فهرست مطالب

(صفحه 332)
تاريخ تنظيم بوده و اثر انگشت در آخر صفحه نيز تيره و تار است و امضا ندارد وجه شرعى دارد؟
جواب: توجه به چند مطلب لازم است:
1 ـ مى تواند كسى بعد از وصيت، اگرچه بصورت مكتوب باشد، وصيت ديگرى داشته باشد.
2 ـ مقدار وصيّت اگر بيش از ثلث باشد، نياز به اجازه تمام ورثه دارد.
3 ـ وصيت كننده حق ندارد احدى از ورثه را از ارث محروم كند.
4 ـ مى تواند در صورت عدم زياده بر ثلث هركجا كه بخواهد وصيت كند او را دفن كنند.
5 ـ صحّت وصيت بايد محرز و مورد قبول باشد.
حال با توجه به مطالب فوق، محروم كردن از ارث جايز نيست، و وصيت در مورد آن نفوذ ندارد. همانطور كه وصيت كردن به دفن در صحن مطهر، با توجه به گرانى قيمت آن، اگر بيش از ثلث نباشد جايز است. امّا صحت و عدم صحت وصيتنامه مربوط به دادگاه است.

وصيت در ثلث نافذ است

سؤال 1275 :زمينى داشتم كه با تلاش دو پسرم ساخته شد. مى خواهم در وصيت نامه بنويسم براى هر دختر پنجاه هزار تومان و باقى مال اين دو باشد. آيا مانعى ندارد؟
جواب: بهتر آن است كه هرچه مى خواهيد در حال حيات به آن دو پسر منتقل كنيد. وگرنه در صورت وصيّت بيش از مقدار ثلث، نياز به اجازه همه ورثه دارد.

سؤال 1276 :بسيارى از آقايان به جهت اينكه پس از فوت، همسرشان در مضيقه قرار نگيرد و خداى ناخواسته آزارى از سوى فرزندان به او نرسد، در وصيّت پيش بينى مى كنند و مى نويسند يا مى گويند پس از من فلان اطاق منزل يا فلان دستگاه ساختمان مسكونى به ضميمه فلان قطعه زمين زراعى يا باغ يا مقدارى از پول نقد در اختيار همسرم باشد و وراث ديگر حق دخالت و تصرف و هيچگونه اعتراضى ندارند. آيا اين نوع وصيت شرعى است؟ يا
(صفحه 333)
بايد مصالحه صورت پذيرد؟ و يا روش ديگرى را پيش گرفت؟
جواب: وصيت نسبت به زوجه و غير زوجه حكمش يكى است. و در صورتى نافذ است كه زايد بر ثلث نباشد. وگرنه محتاج به امضاى ورثه است.

سؤال 1277 :شخصى مبلغى را كه زايد بر ثلث اموالش مى باشد، جهت نماز و روزه وصيت كرده است. ورثه بيش از ثلث را امضا نمى كنند. در اين صورت آيا بر وصى واجب است طبق وصيت، تمام آن مبلغ را صرف نماز و روزه كند، گرچه ورثه راضى نباشند؟
جواب: نفوذ وصيت در زايد بر ثلث اموال متوفى، موقوف به امضاى ورثه است، ولى در وصيت زايد بر ثلث، اگر واجب و غير واجب هردو ذكر شده، واجب مقدم است.

سؤال 1278 :شخصى وصيت كرده كه از ثلث مالش بيست سال نماز و روزه استيجار كنند. و اندازه معينى هم از ثلث به پسر بچه صغيرى كه دارد بدهند. حال براى هردو كافى نيست، كدام از آنها مقدم است؟
جواب: ظاهراً نماز و روزه مقدم است.

معين نبودن مصرف ثلث

سؤال 1279 :اينجانب وصىّ پدرم مى باشم كه گفته است ثلث تمام دارايى او مال خودش باشد و مدت يك سال سه جلسه فاتحه گرفته شود و در آنها صرف شود و هزار تومان هم رد مظالم بدهند. رسم منطقه اين است كه علاوه از مخارج ترحيم، در استيجار صوم و صلاة و رد مظالم خرج مى شود. لذا مصرف ثلث براى من مبهم مانده، تكليف چيست؟ و آيا ثلث از قيمت زمان وصيت جدا شود يا به قيمت فعلى و چه مبلغى براى صوم و صلوة و رد مظالم منظور مى گردد؟
ج: الف ـ چنانچه مصرف ثلث معين نشده باشد طبق معمول منطقه عمل شود.
ب ـ به قيمت فعلى.
ج ـ به مقدارى كه احتمال مى دهند نماز و روزه دارد يا رد مظالم بر عهده او
(صفحه 334)
است بدهند مشروط به اين كه زايد بر ثلث نشود.

سؤال 1280 :هرگاه وصى مصرف وصيت را فراموش كند، وظيفه اش چيست؟
جواب: لازم است موصى به را در امور خيريه اى كه احتمال مى رود از موارد مصرف وصيت باشد صرف كند. ولى اگر خصوص امر خيرى را بداند كه از مصرف وصيت خارج است نمى تواند در آن صرف كند. اين در صورتى است كه محتملات غير محصوره باشد. اما چنانچه امور خيرى كه محتمل است مورد وصيت باشد محصور و معين باشد بايد مصرف را با قرعه يا تصالح تعيين كند.

عمل نكردن به وصيت

سؤال 1281 :شخصى زمينى را مورد وصيت قرار داده كه وصى با آن حج به جا آورد و وصى حج را به جا آورده است. ولى ورثه از دادن زمين مذكور به وصى امتناع مى كنند. تصرف آنان در زمين مذكور چه حكمى دارد؟ و آيا واجب است اجرت مدتى را كه دست آنها بوده است بدهند؟
جواب: در صورتى كه زمين به مقدار وصيّت بوده، و ورثه هم راضى شدند كه كسى وصيّت را در قبال زمين انجام دهد، زمين شرعاً براى كسى است كه حج رفته است و تصرف ديگران در آن غصب است. و بايد اجرة المثل مدتى كه به صورت غاصبانه در تصرف داشته اند به مالك آن بپردازند.

