رساله توضيح المسائل

قايق و ماشين سوارى صحيح نيست مگر در حال ضرورت و تنگى وقت.

مسأله : نماز روى خرمن گندم و جو و تپّه اى از رمل و مانند اينها كه نمى شود استقرار پيدا كرد باطل است، امّا اگر حركت كم باشد كه بتوان واجبات نماز را انجام داد و شرايط ديگر را رعايت كرد مانع ندارد.

مسأله : در جائى كه به واسطه احتمال باد و باران و زيادى جمعيّت و مانند اينها اطمينان ندارد كه بتواند نماز را تمام كند، اگر به اميد تمام كردن شروع كند اشكال ندارد و اگر به مانعى برنخورد نمازش صحيح است، و در جائى كه ماندن در آن حرام است (مثلاً جائى كه خطر خراب شدن سقف يا ريزش كوه يا تصادف و...) نبايد نماز بخواند ولى اگر خواند نمازش صحيح است ليكن مرتكب حرام شده است. و همچنين روى چيزى كه ايستادن و نشستن روى آن حرام است مانند فرش يا روزنامه اى كه اسم خدا و آيات قرآن بر آن نوشته شده نبايد نماز بخواند ولى اگر خواند نمازش صحيح است امّا مرتكب حرام شده است.

مسأله : احتياط واجب آن است كه در خانه كعبه و بر بام آن نماز واجب را نخوانند ولى در حال ناچارى مانع ندارد.

مسأله : خواندن نماز مستحب در خانه كعبه و بر بام آن اشكال ندارد بلكه مستحب است در داخل خانه كعبه مقابل هر ركنى دو ركعت نماز بخوانند.

(شرط سوّم:)

در جائى نماز بخواند كه بتواند واجبات نماز را انجام دهد.

مسأله : در جائى كه سقف آن كوتاه است و نمى تواند در آنجا راست بايستد يا به اندازه اى كوچك است كه جاى ركوع و سجود ندارد نبايد نماز بخواند، و اگر ناچار شود كه در چنين جائى نماز بخواند بايد قدرى كه ممكن است قيام و ركوع و سجود را بجا آورد.

مسأله : انسان نبايد جلوتر از قبر پيغمبر و امام (عليه السلام) نماز بخواند و بنابر احتياط مستحب مساوى قبر مطهّر معصوم نماز نخواند.

مسأله : اگر در نماز چيزى مانند ديوار بين او و قبر مطهّر معصوم حائل باشد كه

بى احترامى نشود اشكال ندارد ولى فاصله شدن صندوق شريف و ضريح و پارچه اى كه روى آن افتاده كافى نيست.

(شرط چهارم:)

موجب نجاست لباس و بدن نمازگزار نشود.

مسأله : مكان نمازگزار اگر نجس است نبايد به طورى تر باشد كه رطوبت آن به بدن يا لباس او برسد مگر نجاستى باشد كه در نماز معفوّ است. ولى جائى كه پيشانى را بر آن مى گذارد اگر نجس باشد نماز باطل است هر چند نجاست آن مسرى نباشد و اگر مقدار واجب در سجده پاك باشد كافى است و احتياط مستحبّ آن است كه مكان نمازگزار اصلاً نجس نباشد.

(شرط پنجم:)

مرد بر زن مقدم باشد.

مسأله : در نماز، زن بايد عقب تر از مرد بايستد و بهتر است جاى سجده زن از جاى ايستادن مرد كمى عقب تر باشد، بنابراين اگر زن جلوتر يا مساوى مرد بايستد نماز باطل است و در اين حكم بين محرم و نامحرم يا زن و شوهر تفاوتى ندارند، و همينطور بين نماز واجب و مستحب فرق ندارد.

مسأله : اگر زن در كنار مرد يا جلوتر بايستد و با هم وارد نماز شوند نماز هر دو باطل است امّا اگر يكى قبلاً وارد نماز شده باشد نماز او صحيح است ولى نماز دوّمى باطل است.

