فهرست مطالب

(صفحه 194)
وزن كمتر شده باشد و اگر مسأله برعكس شود يعنى مقدار جنس افزايش يابد ولى قيمت اضافه نشود، خمس به مقدار اضافى تعلّق نمى گيرد.

سؤال 768 :آيا تخميس سرمايه بايد از آغاز كسب باشد يا بعد از گذشتن سال؟
جواب: اگر سرمايه از درآمد همان سالى است كه مى خواهد در آن تجارت و كسب كند، ملاك آخر سال خمسى است و اگر مى خواهد درآمد سالهاى قبل را به عنوان سرمايه كسب قرار دهد، بايد در آغاز كسب آن را تخميس كند.

سؤال 769 :شخصى لوازم زندگى خود را با وجود احتياجى كه به آنها داشته فروخته تا سرمايه كسب قرار دهد، آيا تا زمانى كه مثل آنها را خريدارى نكرده، به اين سرمايه خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال، اگر لوازم زندگى را از درآمد سال يا مال غير مخمس خريدارى كرده، مازاد بر قيمت خريد لوازم زندگى كه جزء سرمايه شده، متعلّق خمس است.

سؤال 770 :اشخاصى كه سرمايه كسب آنها غير مخمس بوده و از درآمد آن لوازم زندگى مورد نياز خود را خريدارى كرده اند، آيا به اين لوازم زندگى نيز خمس تعلق مى گيرد؟
جواب: در فرض سؤال، بايد خمس سرمايه و آنچه از درآمد اين سرمايه خريده شده به قيمت فعلى بپردازند.

سؤال 771 :اينجانب بعد از چند سال كار در يك كارخانه، خود را بازخريد كردم و مبلغى را كه به عنوان بازخريد گرفتم، آن را به عنوان مضاربه به كسى داده ام و با سود آن امرار معاش مى كنم و راه ديگرى براى تأمين معاش ندارم، آيا بايد خمس مبلغ بازخريد را بدهم؟
جواب: در فرض سؤال كه مبلغ مزبور تنها به مقدارى است كه معاش شما را تأمين مى كند، خمس ندارد.

تلف و جبران سرمايه

سؤال 772 :از سرمايه كسب اينجانب مصرف مؤونه زندگى ام شده است، آيا مى توانم در همين سال خمسى اگر منفعتى بدستم آيد آن را جبران كنم؟
(صفحه 195)
جواب: مى توانيد جبران كنيد و خمس ندارد.

سؤال 773 :پولى مخمّس به عنوان مضاربه در اختيار بانك قرار داده ام، پس از مدتى آن پول را گرفته و مصرف زندگى كرده ام، آيا مى توانم از منافع همين سال آن را جبران كنم؟
جواب: مى توانيد جبران كنيد و خمس ندارد.

سؤال 774 :اگر سرمايه تجارت انسان كه مخمّس بوده در اثناى سال مصرف يا تلف شود و در سال آينده سرمايه تهيه كند، آيا خمس دارد؟
جواب: بلى، خمس دارد.

محلّ كسب

سؤال 775 :شخصى يك اطاق از منزل مسكونى خود را به عنوان مغازه قرار مى دهد تا در آن كسب و كار كند، آيا بايد خمس آن را بپردازد؟
جواب: بلى، خمس مغازه را بايد به قيمت فعلى بپردازد.

سؤال 776 :حدود پنجاه سال قبل زمينى جهت بناى منزل خريدارى كردم و بعد بتدريج قسمتى از آن را جهت كار و كارگاه فنّى اختصاص دادم. اكنون ساختمان كارگاه به عنوان ملك تجارى تقريباً پنجاه ميليون تومان ارزش دارد، آيا پس از فروش اين كارگاه به مبلغ آن خمس تعلّق مى گيرد؟ در ضمن يك طبقه از منزلم را نيز اجاره داده ام، با توجه به اينكه منزل را براى سكونت خود ساخته ام ولى فعلا به آن احتياج ندارم و آن را اجاره داده ام، آيا به آن خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: بلى در فرض سؤال كارگاه حكم سرمايه را دارد. و واجب است خمس آن را به قيمت فعلى بپردازيد. هرچند آن را نفروخته باشيد و پس از فروش در صورتى كه قيمت آن ترقى كرد، خمس ترقى قيمت را بپردازيد. و حكم يك طبقه منزل كه اجاره داده ايد نيز همين است.

سؤال 777 :آيا مخارجى چون تعمير مغازه و يا خريد لوازمى چون پنكه، تلفن، يخچال و... كه مورد نياز محلّ كسب است جزء مؤونه است يا جزء سرمايه؟
(صفحه 196)
جواب: چيزهايى چون تلفن و يخچال كه عين آنها باقى است، حكم سرمايه را دارد، و بايد خمس آنها پرداخت شود. و تعمير مغازه در صورتى كه موجب زياد شدن قيمت مغازه يا مال الاجاره آن گردد، خمس مقدارى كه به قيمت مغازه يا مال الاجاره از جهت تعميرات افزوده شده، بايد پرداخت.

گوسفند و گاو

سؤال 778 :شخصى تعدادى گوسفند دارد كه خمس آنها را داده است. سال بعد تعداد گوسفندان همين مقدار است ولى قيمت آنها دو برابر شده است، آيا خمس دارد؟
جواب: بلى، ترقى قيمت آنها خمس دارد.

