فهرست مطالب

(صفحه 202)
منافع آن به مالك زمين بدهند، آيا خمس اين زمين بر مالك واجب است؟
جواب: اگر قبل از غصب، خمس به آن تعلّق گرفته، بايد خمس آن را بپردازد و مى تواند به مقدار خمس از همان زمين به مرجع تقليد واگذار كند.

سؤال 803 :اينجانب طلبه ام، در ماه رمضان كه به تبليغ رفته بودم بعضى از مؤمنين مقدارى پول خمس جهت ايصال به دفتر حضرتعالى به من دادند، ولى متأسفانه پول مذكور در راه مفقود شد، آيا من ضامن مى باشم يا نه؟ و آيا ذمّه پرداخت كننده برئ شده است؟
جواب: اگر در نگهدارى و محافظت از پول كوتاهى نكرده ايد ضامن نمى باشيد. و نسبت به برائت ذمّه پرداخت كننده، اگر به عنوان وكالتِ شما از مرجع تقليد، پول را به شما داده است و شما نيز وكالت داشته ايد برئ الذّمه شده است. و اگر فقط به عنوان واسطه در رساندن پول به شما داده است برئ الذّمه نيست و بايد دوباره بپردازد.

سؤال 804 :طلاب و اهل علمى كه جهت تبليغ و غيره به منزل افرادى مى روند كه مى دانند اهل خمس نيستند و در خانه و روى فرش آنها نماز مى خوانند و از غذاى آنها مصرف مى كنند، بفرماييد در اين موارد چه وظيفه اى دارند؟
جواب: به طلاب و اهل علم اجازه داده مى شود كه در اين موارد تصرف كنند و لازم نيست خمس موارد مذكور را خود بدهند.

سال خمسى حقوق بگيران و طلاب

سؤال 805 :آيا تعيين سال خمسى به اختيار خود شخص است يا بايد ابتداى شروع به كسب را ابتداى سال خود قرار دهد؟
جواب: در مثل تجارت كه فايده آن تدريجى حاصل مى شود، بايد از هنگام شروع در كسب قرار دهد. ولى در مثل زراعت و درختكارى كه فايده آن دفعى حاصل مى شود، از هنگام حصول فايده است.

سؤال 806 :كسى كه درآمدى ندارد يا اگر دارد كفاف مخارج او را نمى كند، آيا لازم است
(صفحه 203)
سال خمسى قرار دهد؟
جواب: لازم نيست. بلى اگر در اثناى سال منفعتى براى او حاصل شد و تا يكسال صرف مؤونه نشد، بايد خمس آن را بپردازد.

سؤال 807 :آيا براى تعيين سال خمسى، بهتر است سال شمسى محاسبه شود يا قمرى؟
جواب: سال شمسى را قرار دهد.

سؤال 808 :آيا مى توان سال خمسى را تغيير داد؟ چگونه؟
جواب: در صورتى كه ضررى به اهل خمس وارد نشود، جايز است. به اين طريق كه در اثناى سال، منافع خود را تخميس كند و پس از گذشت يكسالِ تمام از تخميسِ مذكور به حساب سال خود رسيدگى كند.

سؤال 809 :حقوق بگيران و افرادى كه ماهيانه مبلغى دريافت مى كنند، آيا مى توانند براى هر حقوق دريافتى، سال جداگانه اى قرار دهند؟
جواب: بلى مى توانند.

سؤال 810 :بنياد شهيد مبلغى را به عنوان خانواده شهيد به اينجانب مى دهد، بفرماييد كه وظيفه من راجع به خمس چيست؟
جواب: بطور كلى كسانى كه حقوق ماهيانه مى گيرند مى توانند براى خود سال خمسى قرار دهند و از موقعى كه اوّلين حقوق ماهيانه خود را دريافت كردند، يكسال كه گذشت مقدارى كه از خرج سالشان زياد آمد خمس آن را بدهند. و نيز جايز است براى دريافتى هر ماه و برج، سال قرار دهند، و دريافتى هر برج را جدا نگهدارند. پس اگر تا سال آينده از خرجشان زياد آمد خمس آن را بدهند. ولى در مورد پولى كه بنياد شهيد به خانواده شهيد مى دهد چون ظاهراً بعنوان هبه و بخشش است نه بعنوان حقوق و ماهيانه در برابر عمل و كار، تعلق خمس بنحو احتياط وجوبى است نه فتوا.

سؤال 811 :اينجانب سال خمسى خود را اول محرّم قرار داده ام و فعلا كه اول محرّم شده
(صفحه 204)
مقدارى از درآمد تبليغى ماه رمضان مانده است، آيا بايد خمس آن را بدهم؟
جواب: مى توانيد خمس زايد را بدهيد. ولى جايز است پرداخت خمس درآمد تبليغى ماه رمضان را تا ماه رمضان آينده تأخير بيندازيد و اگر چيزى از آن باقى ماند، خمس آن را بدهيد و نيز درآمد محرّم هم تا محرّم سال آينده در نظر گرفته شود، كه اگر زياد آمد خمس آن را بدهيد.

سؤال 812 :اينجانب طلبه اى هستم كه سال خمسى ام رسيده و مقدارى از شهريه ام مانده است و نيز با پول شهريه مقدارى برنج و حبوبات خريده ام كه مانده است، آيا به اينها خمس تعلق مى گيرد يا نه؟
جواب: به هيچ كدام خمس تعلق نمى گيرد.