مسأله : اگر ميان مرد و زن ديوار يا پرده يا چيز ديگرى باشد كه يكديگر را نبينند يا بين آنها ده ذراع كه تقريباً 5 متر است فاصله باشد نمازشان صحيح است.

مسأله : اگر زن در طبقه دوّم نماز بخواند گرچه جلوتر يا مساوى مرد باشد نمازش صحيح است حتّى اگر ارتفاع كمتر از 10 ذراع يعنى كمتر از پنج متر باشد.

(شرط ششم:)

مسطح بودن مكان نمازگزار.

مسأله : جاى پيشانى نمازگزار از جاى زانوها و سر انگشتان پاى او نبايد بيش از

چهار انگشت بسته پست تر يا بلندتر باشد.

(جاهايى كه نماز خواندن در آنها مستحب است)

مسأله : در شرع مقدّس اسلام بسيار سفارش شده است كه نماز را در مسجد بخوانند و بهتر از همه مسجدها مسجدالحرام است و بعد از آن مسجد پيغمبر(صلى الله عليه وآله) و بعد مسجد كوفه و بعد از آن مسجد بيت المقدّس و بعد مسجد جامع هر شهر و بعد از آن مسجد محلّه، و بعد از مسجد محلّه، مسجد بازار است.

مسأله : براى زنها بهتر آن است كه نماز را در خانه و اطاق اختصاصى خود بخوانند. ولى اگر نماز در مسجد به هر جهتى غير از مسجد بودن فضيلت بر نماز در خانه را داشته باشد مثل اين كه در مسجد جماعت است يا حضور قلب بيشترى وجود دارد بهتر است زنان براى درك اين فضيلت با حجاب كامل به مسجد بروند. و اگر راهى براى يادگرفتن احكام و مسائل اسلامى جز از طريق رفتن به مسجد وجود ندارد واجب است به مسجد بروند.

مسأله : نماز در حرم امامان (عليهم السلام) مستحب بلكه بهتر از مسجد است. و نماز در حرم مطهّر حضرت اميرالمؤمنين (عليه السلام) برابر دويست هزار نماز است.

مسأله : زياد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدى كه نمازگزار ندارد مستحّب است و همسايه مسجد اگر عذرى نداشته باشد مكروه است در غير مسجد نماز بخواند.

مسأله : مستحب است انسان با كسى كه از روى بى اعتنائى به مسجد حاضر نمى شود رابطه دوستى برقرار نكند، با او غذا نخورد، در كارها با او مشورت نكند، همسايه او نشود، از او زن نگيرد و به او زن ندهد.

(جاهايى كه نماز خواندن در آنها مكروه است)

مسأله : نماز خواندن در موارد زير مكروه است: حمّام، زمين نمكزار، مقابل انسان، مقابل درى كه باز است، در جادّه و خيابان و كوچه اگر براى كسانى كه عبور مى كنند زحمت نباشد و چنانچه زحمت باشد حرام و نماز باطل است، مقابل آتش و

چراغ، در آشپزخانه و هرجا كه كوره آتش باشد، مقابل چاه و گودالى كه محلّ بول باشد، روبروى عكس و روبروى مجسمه چيزى كه روح دارد مگر آنكه روى آن پرده بكشند، در اطاقى كه جُنُب در آن باشد، در جائى كه عكس باشد اگرچه روبروى نمازگزار نباشد، مقابل قبر، روى قبر، بين دو قبر و در قبرستان.

مسأله : كسى كه در محلّ عبور مردم نماز مى خواند، يا كسى روبروى اوست مستحبّ است جلوى خود چيزى بگذارد كه ميان او و آنها حائل گردد حتّى اگر عصا، تسبيح يا ريسمانى باشد.

احكام مسجد

مسأله : نجس كردن زمين و سقف و بام و طرف داخل ديوار مسجد حرام است و هركس بفهمد كه نجس شده است بايد فوراً نجاست آن را برطرف كند، و احتياط واجب آن است كه طرف بيرون مسجد را هم نجس نكنند، و اگر نجس شود نجاستش را برطرف نمايند، مگر آنكه واقف آن را جزء مسجد قرار نداده باشد.

