صفحه اصلي  

فهرست مطالب
مقصد سوم: مفهوم و منطوق

مقدّمات بحث ... 17
مقدّمه اوّل: مراد از مفهوم چيست؟ ... 17
مقدّمه دوم: آيا مفهوميت از صفات مدلول است يا از صفات دلالت؟ ... 19
كلام مرحوم آخوند ... 19
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 20
مقدّمه سوم: آيا نزاع در باب مفهوم، صغروى است يا كبروى؟ ... 23
بحث اوّل: مفهوم شرط ... 27
نظر قائلين به ثبوت مفهوم ... 28
طريق اوّل (طريق قدماء) ... 28
بررسى طريق قدماء ... 30
طريق دوم (طريق متأخّرين) ... 34
راه اوّل (تبادر) ... 34
بررسى راه اوّل ... 35
راه دوم (انصراف) ... 37
بررسى راه دوم ... 37
راه سوم (اطلاق ادات شرط و جريان مقدّمات حكمت در مورد آن) ... 38
پاسخ مرحوم آخوند از راه سوم ... 39
پاسخ ما از راه سوم ... 40
راه چهارم (اطلاق شرط و جريان مقدّمات حكمت در مورد آن) ... 41
پاسخ مرحوم آخوند از راه چهارم ... 42
پاسخ ما از راه چهارم ... 43
راه پنجم (اطلاق شرط و جريان مقدّمات حكمت در مورد آن به بيان ديگر) ... 44
پاسخ راه پنجم ... 44
راه ششم (اطلاق جزاء و جريان مقدّمات حكمت در مورد آن) ... 47
پاسخ راه ششم ... 48
كلام مرحوم عراقى در ارتباط با مفهوم جمله شرطيه ... 51
تنبيهات بحث مفهوم شرط ... 53
تنبيه اوّل: آيا مراد از انتفاء حكم در مفهوم، انتفاء شخص حكم است يا انتفاء نوع حكم؟ ... 53
اشكال ... 55
1ـ پاسخ مرحوم آخوند ... 57
بررسى پاسخ مرحوم آخوند ... 58
2ـ پاسخ مرحوم شيخ انصارى ... 58
بررسى پاسخ مرحوم شيخ انصارى ... 59
3ـ پاسخ حضرت امام خمينى (رحمه الله) ... 60
بررسى كلام امام خمينى (رحمه الله) ... 61
تنبيه دوم: تعدّد شرط و وحدت جزاء ... 63
اقوال در مورد تداخل و عدم تداخل ... 78
نظريه اوّل: قول به عدم تداخل ... 78
فرض مسأله در جايى كه يك قضيّه شرطيه داشته باشيم ... 104
نظريه دوم و سوم: قول به تداخل و قول به تفصيل ... 107
تذييل مفهوم شرط ... 107
بحث دوم: مفهوم وصف ... 113
اقوال در مفهوم وصف ... 117
بحث سوم: مفهوم غايت ... 121
مسأله اوّل: آيا غايت، داخل در مغيّاست يا خارج از آن است؟ ... 121
مسأله دوم: آيا قضيّه مشتمل برغايت، داراى مفهوم است؟ ... 123
نظريه مرحوم آخوند ... 123
كلام مرحوم حائرى ... 124
بررسى كلام مرحوم حائرى ... 126
تحقيق در ارتباط با مفهوم غايت ... 128
بحث چهارم: مفهوم استثناء ... 129
تحقيق در ارتباط با مفهوم استثناء ... 133

مقصد چهارم: عـام و خــاص

تعريف عامّ ... 137
كلام مرحوم آخوند ... 137
اشكالات مرحوم مشكينى بر مرحوم آخوند ... 138
خصوصيات عامّ ... 143
راه هاى اثبات عموم ... 149
اقسام عام و مطلق ... 155
1 ـ بحث پيرامون تقسيمى كه براى عام مطرح شده است ... 155
جهت اوّل: مقصود از عام استغراقى و عام مجموعى و عام بدلى چيست؟ ... 156
جهت دوم: آيا اين انقسام، با توجه به حكم است، يا موضوع؟ ... 158
تحقيق در مسأله ... 158
2ـ بحث پيرامون تقسيمى كه براى مطلق مطرح شده است ... 161
