فهرست مطالب

(صفحه 450)
مسلمانان نيست. بلى اگر فقير باشد و زندانى شدن او مانع تهيه معاش خود و عائله اش شده، حكم او حكم ساير فقرا است. كه نفقه او و عائله اش از بيت المال تأمين مى شود و خلاصه مقتضاى قاعده اين است كه نفقه هركس به عهده خودش مى باشد. ولى در مورد زندانى بايد تفصيل داد بين غنى و فقير، كه فقير به جهت فقر از بيت المال تأمين مى شود. بلى در موردى كه زندانى متهم شده و هنوز جرم او به اثبات نرسيده تا قبل از ثبوت جرم نفقه اش بر بيت المال است چون زندانى شدن او به لحاظ مصالح نظام و عامه مردم است. بلى ظاهراً مصلحت حكومت ايجاب مى كند كه فرقى بين زندانيان نگذارد و يا مصلحت نباشد كه نفقه زندانى از خارج تأمين شود. البته رواياتى وارد شده (وسائل، كتاب الحدود) كه نفقه محكوم به حبس ابد و سارق و مرتد از بيت المال تأمين مى شود، ولى ظاهر اين موارد همان موارد فقر زندانى است، لذا اقوى همان تفصيل مى باشد.

پوشش زن و مرد

سؤال 1702 :آيا استفاده از مقنعه و مانتو و روسرى بهتر است يا چادر؟
جواب: استفاده از چادر بهتر است.

سؤال 1703 :زنى هستم دوست دارم مانتو و روسرى بپوشم، اما شوهرم مى گويد بايد چادر بپوشى. وظيفه من چيست؟
جواب: نظر شوهر را رعايت كنيد.

سؤال 1704 :دانشجوى دكترى هستم و در بعضى بخشهاى بيمارستان با وجود نامحرم بايد چادر خود را بردارم، كه ناچار حجاب كمتر مى شود. لطفاً بفرماييد تكليف من چيست؟
جواب: اصرار مسؤولان مجوّز عدم رعايت پوشش به مقدار واجب نمى شود. و موافقت آنان جايز نيست. ولى با توجه به لزوم و اهميت تحصيل و تخصّص در رشته مامايى، در صورتى كه ضرورت يعنى ناچارى اقتضا كرد، به مقدار ضرورت از پوشش واجب خود بكاهيد. و در هرصورت نگاه عمدى نامحرم جايز نيست. و اگر ضرورت پزشكى و حفظ جان مسلمانان گرچه در آينده متوقف بر تحصيل و
(صفحه 451)
آموزش فعلى باشد، ارتكاب فعل حرام، مثل نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم و امثال آن به قدر ضرورت مانعى ندارد.

سؤال 1705 :پوشش زن در مقابل زن چه مقدار است؟
جواب: مقدار واجب پوشاندن عورتين (قبل و دبر) است و مازاد واجب نيست. و اين كه برخى از زنها فكر مى كنند كه حتى به عورت زن ديگر مى توانند نظر كنند و يا ستر عورت واجب نيست، اشتباه محض است.

سؤال 1706 :آيا زنان و مردان محرم كه رعايت ستر را نسبت به يكديگر نمى كنند مرتكب حرام مى شوند؟
جواب: چنانچه مواضعى را كه معمولا از محارم پنهان نمى كنند نپوشانند، مانعى ندارد.

سؤال 1707 :پوشاندن صورت و دستها تا مچ و روى پاها براى زن در نماز واجب است يا نه؟ و در صورت واجب نبودن اگر زن بداند مرد اجنبى بقصد ريبه و شهوت به او نگاه مى كند، آيا ستر آنها بر او واجب مى شود يا خير؟
جواب: اگر نامحرمى نباشد پوشاندن آنها در نماز واجب نيست، و در صورت علم به نگاه نامحرم ـ چه در حال نماز و چه در غير نماز ـ پوشاندن روى پا لازم است، و بنابر احتياط صورت و دستها را نيز بپوشاند.

سؤال 1708 :آيا موى ابرو گرفتن، سرمه كشيدن، ساعت مخصوص بستن، انگشتر و عينك زيبا زدن، براى خانمها زينت محسوب مى شود، كه پوشش آنها لازم باشد؟
جواب: بطور كلى آنچه عرفاً زينت محسوب مى شود، پوشش آن لازم است.

سؤال 1709 :پوشيدن لباسهايى كه حجم بدن در آنها پيداست، اگرچه پوست بدن پيدا نباشد، در خارج از منزل چه حكمى دارد؟
جواب: اگر مهيج نباشد و مفسده هم نداشته باشد، و زينت هم محسوب نشود، مانعى ندارد.
(صفحه 452)
سؤال 1710 :آيا مرد مى تواند زن را مجبور به زدن پوشيه يا پوشيدن لباس خاصّى كند؟
جواب: اگر به ملاحظه حفظ عفت و عصمت او باشد و يا نهى از پوشيدن لباس خاصى بكند، كه پوشيدن آن محرك شهوت ديگران و موجب انحراف افراد و بى حيايى و بى حجابى است، لازم است مرد او را موعظه و نصيحت كند. و بر زن است كه نصايح او را گوش كند.

سؤال 1711 :مقصود از لباس شهرت چيست؟ و آيا چادر سفيدى كه موجب انگشت نما شدن شود از مصاديق لباس شهرت است؟
جواب: مقصود از لباس شهرت لباسى است كه عرفاً زننده باشد و از جهت زننده بودن انگشت نما باشد. يا مناسب زىّ و شأن شخص، از حيث جنس يا رنگ يا نوع دوخت و امثال آن نباشد.

