از حال جماع خارج شود، و اگر خارج نشود روزه او باطل مى شود.

مسأله : اگر شك كند كه به اندازه ختنه گاه داخل شده يا نه روزه او صحيح است، و كسى هم كه مقدار ختنه گاهش قطع شده اگر شك كند كه دخول شده يا نه روزه او صحيح است.

(4 ـ استمناء)

مسأله : اگر روزه دار استمناء كند يعنى با خود كارى كند كه منى از او بيرون آيد روزه اش باطل مى شود، ولى اگر بى اختيار از او منى بيرون آيد روزه اش باطل نيست، ولى اگر كارى كند كه بى اختيار منى از او بيرون آيد روزه اش باطل مى شود.

مسأله : هرگاه روزه دار بداند كه اگر در روز بخوابد محتلم مى شود، يعنى در خواب منى از او بيرون مى آيد مى تواند بخوابد، و چنانچه بخوابد و محتلم شود روزه اش صحيح است مخصوصاً اگر ترك خواب موجب حرج باشد.

مسأله : روزه دارى كه محتلم شده مى تواند قبل از غسل كردن بول كند و بدستورى كه قبلاً گفته شد استبراء نمايد، ولى اگر غسل كرده باشد، و بداند كه بواسطه بول يا استبراء كردن باقيمانده منى از مجرى بيرون مى آيد، بنابر احتياط واجب نمى تواند استبراء كند، و اگر روزه دار در حال بيرون آمدن منى از خواب بيدار شود واجب نيست از بيرون آمدن آن جلوگيرى كند.

مسأله : روزه دارى كه محتلم شده اگر بداند منى در مجرا مانده و در صورتى كه پيش از غسل بول نكند بعد از غسل منى از او بيرون مى آيد بهتر است كه پيش از غسل بول كند.

مسأله : اگر به قصد بيرون آمدن منى كارى بكند در صورتى كه منى از او بيرون نيايد روزه اش باطل نمى شود.

مسأله : اگر روزه دار بدون قصد بيرون آمدن منى با كسى بازى و شوخى كند و منى از او خارج شود، در صورتى كه عادت داشته كه با اينگونه كارها منى از او بيرون مى آمده، روزه اش باطل است، و اگر عادت نداشته كه با اين كارها از او منى خارج شود و اتفاقاً خارج شده باز روزه اش باطل است، مگر اينكه اطمينان داشته باشد كه منى از او خارج نمى شود.

(5 ـ دروغ بستن به خدا و پيغمبر)

مسأله : اگر روزه دار بگفتن يا بنوشتن با باشاره و مانند اينها بخدا و پيغمبر و جانشينان آن حضرت عمداً نسبت دروغ بدهد اگر چه فوراً بگويد دروغ گفتم يا توبه كند; روزه او باطل است، و احتياط واجب آن است كه ساير پيغمبران و جانشينان آنان، و حضرت زهرا سلام الله عليها هم در اين حكم فرقى ندارند.

مسأله : اگر بخواهد خبرى را كه نمى داند راست است يا دروغ نقل كند، نبايد خودش آن را به طور جزم بگويد ولكن اگر خودش هم به طور جزم خبر بدهد روزه اش باطل نمى شود گر چه ظن به كذب خبر يا احتمال كذب خبر را بدهد.

مسأله : اگر چيزى را باعتقاد اينكه راست است از قول خدا يا پيغمبر نقل كند، و بعد بفهمد دروغ بوده روزه اش باطل نمى شود.

مسأله : اگر بداند دروغ بستن به خدا و پيغمبر روزه را باطل مى كند و چيزى را كه مى داند دروغ است بآنان نسبت دهد، و بعداً بفهمد آنچه را كه گفته راست بوده روزه اش صحيح است.

مسأله : اگر دروغى را كه ديگرى ساخته عمداً بخدا و پيغمبر و جانشينان پيغمبر نسبت دهد روزه اش باطل مى شود، ولى اگر از قول كسى كه آن دروغ را ساخته نقل كند روزه او باطل نمى شود.

مسأله : اگر از روزه دار بپرسند كه آيا پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم چنين