سؤال 813 :كارمندى كه سال خمسى او رأس يكى از ماههاى شمسى است و بطور عادى حقوق او به زحمت تا پايان ماه كفاف مخارج او را مى دهد، اگر حقوق خود را يك يا دو روز قبل از رسيدن سال خمسى دريافت كند، آيا بايد خمس آن را بپردازد؟
جواب: حقوق بگير مى تواند براى خود سال خمسى قرار دهد و از موقعى كه اولين حقوق خود را گرفت يكسال گذشت مقدارى كه از خرج سالش زياد آمد خمس آن را بدهد و نيز جايز است براى دريافتى و حقوق هرماه و برج، سال قرار دهد و حقوق هربرج را جدا نگهدارد. پس اگر تا سال آينده از خرجش زياد آمد خمس آن را بدهد. بنابراين كارمند مورد سؤال لازم نيست خمس حقوق خود را فعلا بدهد.

حساب خمس

سؤال 814 :اگر كسى خمس اموال خود را پرداخت كرده است و اموال مخمّس تا سال بعد باقى بماند، آيا لازم است دوباره خمس آنها را بپردازد؟
جواب: لازم نيست. مگر اينكه از سرمايه مخمّس چيزى را براى تجارت خريده باشد، كه در سال بعد بايد خمس ترقى قيمت آن را بپردازد، هرچند آن را نفروخته باشد.
(صفحه 205)
سؤال 815 :تاجرى جنسى را به قيمت ارزان خريدارى مى كند و تا سال بعد در مغازه مى ماند و قيمت آن بالا مى رود و خمس آن را نمى دهد، در سال بعد حكم خمس آن چگونه است؟
جواب: خمس جنس موجود را بايد بپردازد. مگر اينكه در اثناى سال قيمت آن خيلى بالا رفته باشد و به طمع زيادتر شدن، آن را نفروخته باشد و سپس قيمت آن تنزل كرده باشد، كه در اين صورت خمس مقدارى كه بالا رفته بر او واجب است.

سؤال 816 :كسى كه سال خمسى نداشته و ماشين سوارى و لوازم زندگى خريدارى كرده، آيا به اين وسايل خمس تعلّق مى گيرد؟ و اگر خمس دارد، آيا قيمت فعلى را بايد بپردازد يا قيمت خريد را؟
جواب: اگر اجناس مذكور را از پول خمس داده نشده خريدارى كرده، بايد خمس آنها را به قيمت فعلى بپردازد و اگر از درآمد سال خريدارى كرده، در صورتى كه لوازم فوق مورد نياز زندگى او بوده، خمس ندارد

سؤال 817 :شخصى كه سال خمسى ندارد و مى خواهد براى خود سال خمسى قرار دهد و چند روز قبل مبلغى درآمد داشته، آيا به اين پول خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب: اگر قبل از آن درآمدى نداشته، پس از دريافت اين مبلغ تا يكسال فرصت دارد و چنانچه قبلا درآمد ديگرى داشته، ملاك گذشتن يك سال از درآمد اوّل است.

سؤال 818 :شخصى خمس اموال خود را حساب كرده و پرداخته است ولى براى سالهاى بعد حساب خود را نگاه نداشته. بعد از چند سال مى خواهد اموال خود را حساب كند، آيا خمسى كه قبلا پرداخت كرده كسر مى شود؟
جواب: بلى، تمام اموال را حساب كند و آنچه قبلا خمس داده از خمس فعلى كسر كند.

سؤال 819 :خمس قالى كه بافتن آن ممكن است چند سال طول بكشد، چگونه حساب مى شود؟
(صفحه 206)
جواب: اگر بگونه اى است كه آن را مى خرند و ضرر غير قابل تحمّلى ندارد بايد خمس آن را سر سال حساب كند و در سالهاى بعد نيز خمس مقدارى كه در آن سال بافته است پرداخت كند و همچنين است اگر صاحب كار بخواهد به او مزد پرداخت كند و او قبول نكند و بگويد مزدم را آخر كار مى گيرم. بلى اگر مزد خود را در اثناى سال دريافت كند و در مؤونه خرج كند، خمس ندارد.

سؤال 820 :شخصى داراى مغازه اى است و براى او ممكن نيست سر سال حساب خود را رسيدگى كند، تكليف خمس او چيست؟
جواب: در فرض سؤال بايد در آخر سال منافع خود را بطور حدسى تعيين كرده و خمس آن را بپردازد و بعد رسيدگى كند، اگر بيش از مقدار تعيين شده بود بقيه را نيز بپردازد و اگر كمتر بود از آن كسر كند.

سؤال 821 :شخصى مى خواهد خمس اموال خود را حساب كند، آيا اموال را به قيمت خريد حساب كند يا به قيمت فعلى بازار؟
جواب: قيمت روز پرداخت خمس را بايد محاسبه كند.

سؤال 822 :در صورت تعلّق خمس به چيزى و اختلاف قيمت خريد با قيمت روز، كدام قيمت ميزان است؟
جواب: قيمت روز.

سؤال 823 :اينجانب سال گذشته صدهزار تومان داشتم مبلغ بيست هزار تومان آن را به عنوان خمس دستگردان كردم و تمام صدهزار تومان را در بانك گذاشتم اكنون سال خمسى ام فرا رسيده، آيا اگر بيست هزار تومان از درآمد امسال پرداخت كنم كافى است؟
جواب: در فرض سؤال بايد اوّل خمس درآمد امسال را كه مانده است بدهيد و بعد بدهى سال گذشته را بپردازيد. در نتيجه براى اينكه صدهزار تومان سال قبل متعلّق به خود شما گردد بايد مبلغ بيست هزار تومان به عنوان خمس صد هزار تومان سال قبل و مبلغ پنج هزار تومان به عنوان خمس بيست هزار تومانى كه از درآمد امسالتان پرداخت كرده ايد بپردازيد. (كه جمعاً 25 هزار تومان مى شود)