سؤال 1712 :آيا زن مى تواند بدون پوشش نزد برادر شوهر ظاهر شود؟
جواب: برادر شوهر مانند ساير مردهاى اجنبى، نامحرم است.

سؤال 1713 :پوشيدن جوراب تنها براى خانمها در صورتى كه چادر داشته باشند، چه حكمى دارد؟
جواب: اگر جوراب بشره را بپوشاند و مفسده نداشته باشد، مانعى ندارد.

سؤال 1714 :اشخاصى در يك خانه و يك طبقه عمارت مى باشند، با اينكه فاميل هستند نامحرم نيز هستند، ولى هيچ گونه خطرى از جهت ريبه و غير از آن در كار نيست و هميشه باهم نشست و برخاست دارند. و از لحاظ خورد و خواب و خريد لوازم منزل مخلوط هستند. دست و صورت باز و از حيث حجاب محجوب نيستند. چون از اين حيث برايشان دشوار است، آيا ترخيصى هست؟ يا مثل خارج منزل وظيفه نامحرم كه اجنبيه بايد از اجنبى مستور باشد، در اين جا هم جارى شود؟
جواب: دليلى بر تفاوت حكم بين غير محارم بنظر نرسيده است.

سؤال 1715 :آيا خواهر، مادر، عمه، خاله ولدالزنا با او محرم مى باشند يا خير؟
جواب: بلى، همه اينها محرم مى باشند.
(صفحه 453)

نظر به نامحرم و گفتگو و تماس با او

سؤال 1716 :شركت يك خانم مسلمان متدين در مراكز آموزشى و دانشكده ها جهت تعليم و تعلّم چه صورت دارد؟ در صورتى كه اكثر اساتيد مردند و در كلاسها اغلب خانمها حجاب ندارند؟
جواب: با رعايت حجاب و اكتفا به مقدار ضرورى از نگاه و صحبت، مانعى ندارد. و عدم رعايت ديگران براى كسى كه رعايت مى كند، اشكالى بوجود نمى آورد.

سؤال 1717 :در بعضى ممالك مسأله محرم و نامحرم چندان مورد اهميت نيست. خصوصاً روستانشينان، مثلا زن خود را از برادر شوهر حفظ نمى كند و او را به منزله برادر واقعى مى داند. چنانچه متقابلا او هم وى را خواهر خويش مى داند و چه بسا مصافحه مى كنند يا همديگر را مى بوسند يا دختر عمو و دختر دايى با پسر خاله يا عموزاده مصافحه و روبوسى مى كنند، اين عمل چون از روى سادگى و بدون قصد ريبه مى باشد آيا اشكال دارد؟ و بر فرض محذور داشتن، از روى پارچه حكمش چيست؟
جواب: هيچ يك از موارد فوق جايز نيست. و بهتر است از روى پارچه نيز اجتناب شود.

سؤال 1718 :در محيط دانشگاههاى كشورهاى غربى هنگام برخورد با اساتيدِ زن يا دانشجويانِ دختر، ناگزير از مصافحه هستيم. وگرنه حمل بر سوء ادب دانشجويان مسلمان مى شود، تكليف چيست؟
جواب: لازم است به آنها تفهيم كنيد كه عدم مصافحه با زن اجنبى ناشى از سوء ادب نيست. بلكه معلول عقيده اسلامى و تعهد به احكام آن است(1).

سؤال 1719 :صحبت كردن مرد با زن نامحرم چه حكمى دارد؟
جواب: اگر توأم با قصد لذت و شهوت نباشد، مانعى ندارد.

سؤال 1720 :شخصى علاقمند به دخترى است جهت ازدواج، و چون تمكن مالى ندارد و

---

(صفحه 454)
حياء مانع است پدر و مادر را در جريان بگذارد، آيا مى تواند با او صحبت كند يا بنويسد كه خواهان ازدواج با او مى باشد؟
جواب: اطلاع به او فى نفسه اشكالى ندارد. مگر اين كه موجب مفسده يا متهم شدن بشود.

سؤال 1721 :در يك خانه چند برادر با خانواده خود زندگى مى كنند. گاهى به حسب اتفاق برادر به زن برادر نگاه و گاهى هم شوخى مى كند. با عادى بودن اين جريان، حكم مسأله چيست؟
جواب: نگاه به زن نامحرم جايز نيست. اگرچه زن برادر باشد و در يك جا زندگى كنند و مزاح و شوخى توأم با قصد لذت جايز نيست.

گوش دادن به آواز و تلاوت زنان نامحرم

سؤال 1722 :استماع صداى زنان نامحرم به هنگام تلاوت قرآن از طريق نوار ضبط صوت جايز است يا نه؟
جواب: اگر موجب تهييج شود، اشكال دارد.

سؤال 1723 :آيا شنيدن صداى زن در مورد قرآن، سرود، همخوانى جايز است؟
جواب: اگر به قصد ريبه(1) و التذاذ باشد جايز نيست والاّ مانعى ندارد.

سؤال 1724 :استماع معلم مرد، صداى زن نامحرم را به هنگام تلاوت قرآن با لحن، در امر آموزش چه حكمى دارد؟
جواب: بهتر، بلكه لازم است در آموزش از آموزگاران زن استفاده شود.

سؤال 1725 :گوش فرادادن به خواننده زن اگر باعث تحريك نشود، چگونه است؟
جواب: جايز نيست.

سؤال 1726 :گوش دادن به دكلمه زن كه از صداى جمهورى اسلامى پخش مى شود

---