آيا هر عمومى نيازمند به اطلاق است؟ ... 169
مقدّمه بحث ... 169
اشكال ... 170
بررسى اشكال فوق ... 171
1ـ جواب مرحوم حائرى ... 171
2ـ جواب امام خمينى (رحمه الله) ... 174
الفاظ عموم ... 179
1 ـ نكره در سياق نفى ... 179
كلام مرحوم آخوند ... 180
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 181
2 ـ محلّى به «ال» ... 185
تحقيق بحث در ارتباط با محلّى به «ال» ... 185
1ـ مفرد محلّى به «ال» ... 186
2 ـ جمع محلّى به «ال» ... 188
آيا جمع محلّى به «ال» بر كدام يك از اقسام عموم دلالت دارد؟ ... 189
شك در عروض تخصيص زايد، بر عام ... 193
تحقيق در مسأله ... 194
ماهيت مجاز چيست؟ ... 194
آيا تخصيص عام، مستلزم مجازيت در عام است؟ ... 201
نظريه صاحب كتاب «وقاية الأذهان» ... 201
نظريّه مرحوم آخوند ... 202
اشكال محقّق نائينى (رحمه الله) به مرحوم آخوند ... 209
دفاع از مرحوم آخوند ... 210
نظريه مرحوم نائينى ... 210
بررسى كلام مرحوم نائينى ... 212
اجمال مخصِّص ... 217
مقام اوّل: شبهه مفهوميّه ... 217
صورت اوّل: دوران بين اقلّ و اكثر با اتصال مخصِّص ... 218
صورت دوم: دوران بين اقلّ و اكثر با انفصال مخصّص ... 221
كلام مرحوم محقق حائرى ... 224
بررسى كلام مرحوم حائرى ... 224
عدول مرحوم حائرى از نظريه فوق ... 225
صورت سوم: دوران بين متباينين با اتّصال مخصِّص ... 227
صورت چهارم: دوران بين متباينين با انفصال مخصّص ... 228
مقام دوم: شبهه مصداقيّه ... 234
صورت اوّل: شبهه مصداقيه در مورد مخصّص متّصل ... 235
صورت دوم: شبهه مصداقيّه در مورد مخصّص منفصل ... 237
بحث اوّل: مخصّص منفصل لفظى ... 237
نظريه اوّل (جواز تمسك به عام) ... 237
بررسى نظريه اوّل ... 239
نظريه دوم (عدم جواز تمسك به عام) ... 244
راه اوّل (راه مرحوم آخوند) ... 244
راه دوم (راه مرحوم عراقى) ... 244
بررسى كلام مرحوم عراقى ... 245
راه سوم (راه مرحوم نائينى) ... 248
بررسى كلام مرحوم نائينى ... 250
بحث دوم: مخصّص منفصل لبّى ... 250
نظريه مرحوم آخوند ... 250
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 252
نظريه مرحوم نائينى ... 254
بررسى كلام مرحوم نائينى ... 258
تنبيهات شبهه مصداقيّه مخصّص ... 261
تنبيه اوّل: شبهه مصداقيّه در مورد عموم و خصوص من وجه ... 261
احتمال اوّل: دخول در مسأله اجتماع امر و نهى ... 262
احتمال دوم: دخول در متعارضين ... 266
احتمال سوم: دخول در متزاحمين ... 268
تنبيه دوم: احراز مصداق با اصل عملى در شبهات مصداقيه ... 269
1 ـ نظريه مرحوم آخوند ... 271
2 ـ نظريه محقق عراقى (رحمه الله) ... 276
3 ـ نظريّه حضرت امام خمينى (رحمه الله) ... 279
بررسى اقوال در مسأله ... 280
1 ـ بررسى كلام مرحوم عراقى ... 280
2ـ بررسى كلام مرحوم آخوند ... 282
تحقيق در مسأله و بحثى پيرامون استصحاب عدم ازلى ... 282
بحث پيرامون قضايا ... 283
بحث اوّل: بررسى نسبت در قضاياى حمليّه موجبه ... 284