سؤال 1282 :شخصى وصيت كرده است يك مبلغ معينى را به ديگرى بدهند، ولى متصدى به وصيت عمل نمى كند آيا آن شخص مى تواند مقدارى كه اختصاص به او داده شده، خودش از آن مال بردارد يا نه؟
جواب: در صورت صحت وصيت و عدم اقدام وصى، موصى له مى تواند با اذن حاكم شرع مال الوصايه را اخذ كند.

سؤال 1283 :شخصى يك نفر را وصى خود قرار داد كه پس از مرگ او خمس او را بپردازد. بعد از فوتش ورثه او از دادن خمس خوددارى كردند و اظهار مى دارند كه متوفى داراى اولاد
(صفحه 335)
صغار است، اگر به وصيت موصى عمل شود و از اين اموال برداشته شود اولاد صغار او مستأصل مى شوند، بنابراين از دادن خمس استنكاف دارند. در اين صورت وصى مقصر است يا نه؟
جواب: اگر وصى قدرت عمل به وصيت متوفى را ندارد بر او تكليفى نيست. ولى بر ورثه لازم است ممانعتى از پرداخت حقوق واجبه ميت نكنند و اشخاصى كه ممانعت از عمل به وصيت كنند، معصيت كارند.

سؤال 1284 :شخصى عيالش را وصى خود قرار داده كه ثلث اموال او را در امور خيريه مصرف كند، ولى اولادش كه دو پسر و چهار دختر هستند راضى نشدند كه مادرشان ثلث اموال مزبوره را در امور خيريه خرج كند. از طرفى مقدارى پول كه شخصى به متوفى مديون بوده، به عيالش داده است. دراين صورت عيال متوفى آيا مى تواند اين پول را به فرزندان متوفى ندهد و در راه شوهرش عوض ثلث كه اولادش مانع شدند، در امور خيريه خرج نمايد يا نه؟
جواب: در فرض مسأله، تا مقدار ثلث مجموع تركه، كه از جمله همين پول است مى تواند بلكه لازم است به مصرف وصيت برساند. در صورتى كه وصيت مسلّم باشد.

سؤال 1285 :شخصى پسر دوم خود را وصى و پسر اول را كه بزرگتر است ناظر در امر وصايت كرده است. چنانچه وصى براى انجام كارهاى ميت، از قبيل نماز و غيره تعلل و مسامحه كند، تكليف ناظر چيست؟ آيا مى تواند بدون اجازه وصى اقدام در كارهاى ميت كند، يا آنكه خود وصى بايد انجام دهد؟ يا آنكه بايد با اجازه حاكم شرع عمل كند.
جواب: در فرض مسأله ناظر با اجازه حاكم شرع وصى را الزام به عمل كند و اگر امتناع كرد با اجازه حاكم شرع ناظر مى تواند به وصيت عمل كند.

سؤال 1286 :اگر بيشتر ماترك ميت املاك باشد و وصيت كند كه ثلث اموالش را براى خود او خرج كنند. ورثه او اظهار مى دارند قطعه اى از ملك را براى هميشه كنار بگذاريم و از عوايدش سال به سال خرج كنيم، آيا مى شود كه يك قطعه از آن ملك را كنار بگذارند؟ يا لازم است بفروش برسانند و خرج كنند؟
(صفحه 336)
جواب: با فرض وصيت به ثلث، بايد خود مال را صرف كنند. نه اينكه كنار بگذارند و عوايدش را صرف كنند.

سؤال 1287 :زيد وصيت كرده كه از ثلث مالش صرف مخارج مسجد و پل سازى بشود. آيا مى شود از اين پول براى تكميل ساختمان كتابخانه كه داخل مسجد ساخته شده و چسبيده به مسجد است مصرف شود يا نه؟
جواب: بايد طبق وصيت صرف مسجد و پل سازى شود. و صرف آن در تكميل ساختمان كتابخانه برخلاف وصيت است و جايز نيست.

سؤال 1288 :زنى فوت كرده، كه استطاعت جهت حجّ داشته است، در وصيت برادرش را وصى و كفيل حج قرار داده، و اموال و زمين خود را به برادرش واگذار كرده است. حال چند سؤال مطرح است:
الف ـ با داشتن ورثه، انجام حج مقدم تر است يا حقوق ارث؟
ب ـ تا زمانى كه حجّ انجام نگرفته، فايده زمين و اموال به چه كسى تعلّق دارد؟
ج ـ شخص كفيل با داشتن عذر، آيا مى تواند نايب بگيرد؟ يا بايد صبر كند تا عذرش برطرف شود؟
جواب الف ـ چنانچه حج بر زن واجب بوده حج مقدم بر ارث است.
ب ـ اگر تمامى ورثه وصيت را پذيرفته باشند به برادرش اختصاص دارد.
ج ـ بايد نايب غير معذور انتخاب نمايد.

سؤال 1289 :شخصى با اينكه خودش مكه رفته، باز وصيت كرده كه برايش يك حج بلدى بخرند، آيا مى شود اين حج را به ميقاتى تبديل كرد يا نه؟
جواب: چنانچه وصيت كرده كه حج بلدى استيجار شود، واجب است طبق وصيت حج بلدى استيجار شود.

تصرفات مريض

سؤال 1290 :شخصى دو سال قبل از فوتش با وجود مرضى كه منجر به فوت او شده است