مسأله : اگر نتواند مسجد را تطهير كند يا كمك لازم داشته باشد و پيدا نكند تطهير مسجد بر او واجب نيست ولى بايد به كسى كه مى تواند تطهير كند اطلاّع دهد.

مسأله : اگر جائى از مسجد نجس شود كه تطهير آن بدون كندن يا خراب كردن ممكن نيست بايد آنجا را بكنند، يا اگر خرابى زياد لازم نمى آيد خراب نمايند. و پركردن جائى كه كنده اند و ساختن جائى كه خراب كرده اند واجب نيست، بلى اگر آن كس كه نجس كرده بكند يا خراب كند در صورت امكان بايد پر كند و تعمير نمايد.

مسأله : اگر مسجدى را غصب كنند و به جاى آن خانه و مانند آن بسازند يا در طرح توسعه و تعريض كوچه و خيابانهاى شهر و روستا قسمتى از مسجد در كوچه و خيابان واقع شود بنابر احتياط واجب تنجيس آن جايز نيست و تطهير آن واجب است.

مسأله : جسد ميت را پيش از غسل دادن در مسجد گذاشتن اگر موجب سرايت نجاست به مسجد يا مستلزم بى احترامى به مسجد نباشد مانعى ندارد ولى بهتر آن است

كه جنازه ميّت را در مسجد نگذارند امّا بعد از غسل بى اشكال است.

مسأله : نجس كردن حرم پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و حرم امامان (عليه السلام) حرام است، و اگر نجس شود چنانچه نجس ماندن آن بى احترامى باشد تطهير آن واجب است، بلكه احتياط مستحب آن است كه اگر بى احترامى هم نباشد آن را تطهير كنند.

مسأله : اگر حصير يا فرش مسجد نجس شود، بنابر احتياط واجب بايد آن را آب بكشند.

مسأله : بردن عين نجاست مانند خون و بول در مسجد اگر بى احترامى به مسجد باشد حرام است و همچنين بردن چيزى كه نجس شده (مانند لباس و كفش نجس) در صورتى كه بى احترامى به مسجد باشد حرام است.

مسأله : اگر براى مراسم عزادارى و روضه خوانى و سوگوارى يا جشنهاى مذهبى و مانند آن مسجد را چادر بزنند و سياهى بكوبند و اسباب چاى و غذا در مسجد ببرند در صورتى كه اين كارها به مسجد ضرر نرساند و مانع نماز خواندن نشود اشكال ندارد.

مسأله : بنابر احتياط واجب نبايد مسجد را به طلا زينت كنند و همچنين نبايد بنابر احتياط صورت چيزهائى كه مثل انسان و حيوان روح دارد در مسجد نقش كنند، ولى نقّاشى چيزهائى كه روح ندارد، مثل گل و بوته مكروه است.

مسأله : اگر مسجد خراب هم شود نمى توانند آن را بفروشند يا داخل ملك يا جادّه كنند.

مسأله : فروختن در و پنجره و چيزهاى ديگر مسجد حرام و اگر مسجد خراب شود، بايد آنها را صرف تعمير همان مسجد كنند، و چنانچه به درد آن مسجد نخورد، بايد در مسجد ديگر مصرف شود، ولى اگر به درد مسجدهاى ديگر هم نخورد مى توانند آن را بفروشند و پول آن را اگر ممكن است صرف تعمير همان مسجد وگرنه صرف تعمير مسجد ديگر نمايند.

مسأله : ساختن مسجد و تعمير مسجدى كه نزديك به خرابى مى باشد مستحب است و اگر مسجد طورى خراب شود كه تعمير آن ممكن نباشد مى توانند آن را خراب كنند و دوباره بسازند بلكه مى توانند مسجدى را كه خراب نشده براى احتياج مردم خراب