بحث دوم: بررسى نسبت در قضاياى حمليه سالبه ... 291
بحث سوم: بررسى نسبت در قضاياى معدوله ... 291
رجوع به اصل بحث ... 296
تنبيه سوم: تمسك به اصالة العموم در غير مورد شكّ در تخصيص ... 304
كلام بعض فقهاء ... 304
بررسى نظريه فوق ... 306
تحقيق در مسأله ... 308
جمع بين ادلّه ... 312
تنبيه چهارم: دوران امر بين تخصيص و تخصّص ... 315
كلام بعض فقهاء ... 315
بررسى نظريه بعض فقهاء ... 317
آيا در مانحن فيه موردى براى جريان اصالة العموم وجود دارد؟ ... 320
فحص از مخصِّص ... 323
تحقيق در مسأله ... 327
تذييل بحث ... 332
مطلب اوّل ... 332
كلام مرحوم آخوند ... 332
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 334
مطلب دوم ... 336
بررسى استدلال فوق ... 338
دفاع مرحوم نائينى از مستدلّ ... 339
اشكال بر مرحوم نائينى (رحمه الله) ... 341
خطابات شفاهى ... 349
عنوان بحث ... 349
كلام مرحوم آخوند ... 349
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 352
كلام بعضى از حنابله ... 353
اشكالات كلام بعض حنابله ... 353
تحقيق در ارتباط با عنوان محلّ نزاع ... 355
رجوع به اصل بحث ... 362
تحقيق در مسأله ... 366
ثمره بحث خطابات شفاهى ... 371
ثمره اوّل ... 371
كلام مرحوم آخوند ... 371
كلام مرحوم نائينى ... 372
اشكال بر كلام مرحوم نائينى ... 372
ثمره دوم ... 373
كلام مرحوم آخوند ... 375
تعقّب عامّ به ضميرى كه به بعض افراد عام برمى گردد ... 377
صورت اوّل: استفاده رجوع ضمير به بعض افراد عامّ، از قرينه  منفصله ... 381
صورت دوم: استفاده رجوع ضمير به بعض افراد عامّ، از طريق  عقل ... 386
تخصيص عام با مفهوم ... 389
بحث اوّل: تخصيص عامّ با مفهوم موافق ... 389
تفاوت اساسى مفهوم موافق با مفهوم مخالف ... 391
ويژگى هاى مفهوم مخالف ... 391
معناى مفهوم موافق ... 392
كلام مرحوم نائينى (در رابطه با احتمال پنجم) ... 397
اشكال بر مرحوم نائينى ... 398
بحث دوم: تخصيص عامّ با مفهوم مخالف ... 402
استثناى واقع بعد از جمل متعدّده ... 411
مقدّمه بحث ... 411
بحث در مقام ثبوت ... 412
كلام قائل به استحاله ... 412
بررسى كلام قائل به استحاله ... 414
بحث در مقام اثبات ... 417
كلام مرحوم نائينى ... 417
بررسى كلام مرحوم نائينى ... 418
تحقيق در مسأله استثناء بعد از جمل متعدّد ... 419
تخصيص عمومات كتاب با خبر واحد ... 431
نظريّه اوّل: تخصيص كتاب با خبر واحد جايز  است ... 432
نظريه دوم: تخصيص كتاب با خبر واحد جايز  نيست ... 433
دوران بين نسخ و تخصيص ... 447
1 ـ خاص مقارن با عام وارد شده  باشد ... 448
2 ـ خاصّ، بعد از عامّ ولى قبل از فرا رسيدن وقت عمل به عام وارد شده باشد ... 448
نظريه اوّل ... 449
نظريه دوم ... 451
بررسى كلام مرحوم نائينى ... 453
3 ـ خاصّ، بعد از فرا رسيدن وقت عمل به عامّ وارد شده باشد ... 455
اشكال مهمّ ... 456
راه حلّ مرحوم آخوند ... 457
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 461