سؤال 779 :شخصى تعدادى گوسفند براى استفاده زندگى خود دارد اگر از بچه و پشم آنها در غير مؤونه استفاده كند، آيا خمس گوسفند را بايد بپردازد؟
جواب: لازم نيست. ولى نسبت به بچه و پشم اگر براى سرمايه تجارت و كسب استفاده كند، بايد خمس آنها را بپردازد.

سؤال 780 :بچه هاى گاو و گوسفند كه نگهدارى مى شوند تا مثلا بعد از دو سال از شير آنها استفاده شود، آيا خمس دارند؟ و آيا پشم آنها كه در ضمن اين دو سال استفاده مى شود، خمس دارد؟
جواب: آنچه به مقدار معاش است خمس ندارد.

سؤال 781 :شخص گوسفنددار براى پرداخت خمس گوسفندها آيا بايد قيمت آنها را حساب كند يا محاسبه به تعداد نيز صحيح است؟
جواب: محاسبه هردو صحيح است. ولى در صورتى كه به تعداد حساب كند، بايد در سالهاى بعد علاوه بر خمس تعدادى كه افزايش يافته، خمس نماء متصل گوسفندان قبلى را نيز بپردازد.

سؤال 782 :آيا صاحبان گوسفند مى توانند قيمت علوفه مصرف شده در زمستان را از نموّ گوسفندان كسر كنند و خمس باقيمانده را بپردازند؟
(صفحه 197)
جواب: اگر علوفه را از پول خمس داده شده خريدارى كنند مى توانند.

سؤال 783 :گاو و گوسفندى كه بيش از يكسال عمر دارند، اگر در بين سال خمسى فروخته شوند چه موقع متعلّق خمس واقع مى شوند؟
جواب: اگر از درآمد سالهاى قبل به عنوان استفاده شخصى از شير آنها خريدارى شده است جزء درآمد سال فروش قرار مى گيرد يعنى اگر تا آخر سال خمسى صرف مؤونه نشده بايد تخميس شود.

سؤال 784 :كشاورزى يك گاو داشته كه با زاد و ولد افزايش پيدا كرده و پس از حدود پنج سال، چهار گاو شده است. سپس آنها را فروخته و براى مخارج جهيزيه دخترش هزينه كرده است. پس از آن يك گاو شيرده خريده كه گوساله آن بزرگ شده، حكم خمس آن را بيان فرماييد.
جواب: لازم است به مجرّد فروش، خمس مجموع قيمت را بپردازد. و چنانچه گاو شيرده را از پول خمس داده نشده خريده باشد، بايد خمس آن و گوساله آن را بپردازد.

مال مخمّس

سؤال 785 :پولى كه خمس آن پرداخت شده، اگر تا سال بعد بماند و به مصرف نرسد، آيا دوباره بايد خمس آن پرداخت شود؟
جواب: لازم نيست.

سؤال 786 :شخصى مقدارى از موجودى نقدى خود را كه از سالهاى قبل جمع آورى كرده و خمس آن را پرداخت كرده، در مؤونه خود صرف كرده است، آيا مى تواند اين مبلغ را از درآمد سال بعد جبران كند؟
جواب: نمى تواند.

سؤال 787 :شخصى سال خمسى داشته و تعدادى سكّه طلا خريدارى كرده و خمس آنها را داده و در اثناى يك سالِ بعد، سكّه ها را فروخته و پول آنها را مصرف زندگى كرده است. آيا
(صفحه 198)
در اين سال مى تواند از درآمد سال آن را جبران كند؟ و آيا حكم چيزهاى ديگر مانند گندم، برنج و پول نقد چگونه است؟
جواب: بلى، مى تواند جبران كند. و در اين حكم فرقى بين طلا و پول نقد و گندم و غيره نيست.

سؤال 788 :شخصى داراى مقدارى پول است كه خمس آنها را سال قبل پرداخته است و در سال بعد مقدارى از آن را صرف كرده است، آيا مى تواند آخر سال خمسى خود، كسرى آن مال مخمّس را جبران كند؟
جواب: بلى، مى تواند جبران كند.

سؤال 789 :شخصى داراى دو نوع پول است، يكى پولى كه خمس آن راقبلاپرداخته يا خمس به آن تعلّق نمى گيرد و ديگرى پولى كه از درآمد سال اوست، اگر اين پولها با يكديگر مخلوط باشند، آيا مى تواند با نيّت، يكى از آنها را مشخص كند؟ مثلا از پولى كه درآمد سال اوست در مؤونه صرف كند تا پول ديگر براى او باقى بماند. اگر پولهاى مذكور در بانك باشد چطور؟
جواب: در فرض سؤال كه پولها بايكديگرمخلوط شده اندبه مجرّد نيت نمى تواند يكى را معين كند. بلكه بايد به حاكم شرع مراجعه كرده و مصالحه كند و در مورد بانك نيز حكم همين است. مگر اينكه در دو حساب جداگانه واريز شده باشند.

تصرف در مال متعلّق خمس

سؤال 790 :كسانى كه خمس بدهكارند و پرداخت نمى كنند، وظيفه زن و فرزند آنها چيست؟
جواب: اگر بدانند عين مال مورد ابتلاى ايشان متعلّق خمس است خوردن و تصرّف در آن قبل از اداى خمس جايز نيست. ولى مى توانند با اذن حاكم شرع خمس آنچه را مصرف كرده اند بر ذمّه بگيرند و هروقت توانستند پرداخت كنند. و اگر تعلّق خمس به عين مالى كه مورد ابتلاى آنها است مشكوك باشد تصرّف در آن جايز است. و در هر صورت با وجود شرايط امر به معروف لازم است ايشان را امر به معروف كنند.