(صفحه 161)

زكات

زكات غلاّت

سؤال 620 :كسى زمينى را كشت كرده و با مالك قرار گذاشته است كه بعد از برداشت محصول صدى سى من گندم به او بدهد، آيا زكات به اين گندم تعلق مى گيرد؟
جواب: اگر كارگر در بذر شريك نباشد و سهميه او تنها به جهت حق العمل و اجرت كارگرى باشد زكات ندارد. ولى اگر از مؤونه سالش زياد بيايد، خمس دارد.

سؤال 621 :اگر كسى مقدارى زمين مزروعى را بدون اجاره يا مزارعه به ديگرى، رها كرده و به محل ديگر برود و برادرِ مالك آن را با زمين خودش كشت كند و محصول هر دو به حد نصاب باشد، آيا بر او زكات واجب است؟
جواب: اگر گندم را براى خودش كشت كرده و به نصاب برسد، زكات آن واجب است و اجرت المثل زمين را به برادر مديون خواهد بود. ولى اگر به قصد شراكت كشت كرده كه مقدارى از گندم مال برادر باشد، در صورتى كه سهم خودش به حد نصاب نرسد، زكات ندارد.

سؤال 622 :مالكى مقدارى زمين مزروعى خود را بصورت اجاره به ديگرى واگذار كرده و مال الاجاره از گندم آن تعيين شده، گندمى كه از بابت اجرت به دست مى آيد، اگر به تنهايى به حد نصاب برسد يا با گندم باقيمانده زمين در دست خود مالك برداشت مى شود به نصاب
(صفحه 162)
برسد، آيا متعلق زكات مى شود؟
جواب: گندمى كه بابت مال الاجاره مى گيرد متعلق زكات نمى شود. اگرچه به حد نصاب برسد. بلى اگر گندمى كه از زراعت و زمين در دست خودش برداشت مى كند به تنهايى به حد نصاب برسد، زكات دارد.

سؤال 623 :اينجانب در زمين خود گندم و جو كشت كرده ام و براى بدست آوردن محصول خرجهايى كرده ام، كه از جمله آنها خريد يك تراكتور و مقدارى وسايل كشاورزى است، آيا مى توانم اينها را از حاصل كسر كنم و بعد اگر گندم به حدّ نصاب رسيد، زكات بدهم؟
جواب: بلى، تمام مخارجى كه براى بدست آوردن گندم و جو كرده ايد استثنا كنيد و اگر بدون تراكتور نمى توانيد زراعت كنيد، فقط استهلاك آن كسر مى شود و نيز اگر مقدارى از قيمت آن كاسته شود مى توانيد آن مقدار را جزء مخارج حساب كنيد، ولى بايد توجه داشته باشيد كه اگر پيش از كم كردن اينها حاصل شما به حد نصاب برسد، يعنى به 288 من، 45 مثقال كم برسد، بنابر احتياط واجب بايد زكات باقيمانده آن را بدهيد.

سؤال 624 :در برخى روايات زكات برنج را مطرح كرده اند كه حمل بر استحباب شده است، آيا با وضع فعلى كه در بعضى مناطق به صورت وسيعى برنج مى كارند، نمى توان حكم به وجوب زكات آن داد. نظر مبارك خود را بيان فرماييد.
جواب: فعلا، فتوا عدم وجوب زكات در مثل برنج است.

زكات طلا و نقره

سؤال 625 :آيا به سكّه هاى بهار آزادى زكات تعلّق مى گيرد؟
جواب: تعلّق نمى گيرد.

سؤال 626 :سكّه هايى كه مخصوص زمان تزار روسيّه بود (ده روبل طلا) تقريباً صد سال قبل از سوى همين رژيم درست شده است، الآن در كشورهاى مختلف شوروى سابق بين مردم رايج است و به قيمتهاى مختلف آن را خريد و فروش مى كنند. با اينكه بين مردم رايج
(صفحه 163)
است ولى هيچ دولتى آن را به رسميّت نمى شناسد، آيا زكات به آن سكّه طلا تعلّق مى گيرد؟
جواب: به نظر اينجانب زكات طلا در صورتى واجب است كه علاوه بر ساير شرايط، سكّه دار و معامله با آن رايج باشد و رايج بودن به اين است كه با آن مانند روبل (اسكناس) معامله شود و همانطور كه در هنگام معامله گفته مى شود اين جنس را به چند روبل يا چند تومان مى فروشى، گفته شود اين جنس را به چند روبل طلا مى فروشى. و ظاهراً روبل طلاى قديم يا زمان حاضر به اين نحو معامله نمى شود، بلكه خود آن مانند اجناس خريد و فروش مى شود و قيمت آن مانند اجناس مختلف كم و زياد مى گردد. بنابراين، رايج نيست و زكات به آن تعلّق نمى گيرد.
ضمناً نقره هم همين حكم را دارد. و سكّه هاى بهار آزادى نيز كه فعلا در ايران معامله مى شود همين حكم را دارد و زكات به آن تعلق نمى گيرد.

پرداخت و مصرف زكات

سؤال 627 :آيا مصرف زكات در خريد ظرف براى مسجد به اين صورت كه وقف مسجد باشد و كرايه دادن آن براى كارهاى خصوصى هم جايز باشد، جايز است؟
جواب: چنانچه مال الاجاره آن نيز صرف در مصالح مسجد شود، مانعى ندارد.