رجوع به اصل بحث ... 462
4 ـ خاصّ، قبل از عامّ و عامّ، قبل از وقت عمل به خاصّ وارد شده باشد ... 468
5 ـ خاصّ، قبل از عامّ و عامّ، بعد از وقت عمل به خاصّ وارد شده باشد ... 469
تحقيق در مسأله ... 474

مقصد پنجم: مطلق و مقيّد

تعريف مطلق ... 479
مقصود از تعريف ... 481
اشكالات تعريف مطلق ... 481
تعريف صحيح براى مطلق ... 486
آيا اطلاق و تقييد، فقط در ارتباط با حكم است؟ ... 488
مصاديق مطلق ... 489
1ـ اسم جنس ... 489
كلام مرحوم محقّق اصفهانى ... 491
بررسى كلام مرحوم اصفهانى ... 492
تقسيمات ماهيت ... 493
كلام حضرت امام خمينى (رحمه الله) ... 494
بررسى كلام امام خمينى (رحمه الله) ... 496
2ـ علم جنس ... 497
كلام مرحوم آخوند ... 498
اشكال مرحوم آخوند بر ادباء ... 498
كلام مرحوم حائرى ... 500
بررسى كلام مرحوم حائرى ... 502
كلام حضرت امام خمينى (رحمه الله) ... 504
3ـ مفرد معرّف به «ال» ... 507
كلام مرحوم آخوند ... 507
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 509
4ـ جمع محلّى به «ال» ... 511
5 ـ نكره ... 514
كلام مرحوم آخوند ... 514
اشكال بر كلام مرحوم آخوند ... 514
كدام يك از الفاظ مطرح شده تحت عنوان «مطلق» هستند؟ ... 517
كلام مرحوم آخوند ... 517
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 519
مقدّمات حكمت ... 527
مقدّمه اوّل: مولا در مقام بيان تمام مرادش باشد ... 527
جهت اوّل: مقصود از «مراد مولا»، مراد جدّى است يا مراد استعمالى؟ ... 527
جهت دوم: آيا مقدّميت اين مقدّمه مورد قبول است؟ ... 529
كلام مرحوم حائرى ... 529
بررسى كلام مرحوم حائرى ... 531
مقدّمه دوم: در كلام مولا قرينه اى بر تقييد وجود نداشته باشد ... 532
جهت اوّل: آيا مقصود از «قرينه بر تقييد» چيست؟ ... 532
جهت دوم: آيا «عدم وجود قرينه بر تقييد» مقدّميت دارد يا نه؟ ... 533
مقدّمه سوم: قدر متيقّن در مقام تخاطب وجود نداشته باشد. ... 535
جهت اوّل: مقصود از «قدر متيقّن در مقام تخاطب» چيست؟ ... 535
جهت دوم: آيا «عدم وجود قدر متيقّن در مقام تخاطب» مقدميّت  دارد؟ ... 536
از چه راهى مى توان احراز كرد كه مولا در مقام بيان است؟ ... 540
1ـ كلام مرحوم آخوند ... 540
بررسى كلام مرحوم آخوند ... 542
2ـ كلام امام خمينى (رحمه الله) ... 543
بررسى كلام امام خمينى (رحمه الله) ... 543
انصراف ... 545
مقام اوّل: معناى انصراف چيست؟ ... 545
مقام دوم و سوم: مراتب انصراف كدامند؟ و كدام يك از آنها مانع از اطلاق است؟ ... 546
جمع بين مطلق و مقيّد متنافى ... 549
راه هاى احراز وحدت حكم كدامند؟ ... 550
فروض بحث مطلق و مقيّد متنافى ... 552
الف: مطلق و مقيّدى كه در نفى و اثبات با هم تخالف داشته باشند ... 552
ب: مطلق و مقيّدى كه در دو كلام بوده و در نفى و اثبات با هم توافق داشته باشند ... 556
كلام مرحوم حائرى ... 558
اشكال بر مرحوم حائرى ... 561
تحقيق در مسأله ... 561
تذييل بحث مطلق و مقيّد ... 567
مجمل و مبيّن ... 569