سؤال 628 :آيا مى شود به عنوان زكات، به فقرا مواد غذايى داد؟
جواب: مانعى ندارد.

سؤال 629 :مالك كه بايد زكات بپردازد، آيا مى تواند بدون اذن حاكم شرع جنس مورد تعلق زكات را بفروشد و سپس به مقدار پول زكات از ثمن آن جدا كرده و بپردازد؟
جواب: جايز است.

سؤال 630 :آيا مى شود از پول زكات به مردم براى كار خير قرض داد؟
جواب: جايز نيست.

سؤال 631 :اگر انسان توانايى نداشته باشد كه زكات غلاّت را از خود آنها بدهد و نيز نتواند
(صفحه 164)
پول آنها را بپردازد، آيا مى تواند جنس ديگرى مثل لباس و... پرداخت كند؟
جواب: در فرض سؤال، جنس ديگر را به عنوان قيمت يكى از غلاّت چهارگانه حساب كرده و بپردازد. ان شاء الله مجزى است.

سؤال 632 :از گذشته قبرى به عنوان امامزاده شهرت يافته، اما شجره نامه آن دقيقاً معلوم نيست، آيا تعمير آن از زكات جايز است؟
جواب: اگر مقبره مزبوره در ميان عامّه مردم محلّ، مورد احترام و تجليل است و بعنوان امامزاده مى شناسند، صرف زكات در تعمير آن بقدر حاجت مانع ندارد.

سؤال 633 :مصرف زكات اهالى روستا جهت ساختن انبار براى نگه دارى كالاهاى سهميّه متعلّق به عموم روستا ـ با توجّه به نياز مبرم مردم براى آن و نبودن بودجه غير از وجوهات ـ جايز است يا خير؟
جواب: جايز است.

سؤال 634 :شخصى كه حتى حدود 500 تومان پول ندارد. ولى از لحاظ خوراكى چندان در مضيقه نيست، آيا مى توان به او زكات داد يا خير؟
جواب: ميزان فقر عدم قدرت تأمين هزينه زندگى مطابق با شأن خودش در طول يكسال مى باشد.

سؤال 635 :شخصى كه زكات بايد بپردازد، اگر فرزند يا دامادش و يا يكى از بستگانش طلبه باشد، آيا مى تواند به صورت هديه، لوازم خانه و يا كتاب مورد نياز او را خريده و از زكات خود محاسبه كند يا خير؟
جواب: مانعى ندارد، مگر اينكه طلبه مذكور فقير نباشد.

سؤال 636 :آيا جايز است غير سيد كفارات و مظالم و صدقات خود را به سيد بدهد يا نه؟
جواب: احتياط واجب اين است كه غير سيد زكات مال و زكات فطره خود را به سيد ندهد. بلى پرداخت صدقات واجب و مستحبى و نذورات به آنان جايز است، گرچه بهتر است حتى المقدور از گرفتن صدقات هم خوددارى كنند.
(صفحه 165)

زكات فطره

سؤال 637 :اگر كسى شب عيد فطر ميهمان باشد و فطره خود را با صلاحديد صاحبخانه بدهد آيا از گردن ميزبان ساقط مى شود؟
جواب: چنانچه با اجازه صاحب خانه باشد، ساقط مى شود.

سؤال 638 :آيا زكات فطره را مى توانيم مصرف تعمير و توسعه مسجد كنيم و مقدارى هم به امام جماعت مسجد كه فقير است بدهيم؟
جواب: مانعى ندارد. ولى بهتر است در صورتى كه در محل فقير باشد به جاى صرف مسجد به فقير بدهيد.

سؤال 639 :آيا از زكات فطره مى شود بلندگو و مانند آن خريد، يا بايد به مستحق برسانيم؟
جواب: بهتر آن است كه به فقرا و مساكين داده شود.

سؤال 640 :آيا امروزه طلاب را با وضعيّت شهريه كنونى مستحق زكات فطريه مى دانيد؟ در صورت عدم استحقاق اگر زكات را صرف خريد كتابهاى لازم كند، چه حكمى دارد؟
جواب: وضع طلاّب مختلف است. اگر فقير باشد گرفتن فطره براى او مانع ندارد. اگر استحقاق از نظر فقر ندارد، جايز نيست فطره بگيرد.

سؤال 641 :كسانى كه در شب عيد فطر زندانى باشند چه كسى بايد فطريه آنها را بدهد؟
جواب: اگر خود زندانيان تمكن مالى دارند بايد خودشان بدهند و اگر نداشته باشند فطريه آنها ساقط است.

سؤال 642 :آيا سه نفر مى توانند فطريه خود را به دو فقير هركدام به مقدار يك صاع و نيم بدهند يا نه؟
جواب: بلى، اشكال ندارد.

سؤال 643 :اينجانب دو خواهر زاده و يك خواهر زن دارم كه وضع مادّى آنها چندان خوب نيست و كسى را به غير از من ندارند تا به آنها رسيدگى كنند آيا زكات فطره بر گردن آنها هست يا خير؟ و آيا من مى توانم با بستگان خودم به اينها فطريه بدهم؟